Szczepan Twardoch: Śląska tożsamość wyrasta ze mnie samego

Czy w nadchodzącym spisie powszechnym zadeklaruję śląską tożsamość?

Oczywiście. Po pierwsze, jest to jedyna tożsamość etniczna jaką jestem w stanie w sobie znaleźć, jedyna, w jakiej zostałem wychowany i jedyna, jaka wzbudza mój sentyment. Jedyna, jaka nie jest narzucana mi z zewnątrz, gwałtem, lecz wyrasta ze mnie samego. 

Jeśli tak, to jaką (łączoną z inną narodowością czy samodzielną) i dlaczego?

Jestem Ślązakiem bezprzymiotnikowym, ani polskim, ani niemieckim, ani czeskim. Jestem oczywiście zanurzony w kulturze polskiej, niemiecka również jest mi bliska, ale nie są to sfery, które miałbym tak intymnie i głęboko zinternalizowane jak tę niejasną, niedookreśloną tożsamość śląską, to quasireligijne doświadczenie przynależności do czegoś bardzo wątłego, a jednocześnie w tej słabości cennego.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Czy zadeklaruję używanie języka śląskiego?

Tak, zgodnie z prawdą, jednak również z poczuciem winy – wobec samego siebie wyłącznie – iż robię to zbyt rzadko i nie w każdej sferze życia. Po śląsku się przyjaźnię, gniewam, komunikuję w życiu codziennym, żartuję, po śląsku potrafię przeżywać żałobę i radość, po śląsku brzmią we mnie zarówno szlachetne, jak toksyczne cechy moich przodków, ale nie potrafię po śląsku pracować, tzn. myśleć i pisać, a jest to sfera, na której w dużej mierze opieram poczucie własnej wartości. Z drugiej strony zaś, czyż doświadczenie diglosji, zmiany kodów językowych w zależności od różnych sfer życia nie należy do fundamentalnych składników śląskiej tożsamości, czy jakoś naszej rozedrganej, niejasnej tożsamości nie konstytuuje?

Szczepan Twardoch – fot. Zuza Krajewska

Szczepan Twardoch – pisarz/publicysta z podgliwickich Pilchowic. Autor wielokrotnie nagradzany – m.in. Nagrodą im. ks. Augustina Weltzla „Górnośląski Tacyt”, literackim Paszportem „Polityki”, Nagrodą Literacką „Nike” (czytelników), Śląskim Wawrzynem Literackim, Brücke Berlin-Preis. Autor kilku bestsellerów (min. Król i Królestwo); jego książki wydawane są także za granicą. Jego powieści Drach (2014) i Pokora (2020) zyskały już pewne miejsce w kanonie literatury górnośląskiej.

Dej pozōr tyż:  Zdarzyło się w lipcu – śląskie kalendarium

Powyższy tekst jest odpowiedzią na ankietę portalu Wachtyrz.eu, w której Kamil Kotas przepytuje znanych Ślązaków czy i dlaczego zadeklarują w nadchodzącym spisie powszechnym śląską tożsamość oraz używanie języka śląskiego.

Dotychczas odpowiedzieli:

Henryk Waniek: Potwierdzę swą śląską narodowość

Alojzy Lysko: Tożsamość jest siłą duchową regionu

Zbigniew Rokita: Zadeklaruję narodowość śląską oraz polską

Marcin Melon: Byda deklarować norodowość ślōnsko

Henryk Jaroszewicz: Rozumiem i czuję, że jestem Ślązakiem

Wojciech Browarny: Śląskość jako tożsamość (post)narodowa

Artur Ganszyniec: Śląskość — filar mojej tożsamości

Dariusz Zalega: Postawię na narodowość śląską i polską

Joanna Rostropowicz: Zadeklaruję narodowość śląską i niemiecką

Aleksander Lubina: Naszkryflōm prowda

Tomasz Słupik: Zadeklaruję narodowość i język śląski

Klaudiusz Kaufmann: Wpisza nŏrodność ślōnskŏ

Monika Kassner: Zadeklaruję swoją śląskość

ks. Marek Uglorz: Śląska deklaracja

Społym budujymy nowo ślōnsko kultura. Je żeś z nami? Spōmōż Wachtyrza

4 kōmyntŏrze ô „Szczepan Twardoch: Śląska tożsamość wyrasta ze mnie samego

  • 19 kwiytnia 2022 ô 18:49
    Permalink

    ja mocie prowde panoczku, jak mowiymy tu w trzyncu a czeskim cieszynie. my somy ty zwierzoki co maja radzi kulture polskom z jej chaotycznosciom i czeskom chlodnom glowe i niemieckom rzeczowosc i brak fantazji
    zbycho

