Aleksander Lubina: Content and Language Integrated Learning (CLIL)
„Content and Language Integrated Learning (CLIL)”
Zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe
CLIL jest i było możliwością nauczania/uczenia się przedmiotu szkolnego włącznie z z językiem, albo mówiąc popularnie w języku innym niż polski.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Jest to forma nauczania/uczenia się nie wymagająca spełniania wymogów formalnych stawianych nauczycielom nauczania dwujęzycznego.
Tu widzę szansę na posługiwanie się śląskim praktycznie na każdej lekcji. Niewykorzystywanie CLIL i brak przygotowania nauczycieli do tej formy nauczania jest jednym z powodów dla których tak mało sobie cenie dotychczasowe działania instytucjonalne „walczące” o nauczanie regionalne lub nauczanie języka śląskiego.
Jak to robiłem w moim przypadku, w przypadku nauczyciela języka niemieckiego? Oto tekst, który ukazał się w 2012 na łamach warszawskiego edunewsa Marcina Polaka. Podobny referat wygłosiłem w Kamieniu Śląskim podczas dorocznej konferencji śląskiej.
I . Dostosowałem wymagania edukacyjne stawiane uczniom i uczennicom do ich indywidualnych możliwości :
- Zapoznałem się z dokumentacją ucznia:
- przede wszystkim z opiniami i z zaleceniami poradni (psychologiczno-pedagogicznych).
- Określiłem sytuację edukacyjną warunkowaną:
- liczbą godzin przedmiotu nauczanego (języka drugiego), bo uczyłem w grupach, które miały od 2 do 6 godzin niemieckiego w tygodniu;
- umiejscowieniem godzin w tygodniowym planie nauczania klasy/grupy, bo uczyłem na pierwszej i na ósmej godzinie lekcyjnej;
- składem zespołu nauczającego daną klasę/grupę, bo nauczyciele są „różni” i po ich lekcjach uczniowie też „różnie wyglądają”;
- dostępnymi mediami (IT!);
- celami formalne nauczania przedmiotu (podstawa programowa języka drugiego).
- Przeprowadziłem ankietę z uczniami i rodzicami na temat ich doświadczeń edukacyjnych i oczekiwań.
- Założyłem adres elektroniczny dla grupy w celu uproszczenia komunikacji.
- Na bieżąco analizowałem i redukowałem treści:
- Wspólnie z uczniami wybierałem problematykę (zgodnie z podstawą) i wspólnie z uczniami korelowałem ją na bieżąco z zadaniami i celami innych przedmiotów.
- Uzgadniam cele (w miarę możliwości indywidualne) wspólnie z uczniami.
- Na bieżąco wdrażałem do pracy lekcyjnej i pozalekcyjnej.
- W miarę możliwości wdrażałem do samooceny: ( Ocenianie przez innych a samoocena)
- ocenianie przez innych – w przypadku egzaminów formalnych,
- samoocena – ‘…największą jej wartością jest motywacja i skuteczne sterowanie procesu uczenia się.”*
Załączony fragment pochodzi z:
*Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie.
– 2001 Council of Europe, 2003 CODN
- Przeprowadzałem okresowo krótkie feed backi ustne i dłuższe pisemne.
Przeanalizowałem podstawę programową:
CZĘŚĆ WSTĘPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ DLA GIMNAZJUM I LICEUM
Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości.
Celem kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym jest:
1) przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk;
2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;
Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą:
3) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opar tych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;
5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi;
7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się;
8) umiejętność pracy zespołowej.
(podkreślenia własne)
Realizacja CLIL:
Uczniowie i uczennice podczas realizacji tematów z podstawy programowej (obowiązujący program nauczania), np.:
- Człowiek – różnymi technikami malowali portrety lub sporządzali reprodukcje znanych twórców i pisali ich biografie;
- Dom – robili plakaty, makiety, poznawali różne domy w Gliwicach
i okolicy, byliw muzeum i poznawali architekturę dawnych domów wiejskich i miejskich; - Życie rodzinne i towarzyskie – robili prezentacje multimedialne: Moja ojczyzna bliższa, dzięki stronom www, TV i gazetom poznawali czynności życia codziennego, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości w państwach niemieckojęzycznych;
- Kultura – sporządzali prace plastyczne, śpiewali utwory muzyki rozrywkowej i klasycznej (w tym religijnej), poznali epokę i twórczość J.S. Bacha i jego Pasję wg św. Jana, pisali wiersze i fragmenty prozy, oglądali filmy i czytali prasę, przedstawiali „prasówki”;
- Szkoła – odrabiali w językach obcych zadania z pozostałych przedmiotów – szczególnie
z biologii, a często i matematyki, przygotowali roll play: Szkoła oczami ucznia, rodzica, nauczyciela i różnych środowisk; - Praca – oprowadzali po zakładach przemysłowych,
- Żywienie. Zakupy i usługi. Zdrowie – sporządzali prezentacje: Zdrowe śniadanie, obiad kolacja, omawiali zasady fair trade i hodowli oraz uprawy bioproduktów,
- Podróżowanie i turystyka – oprowadzali po obiektach w kraju i za granicą, przygotowali trójjęzyczną grę i przewodnik po Gliwicach,
- Świat przyrody – szczególnie chętnie odrabiają zadania z biologii.
Cele:
- uzyskanie efektu synergii poprzez skorelowanie nauczania języka drugiego
z przedmiotami ogólnokształcącymi; - utrzymanie wysokiego poziomu motywacji i maksymalnej indywidualizacji
z uwzględnieniem potrzeb i możliwości uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (zarówno szczególnie zdolnych jak i z dysfunkcjami edukacyjnymi różnej postaci i etiologii; - wdrożenie uczennic i uczniów do uczenia się wg CLIL przez całe życie.
