Jak to po co, Pani Synatorko?
Niy idzie synatorce Pańczyk-Pozdziejowyj ôdmōwić tego, iże niymałõ czyńść swojigo żywobyciŏ prōbowała abo prōbuje popularyzować ślōnskõ mŏwã. Niy idzie sie ale zgodzić z tym, co napisała w lutym we swojim tekście „Po co nam język śląski” w Tygodniku Powszechnym.
Synatorka spiyrŏ sie na tym, co powiedziała kedyś Rada Języka Polskiego. Padŏ iże to grymium je przeciwne „nobilitacyji” ślōnskij mŏwy. RJP sie myli. RJP niy znŏ sie na rzeczy. A niy znŏ sie na rzeczy skuli tego, iże niy widzi rōżnicy miyndzy pojyńciym „jynzyk” i „jynzyk regiōnalny”. Jak te dwie rzeczy to je to samo, to na co tyn przimiotnik tam je? RJP padŏ, iże ślōnskŏ gŏdka to sōm gwary polske. Jeszcze niydŏwno RJP padało, iże kaszubskŏ to sōm gwary polske, ale niy szterowało żŏdnego wpisać jã na listã, bo jynzyk regiōnalny to niy to samo, co jynzyk. W układzie słōnecznym do niydŏwna było dziewiyńć planet, ale dzisiej je ôziym, bo uznano, iże jedna z nich – Plutōn – to niy planeta, ino planeta karłowatŏ. Planeta karłowatŏ to niy to samo, co planeta, tak jak jynzyk regiōnalny to niy to samo, co jynzyk.
Nojwiyncyj pisze Synatorka ô rozmajtości ślōnskij gŏdki. Padŏ, iże uznanie jij za jynzyk regiōnalny zabije tã rozmajtość. To prŏwda, iże ôna sie straci, ale ôna sie traci we wszyjskich gŏdkach; jak niy na cołkim świecie, to isto we świecie zachodnim. I we ślōnskij gŏdce ta rozmajtość tyż sie straci, bez znaczyniŏ, czy bydzie tyn jynzyk regiōnalny, czy niy. We modernych społeczyństwach mobilność ludzkŏ je moc srogszŏ aniżeli kedyś, a ludzie z wiynksza siyłã lŏt spyndzajōm we systymie edukacyje. Wkłŏd jynzykowy, co go dostŏwajōm modzi ôd lokalnyj zorty gŏdki, je tōż bardzo zredukowany. Beztōż sōm dwie drōgi: drōga po standaryzacyji, kaj ślōnske dzieci przechodzōm bez 12-17 lŏt polsko-ślōnskij edukacyje i jejich lokalnŏ zorta sie straci, ale bydōm znać dwie mŏwy: ślōnskõ i polskõ, abo drōga ôd pani Synatorki, kaj ślōnske dzieci przechodzōm bez 12-17 lŏt blank polskij edukacyje i jejich lokalnŏ zorta gŏdki tak czy tak sie straci na rzecz ino jednyj – polskij.
Pani Pańczyk-Pozdziejowŏ podŏwŏ tyż piykny anegdotyczny argumynt. Pōnoć jacyś uczestnicy jeji kōnkursu padajōm jij, iże „Niech pani godo w radiu, co by nie zniszczyli naszyj godki, albo niech panią Pon Bócek broni, co by pani dźwigła w Senacie ręka za tym językiem.” To ci uczestnicy jeji kōnkursu niy gŏdajōm za dwoje abo za troje, ino bez „Pani”, ja? Bardzo dziynkujymy za dowōd tego, jak gŏdka sie ze swojōm rozmajtościōm traci. Kōncek po kōncku.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Dziynkujã tyż za zilustrowanie swojigo tekstu mojōm grafikōm z 2012 roku zapisanōm we alfabecie ślabikŏrzowym. Bardzo mi miyło.