    Ôdpowiydz
  • 8 marca 2021 ô 11:53
    Permalink

    Kiedyś w Radiu Katowice usłyszałem stwierdzenie, że Ślązak rodzi się z dualizmem językowym. Myśle ze to nie tylko dualizm ale i potrójnosc czy poczwórność językowa. Faktem jest, że nauka każdego następnego języka przychodzi nam łatwiej.
    Z kolei poznanie każdego nowego języka to poznanie nowego świata, spojrzenia na świat. Taka polilingwistyczność to jedna z głównych odmienności kulturowych Ślązaków, która przekłada się również na większe wrażliwość, empatię wobec innych nacji. Trudno znaleźć ją na północ od Śląska …

    Ôdpowiydz
  • 6 marca 2021 ô 15:20
    Permalink

    Konstytuuje, bez poligŏdkowŏści, a niych i bydzie diglosyji, gōrnoślōnskŏ torzsamość bōła by blank inkszŏ. Poligodkŏwość je wielkim darym, ftory bez politykã ôstoł zubożony. Kaj Ślōnsk by dziś bōł keby, kożdy Ślōnzŏk poradziōł po ślōnsku, polsku, niymiecku a możno i czesku gŏdać? Luksymburg, Szwajcaryjŏ wschodu? *jako region przenŏświyntszyj Polski. Po maturze możliwość sztudyji niy ino ôd Buga do Ôdry, ale i za Rajno. Rozwōj koneksyji biznesowyj podobny. Monolingwizacja Ślōnska, napewno niy je i niy bōła niczym dobrym dlŏ Ślōnska a jedynie knifym coby, ôpanować dusze Ślōnzŏkōw/Ślōnzŏczek. Kożdy mŏwa sie cyni, toli ta ślōnskŏ. Wiela by nŏs na Gōrnym Ślōnsku bōło, keby niy ôna…? Idzie sie wejzdrzeć na Dolne [Ślōnsko].

    Ôdpowiydz
  • 6 marca 2021 ô 12:12
    Permalink

    Człowiek – Humanista tej klasy, co Pan Szczepan Twardoch samemu wikłając się w różnych koniecznościach, ocenia bardzo trafnie stany psychofizyczno-fizyczne, bytowe, a także intelektualne Ślązaków i wykorzystuje je jako tworzywo do wspaniałej Twórczości. A to, że Jego Język Serca w procesie sformalizowanej nauki został sprowadzony do roli podrzędnej, widać w ekspresyjnych, buntowniczych wypowiedziach i relacjach z innymi, szczególnie jeśli dotyczą Śląska i języka przekazu. Dzięki Panu, Panie Szczepanie, wielu Ślązaków (w tym ja) będzie wiedziało jak wypełnić formularz spisowy.

    Ôdpowiydz

Ôstŏw ôdpowiydź do zbycho brudny Pociep ôdpowiydź

Twoja adresa email niy bydzie ôpublikowanŏ. Wymŏgane pola sōm ôznŏczōne *

Jakeście sam sōm, to mōmy małõ prośbã. Budujymy plac, co mŏ reszpekt do Ślōnska, naszyj mŏwy i naszyj kultury. Chcymy nim prōmować to niymaterialne bogajstwo nŏs i naszyj ziymie, ale to biere czas i siyły.

Mōgliby my zawrzić artykuły i dŏwać płatny dostymp, ale kultura powinna być darmowŏ do wszyjskich. Wierzymy w to, iże nasze wejzdrzynie może być tyż Waszym wejzdrzyniym i niy chcymy kŏzać Wōm za to płacić.

Ale mōgymy poprosić. Wachtyrz je za darmo, ale jak podobajōm Wōm sie nasze teksty, jak chcecie, żeby było ich wiyncyj i wiyncyj, to pōmyślcie ô finansowym spōmożyniu serwisu. Z Waszōm pōmocōm bydymy mōgli bez przikłŏd:

  • pisać wiyncyj tekstōw
  • ôbsztalować teksty u autorōw
  • rychtować relacyje ze zdarzyń w terynie
  • kupić profesjōnalny sprzynt do nagrowaniŏ wideo

Piyńć złotych, dziesiyńć abo piyńćdziesiōnt, to je jedno. Bydymy tak samo wdziynczni za spiyranie naszego serwisu. Nawet nojmyńszŏ kwota pōmoże, a dyć przekŏzanie jij to ino chwila. Dziynkujymy.

Spōmōż Wachtyrza