Wojciech Browarny: śląskość jako tożsamość (post)narodowa
Moja wyobrażona śląskość jako tożsamość (post)narodowa
W tegorocznym spisie powszechnym, tak jak w poprzednich, poświadczę swoją narodowość śląską i żadnej innej. To wcale nie znaczy, że tożsamość śląska jest przyrodzona, jedyna i na zawsze. Nie, moja śląskość jest wyobrażona i wypracowana, a przede wszystkim postnarodowa. Nikt mi jej nie może narzucić ani odebrać. Czuję się jej współtwórcą i podmiotem, a nie obiektem, ofiarą czy bezwolnym spadkobiercą.
Śląskość jest dla mnie praktyką kulturową. Myślę, czuję i porozumiewam się dolno-śląskimi symbolami, opowieściami, tradycjami i pamięcią, miejscami i postaciami historycznymi. To jest mój język. Nie mam na to lepszego słowa niż narodowość, ale z dziewiętnastowieczną identyfikacją narodową ma to na szczęście niewiele wspólnego.
Jako filolog i regionalista z Dolnego Śląska potrafiłbym sklecić kilka zdań po dolno-śląsku, ale nie mam ochoty zamykać się w klatce ubogiego i prowincjonalnego dialektu. Śląsk przez stulecia gadał i ciągle gada wieloma językami, dlatego nie uznaję „języka śląskiego” w liczbie pojedynczej. Śląskość nie narodowa, lecz właśnie postnarodowa może bez ograniczeń czerpać z wielu tradycji i systemów językowych.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
dr hab. Wojciech Browarny, prof Uwr – ur. 1970 w Oleśnicy, historyk literatury, krytyk literacki, regionalista, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej UWr. Kieruje Zakładem Historii Literatury Polskiej po 1918 roku, Pracownią Literatury Polskiej po 1989 roku i Śląską Pracownią Regionalistyczną. Zajmuje się współczesną polską prozą, kulturą literacką na Śląsku po 1945 roku, antropologicznymi problemami nowoczesności.
Powyższy tekst jest odpowiedzią na ankietę portalu Wachtyrz.eu, w której Kamil Kotas przepytuje znanych Ślązaków czy i dlaczego zadeklarują w nadchodzącym spisie powszechnym śląską tożsamość oraz używanie języka śląskiego.
Dotychczas odpowiedzieli:
Henryk Waniek: Potwierdzę swą śląską narodowość
Alojzy Lysko: Tożsamość jest siłą duchową regionu
Zbigniew Rokita: Zadeklaruję narodowość śląską oraz polską
Szczepan Twardoch: Śląska tożsamość wyrasta ze mnie samego
Marcin Melon: Byda deklarować norodowość ślōnsko
Henryk Jaroszewicz: Rozumiem i czuję, że jestem Ślązakiem
Ciekawa wypowiedz, niejako tej postnarodowej śląskości należy moim zdaniem przyszłość. Każda mŏwa nie rozwijana jest uboga. Polska bez adaptacji różnej maści zaporzyczeń by byla też uboga, i nie wiadomo jak by zwać, dach, rynek, wanne, szufladę, anioła, kaloryfer, autostradę, burmistrza, ratusz, wójt, sołtys, kalosze, stróżak, itd, itd a gdzie dopiero seria elokwentnych internacjonalizmów, którą można również pezproblemowo zaadoptować do mowy dolnośląskiej, w gōrnośląskiej ma to miejsce. Czy dolnośląski jest w swojej istocie prowincjonajny? Jeśli jest to cieszy mnie tym bardziej, że w obrębie tej ubogiej prowincjonalnej godki (dolno)śląskiej powstały pierwsze drukowane książki po polsku. A więc poza granicami Polski. Śląsk niejago dzięki swojej multijęzyczności i nie oderwaniu się od zachodniego kręgu kulturowego, wyprzedził Polske w druku książek w jejij własnym języku. Ślązacy nie na jeden już język współrozwijali. Na warsztacie aktualnie język (gōrno)ślōnski. Nieukrywam rewitalizacja mowy śląskiej na dolnym, byłaby wielkim dokonaniem. A podstawy są, ku temu, zapewne lepsze jak 100 lat temu.
Pięknie napisane Panie Profesorze.