- wykorzystanie naturalnej motywacji do uczenia się nowych i interesujących rzeczy
w sposób odpowiedni dla wieku i zdolności oraz sprawności i umiejętności już opanowanych; - uczenie się i nauczanie w grupach różnorodnych;
- wdrożenie uczennic i uczniów do wykorzystania technologii informatycznych: PC, internet, mobilne nośniki informacji (wykorzystywane podczas lekcji i pracy domowej)ł
- zastosowanie komputera oraz programów i gier edukacyjnych do poszerzania wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin;
- wyszukiwanie i wykorzystywanie (gromadzenie, selekcjonowanie, przetwarzanie) informacji z różnych źródeł; współtworzenie zasobów w sieci;
- komunikowanie się za pomocą komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych;
- opracowywanie za pomocą komputera rysunków, tekstów, danych liczbowych, motywów, animacji, prezentacji multimedialnych;
- wykorzystywanie komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych do rozwijania zainteresowań; opisywanie innych zastosowań informatyki; ocena zagrożeń i ograniczeń, aspekty społeczne rozwoju i zastosowań informatyki, zajęcie młodzieży działaniami rozwijającymi w miejsce „zabijania czasu”.
Zaangażowane środki:
- uczniowie i uczennice otrzymali przygotowane przeze mnie materiały: podstawę programową, Przedmiotowy System Oceniania, plan pracy rocznej, zasady pracy lekcyjnej, zasady odrabiania zadań domowych oraz materiały konieczne do realizacji podstawy programowej na płytach CD, a materiały foniczne na płytach audio,
- wszystkie te materiały umieszczono na stronie internetowej szkoły,
- zaangażowano zasoby szkoły – media tradycyjne, media elektroniczne
(w klasach oraz w bibliotece) i szkolne miejsca na wystawianie prac uczniowskich oraz ekspozycje prac na stronie internetowej szkoły, - uczniowie korzystali z własnych nośników informacji (także podczas lekcji),
- istotną rolę odgrywała współpraca z konsultantami i doradcami Regionalnego Ośrodka Metodyczno Edukacyjnego Metis w Katowicach, Gliwickiego Ośrodka Metodycznego oraz uczestnictwo w formach doskonalenia Ośrodka Rozwoju Edukacji (ORE) w Warszawie.
Przeszkody, które starałem się przezwyciężyć:
Niedoskonała wiedza o współczesnych osiągnieciach psychologii, pedagogiki i glottodydaktyki.
Ilustracje i wizualizacje projektu:
Język niemiecki i geografia
 |
Grupowo wykonany w języku niemieckim w oparciu o teksty ze słownika tematycznego plakat o kontynentach – klasa 2 gimnazjum.
Ćwiczenie rozumienia tekstu czytanego |
Język niemiecki i biologia
 |
 |
| Zadanie domowe | Praca lekcyjna |
 |
 |
| Zadanie domowe | Zadanie domowe |
Język niemiecki i historia
Plan miasta – powtórzenie wiadomości z historii
Język niemiecki i język polski
 |
 |
| „Wyspa Kultury” | Połączenie opisu postaci z życiorysem, wiedzą o renesansie oraz praktycznym ćwiczeniem ze szkicu na podstawie „siatki” |
Język niemiecki i sztuka
 |
Opis twarzy – zimne i ciepłe barwy mojego „ja”. |
Ankieta zbiorcza opracowana przez uczniów:
Zalety CLiL
- Bardzo podoba mi się ta praca.
- Różne materiały, czyli więcej wiedzy.
- Poznajemy więcej słownictwa.
- Miła atmosfera na lekcjach.
- Bardziej skuteczna nauka, gdyż jest urozmaicona.
- Lżejszy plecak. (7x) Nie męczę pleców.
- Podręczniki są nudne. (2x)
- Można korzystać z ciekawych materiałów, a nie z nudnych podręczników.
- Nie trzeba płacić za podręczniki.
Więcej dowolności w wyborze tematów do zadań domowych.
- Nie musimy rozwiązywać testów.
- Brak podręczników = brak ograniczonego zakresu wiedzy.
- Możemy się uczyć nietypową metodą, przez co łatwiej jest nam poznać i posługiwać się językiem niemieckim.
- Nauka słówek i gramatyki bez „wkuwania”.
- Nie za trudne teksty.
- Jest wiele osób, które wcześniej nie uczyły się języka niemieckiego wcale, a teraz świetnie im idzie.
- Powiększamy swoją wiedzę.
- Będę mogła przekazać tę wiedzę innym pokoleniom.
- Uczymy się naraz trzech języków. (2x)
- Poznajemy o wiele więcej słownictwa
* Zachowano oryginalny styl wypowiedzi uczniowskich.
Zgoda rodziców
Rodzice uczniów wyrazili zgodę na rozpowszechnianie wizerunku swoich dzieci oraz na przetwarzanie ich danych osobowych zgodnie z przepisami ustawy z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2000 nr 80, poz. 904 z późn. zm.) oraz ustawy z 29 sierpnia 1997 o ochronie danych osobowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 nr 101, poz. 925 z późn. zm.)
- (CLIL) Zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe w szkołach w Europie (Content and Language Integrated Learning (CLIL) at School in Europe), Bruksela: Europejskie Biuro Eurydice , 2006 © Copyright for Polish edition: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa, 2007
Do tej pory w tej serii ukazały się:
Nauczanie zorientowane na ucznia
