Jako muzikant ze Sosnowca naumioł sie ślōnskij godki
Je lato dwa tysiōnce siedymnoście. Jada se cugiym z Katowic do Warszawy (i myśla: po jakigo pierōna). Naroz do mie i do mojij kamratki dosiado sie karlus. Wloz we Sosnowcu… A potym zaczōn do nos godać, godać piyknie po ślōnsku. Przeciyrōm ślypia, klepia sie po gymbie – to niy ma wic, ôn godo!
Tyn karlus sie mianuje Janusz a pochodzi z Altrajchu. Naroz sie uzdoł, iże nauczy sie ślōnskij godki. Wziynach go na tref, coby ô tym poôsprawioł. Niy, żeby to bōł nasz piyrszy tref, widzielimy sie pora razy na tanc-zili (bo synek puszczo gryfne kōnski na roztomajtych fajerach), a roz byłach tyż na kulturowym trefie ô Afrykanach ze Nigeryje, kery ôn ôrganizowoł.
KP: Czamuś zaczōn uczyć sie ślōnskij gŏdki, a kej to było?
Janurz (pseudonim artystyczny): To sztartło skuli deskorolki. Mie było wtedy kole sztyrnoście, możno pietnoście rokōw. Właziyło sie do busa ze Altrajchu do Katowic a cisło na PTG (Pomnik Trudu Grubiorzy), co by sie sam karnōnć na brecie. Synki, kere tam skokały, to były Ślōnzoki – ze Siymców, z Bytomia, z Katowic… Toż nojprzōd żech chytoł ślōnske słōwka, a potym je powtarzoł, coby yno na tym skejtplacu ôstać!!! Musza tyż pedzieć, iże mój fater trocha godoł. Ôn je ze Siewiyrza (kaj majōm fest maszketno gynsina a chlyb). Roz pojechoł do Bytōmia po mantlik do koła, ale niy wiedzioł, jak sie to po ślōnsku godo. Toż piyrwyj musioł sie naumieć, coby go za gorola nie wziynli, a mu niy wklupali! Ale na codziyń w doma sie niy godało.
KP: Jako żeś sie jeszcze uczył? Miołżeś jaki ślabikorz a dobrego rechtōra, abo ajnfach ôglondoł żeś TV Silesia a suchoł jakigo radyja?
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Janurz: A ôd kogo bych sie mioł z TV Silesii nauczyć? Ôd Bercika?! (lacho sie) Niyskorzyj żech sie przekludziōł na studia do Warszawy, a sam żech dopiyro poczuł, jak tynsknia za Ślōnskiym a za godkōm. Toż zawdy, jak żech cis nazod na hajmat, to żech się trefioł z moim kamratym, kery się mianuje Aleks Moś. Ôn fest działo przi kulturze we Katowicach. A jako szumnie godo! Toż skiż klachōw ze Aleksym żech sie naumioł godać tako, jako terozki do ciebie godōm.
KP: I niy zapomniała ci sie gŏdka na studiach we Warszawie?
Janurz: Niy. Mioł żech na kognitywistyce takigo kamrata z Rybnika, to żech z nim se czasym poôsprawioł. Ôni trocha inakszyj godajōm jak my, ale to bōł dō mie zawdy szpas, coby se po ślōnsku poklachać. A ku tymu żech czytoł Ojgyna z Pniokōw.
KP: „Jak my?” Fest się utożsamiosz z Gōrnym Ślōnskiym.
Janurz: Ja, mōm sie za Gōrnoślōnzoka, chocioż niekerym ludkōm to wadzi a nierŏz godajōm: „Janusz, ty tak niy możesz, przeca tyś jest z Altrajchu…”. Ale co jo moga, dyć jo tyj kulturze przaja.
KP: Ale czamu, tak po prowdzie? Czamu, podle ciebie, ta naszo kultura werci się docyniać?
Janurz: Bo to je ważne dlo cołkij Europy, coby docyniać inksze etniczności. Jo, choby Jorg Gorzelik, stawiōm na roztomajtości.
KP: Na swoij zajcie na fb wciepujesz posty po ślōnsku ô tym, w kerym szynku bydziesz groł na nastympny szlustydziyń. Eli taki wizerunek artysty-Ślonzoka pomogo ci, coby mieć hyr?
Janurz: Cieszyniokōm się podobo, nasze blank tymu przajom… Gorolōm tyż to się podobo, ôni to miarkujōm, ale sztyjc uznowajōm za dialekt jynzyka polskigo. Ludkowie z Rajchu widzōm na moij zajcie niykere słōwka podobne do tych ôd nich, toż se te zdania czasym przekłodajōm bez Google Translator, a potym wyłazi z tego jedyn srogi szałot. (lacho się) Beztōż czasym pisza tyż posty po niymiecku.
KP: No ja, bo ty poradzisz tyż godać po niymiecku! Muzikujesz tyż czasym we Rajchu?
Janurz: Tera trocha mynij, ale przōdzij – ja. Jo sam zaczynoł, jak żech bōł na Erasmusie we Frankfurcie!
KP: Kedy to było? Eli tamtejszo scyna je dlo ciebie inspiracyjōm? Co byś padoł o muzyce, kero grosz?
Janurz: Grōm muzyka, keryj przaja. To je zaôbycz europejsko muzyka – ôd Italokōw, Francuzōw, Niymcōw… We muzyce elektronicznyj idzie dojrzeć sroge wpływy anglosaskie, bestōż jo żech zawdy stawioł na Europa. Myśla teroz ô tym, coby kedyś wziōnć sie za ślōnske szlagry a zmajstrować ś nich cosik tanecznego! (lacho sie).
KP: Toż widza, że we twoij twōrczości dużo do godanio mo gyjografijo.
Janurz: Idzie tak pedzieć. Łōńskigo roku na Uniwersytecie Ślōnskim ôdbywała sie kōnferencyjŏ ô indianerskij kulturze Kanady a jako to sie mo do Gōrnego Ślōnska. Godka była o sztuce ôsprawianiõ a transindianerskości we dialogu kultur. To je tymat na inkszy tref, ale musza pedzieć, iże ta indianerskość fest mie zainspirowała i teroz miksuja elemynty muzyki trance – kero się wywodzi od Indianerōw – ze naszymi, europejskimi kōnskami. Roz żech napisoł we Intermecie, iże rozpolymy fojer na pojszczodku tanc-zili, toż ludkowie mieli strach, iże sie gardina chyci! (lacho sie)
KP: Toż jo ci winszuja, coby zawdy było tak gorko na twoich fajerach a piyknie ci dziynkuja za tyn tref! Ku tymu gratuluja ôpowogi do uczynio sie naszyj ślōnskij godki. Bo to dycki niy ma leko robota dlo tych, u kerych sie przeca za bajtla w doma a na placu niy godało.
Kasia Polak (nazwisko mylōnce), frela z Pilchowic, kero trzi lata tymu wrŏz ze swojōm kamratkōm sztartła ze blogiym Your Silesian Friends, kaj ôsprowiała ô rajzowaniu. Sztudyntka kōmunikacyje, mediów a kultury. Nojbarzij przaje poezyji, zielinŏrstwu a ślōnskij gŏdce. Kōntakt: katarzyna.polka.polak [małpica] gmail.com