Fojerman: Jako sie to piyrwej palmy świynciyło
Doł żech pozōr dzisiej we kościele, że ludzie majōm te palmy do świyncynio jakiś taki cudaczne, sztuczne, kolorowe, choćby ze ôdpustu ze szizbudy. A przeca ślōnsko palma tak niy wyglōndała nigdy. Jo pamiyntōm, że już jaki tydziyń przed Palmowōm Niedzielōm zbiyrało sie te astki ze kociankōw, bukszpanu, kokocza, wiyrzby a inkszych krzokōw. Musiało to być prziniesiōne dudōm pora dni naprzōd, coby sie te kwiotka a listka zdōnżyły trocha rozbić. We sobota przed Palmowōm Niedzielōm brało sie taki piykniejsze astki, kole pōł metra dłōgi, ze 2-3 z kożdej zorty. Tych zortōw musiało być 5 ( piynć ranōw Jezusa), abo 7, a miyndzy nimi musiało być coś, co żgo, jak ciyrniowo korōna, a coś czerwiōnego, jak krew. Tako palma niy miała żodnych drōtōw, szpagatōw, ani szlajfkōw. Wiōnzało sie jōm prynciym ze wiyrzby we trzech miejscach. Po poświyncyniu palmy w Palmowo Niedziela przinosiyło sie jōm dudōm, kaj kożdy ze familije musioł zjeś po jednej kulce ze kocianki, coby chrōnić kark przed roztomańtymi chorōbskami. Tak palma czakała na Wielko Sobota. Wtedy brało sie ôstry nōż, abo blotek do zielaza a urzinało sie „głowiynka” ze palmy pod piyrszym wiōnzaniym. Głowiynka ta (gōrno czynść ze kwiotkami) niōsło sie na gōra, kaj sie jōm kładło za balek, abo wiyszało na hoku, coby chrōniyła bez cołki rok ôd roztomańtych niyszczynściōw: wody, ôgnia, wiatru. Reszta ze palmy niōsło sie we Wielko Sobota do kościoła ôpolić we poświyncōnej fojerze. Z tej ôpolōnej dolnej czynści robiyło sie we Wielkanoc krziżyki (patyki kole 5 cm, z wiyrchu sie narzinało, a wrażowało sie tam sprzyczka na krziż z ciyńszej astki). Krziżyki we Wielkanoc po ôbiedzie sadziyło sie na polu, we wszystkich rogach pola, a we chałupie we wszystkich izbach. Krziżyki trza było pokropić wodōm świyncōnōm. Krziżyki te miały tyż chrōnić ôd niyszczynściōw, a inkszych srōmotōw. Resztki ze palmy co ôstało, brało sie do kupy ze łōńskirocznymi krziżykami a głowiynkōm starōm, a polyło sie to we piecu, bo przeca niy idzie takij poświyncōnej palmy na hasiok wyciepać. A jako to było u Was, abo co jeszcze ôstało z tego do dzisiej? Pochwolcie sie tyż a napiszcie.
Foto na wiyrchu: Palmpaasoptocht we Enschede, fot.: IIVQ / Tijmen Stam
Stasiek Neblik, ps.”Fojerman” – Ślōnzok, fojermōn na pynzyji, autor ksiōnżki ”Do rymu po naszymu, abo ślōnski miszmasz” a autor „Dykcjōnorza Godki Ślōnskij”, człōnek DURŚ.