Problym ślōnskich słownikōw
Kożdŏ mŏwa używŏ słōw, wiadōmo. Słowa już ôd tysiōncleci spisuje sie we słownikach. Ślōnskŏ mŏwa tyż mŏ swoje słowniki, ale durch jeszcze czekŏ na tyn jedyn słownik, co wkludzi jã do światowyj elity gŏdek.
Słownikōw ślōnskij gŏdki je moc. Sōm słowniki blank amatorske, jak Ślónsko godka. Ilustrowany słownik dla Hanysów i Goroli ôd Joanny Furgalińskij abo Ilustrowany słownik gwary śląskiej ôd Marka Szołtyska. Sōm tyż take amatorske, co aspirujōm do byciŏ richtich zdrzōdłym wiedzy ôd ślōnskim słownictwie, jak Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki ôd Bogdana Kallusa abo Słownik gwar śląskich ôd Barbay i Adama Podgórskich. Sōm ale prace cołkym naukowe, jak Słownik gwar śląskich wydŏwany pod redakcyjōm naukowōm prof. Bogusława Wyderki ôd 2000 roku w Ôpolu.
Rzecz w tym, iże wszyjske te słowniki majōm jedyn nojważniyjszy feler: ône spisujōm ino to słownictwo, co je inksze ôd polskigo. Dŏwŏ to taki efekt, iże ludzie, co niy do kōńca znajōm gŏdkã abo nic jij niy znajōm, myślōm, iże po naszymu ôczy to sōm ślypia, nogi to szłapy, pisać to szkryflać i tak dalij. A to je przecã barzij skōmplikowane.
Nastympny feler to je to, iże ône sōm papiōrzane. Wiela czasu weźnie przekartkowanie słownika i znŏlyziynie jakigoś słowa, a wiela czasu weźnie wpisanie go we kōmputer abo mobilniŏk? Je dwudzieste piyrsze stolecie, mobilniŏk we naszyj kabzi poradzi przerobić setki tysiyncy słōw na sekundã, a my durch niy mōmy richtich elektrōnicznego słownika. Jŏ sōm używōm ślōnskich słownikōw, coch je przed siebie przerobiōł do wersyji, co w nich idzie tak szukać. Znojś jakeś słowo biere możno z pōł sekundy. Z wiadōmych prziczyn niy mogã tego ale żŏdnymu dŏwać.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Dalszy feler to to, iże ôkrōm słownika ôd Bogdana Kallusa, te wszyjske wydŏwnictwa wypisujōm słowa ze ślōnskigo na polski. Znaczy ftoś może wejzdrzeć, jak jakeś słowo ślōnske bydzie po polsku (jak pedzieć fyrlŏk, ryczka abo colsztŏk?), ale jak brakuje kōmuś słowa ślōnskigo, a znŏ polske, to niy mŏ go jak znojś.
I ôstatni – myślã, iże nojwazniyjszy – feler. Żŏdyn słownik niy podŏwŏ ôdmiany. Słownik ôd Bogdana Wyderki podŏwŏ ôdmianã ôkrōnõ, to znaczy dŏwŏ dwa-trzi przikłady użyciŏ jakigoś słowa ze zdrzōdeł. Ale to durch trochã za mało. Znojdujã słowo „przikłŏd” i jak je mōm ôdmiynić? „Przikłŏdu” abo „przikładu”?
Tukej trza spōmnieć ô strōnie dykcjonorz.eu, co nad niōm robi Stanisław Neblik z Rybnika. Jego robota pōmału sie rozwijŏ i na dziś mŏ 2325 haseł, ône majōm swoje ôdpowiedniki polske, czeske i niymiecke, a kożde hasło mŏ tabulã z ôdmianōm. To je, wierzã, piyrszy krok do richtich modernego słownika ślōnskigo.
We dzisiyjszych czasach przi pisaniu słownikōw niy ma ôgraniczyń. Skuli tego, iże wszyjsko mogymy zapisać cyfrowo, niy braknie nōm placu na tabule ôdmiany ani niy muszymy sie zawiyrać we wieluś tysiōncach słōw. Taki tyż słownik nōm bydzie potrzebny: elektrōniczny, ze wszyjskimi słowami, niy ino tymi inkszymi ôd polskich, ze połnym ôpisym słowa, wymŏwōm, synōnimami, antōnimami, ôdpowiednikami we inkszych gŏdkach i wszyjskimi inkszymi możliwymi informacyjami. Wtynczŏs bydymy mogli pedzieć, iże ślōnskŏ mŏwa to je gŏdka światowŏ.
