Ślōnskŏ gŏdka – już jynzyk abo jeszcze gwara?

W piōntek, w rōmach festiwalu Do you speak gŏdka?, ôdbyła sie w Katowicach kōnferyncyjŏ Ślōnskŏ gŏdka – już język czy jeszcze gwara? Widać we zalu było, iże Ślōnzŏkōw moc interesuje to, co dzieje sie terŏz ze ślōnskōm mŏwōm, bo ciynżko było znojś wolny stołek.

Cołki tref zaczōn sie ôd wygłoszyniŏ ôryńdziŏ prof. Zbigniewa Kadłubka, a zarŏz po tym zastympca marszałka wojewōdzwa ślōnskigo Henryk Mercik po ślōnsku ôficjalnie ôtwar festiwal.

– Niy je dobrze gŏdać na gŏdkã „gwara”. „Gŏdka” to mŏwa, a mŏwa to niykōniycznie gwara. – powiadoł. Spōmnioł, iże szteruje go wrażanie ślōnskij mŏwy do rōmōw wicōw. Padoł, iże gŏdka niy suży ino do rozprawianiŏ ô roladach i piwie.

festiwal śląski
Henryk Mercik, fot. Grzegorz Kulik

Pō nim wziōnła gŏdać dyrechtorka Instytutu Języka Polskiego prof. Mirosława Siuciak, co spōminała ô piyrszyj takij kōnferyncyji, co ôdbyła sie dziesiyńć lŏt tymu. Prawiyła, iże jednym z efektōw tamtyj kōnferyncyje sōm prōby standaryzowaniŏ zŏpisu ślōnskigo.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

[mp3j track=”/media/1.%20Miroslawa%20Siuciak.mp3″ title=”Mirosława Siuciak”]

Prof. Jolanta Tambor powitała potym wszyjskich gości we zalu. Pedziała trochã wiyncyj ô tyj kōnferyncyji sprzed dziesiyńciu lŏt. Spōmniała ô Krystynie Bochenek, co była popularyzatorkōm ślōnskij mŏwy i co spōłôrganizowała tamtã kōnferyncyjõ, a co straciyła życie we 2010 roku. Gŏdała ô ymocyjach, co tŏwarziszōm porzōnd ślōnskij mŏwie i tym, jak jã ôkryślać. Wytuplikowała, czymu słowo „gwara” ôdbiyrŏ sie negatywnie.

Dej pozōr tyż:  Gdzie szumi Opawa… cz. 2

[mp3j track=”/media/2. Jolanta Tambor.mp3″ title=”Jolanta Tambor”]

Po powitaniach wykłŏdać wziōn prof. Tomasz Wicherkiewicz z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i ôpowiadoł ô mŏwach, co niy sōm zinstytucjōnalizowane, to znaczy ô takich, co istniejōm, ale niy majōm sparciŏ ôd państwa. Prawiōł ô pojawianiu sie w Europie jynzykōw regiōnalnych. Przedyskutowoł tyż rozmajte podejścia do takich jynzykōw i prōby ôkryślyniŏ ich we terminologiji naukowyj.

[mp3j track=”/media/3. Tomasz Wicherkiewicz.mp3″ title=”Tomasz Wicherkiewicz”]

Nastympnŏ prawiyła prof. Ewa Michna z Uniwersytetu Jagellōńskigo, fachmanka ôd gŏdki łymkowskij i ôpowiedziała ô tym, jak postrzōd nich wyglōndała kodyfikacyjŏ mŏwy.

[mp3j track=”/media/4. Ewa Michna.mp3″ title=”Ewa Michna”]

Prof. Tambor przeczytała potym wykłŏd ôd prof. Bogusława Wyderki, co niy mōg przijechać na kōnferyncyjõ. Ôpisoł ôn tam proces tworzyniŏ stympnych prawideł, co miało miyjsce we 2009 roku w Cieszynie i brak dalszyj roboty nad rozwijaniym kodyfikacyje. Wymianowoł tyż terŏźne potrzeby badawcze i kodyfikacyjne ślōnskij mŏwy.

[mp3j track=”/media/5. Bogusław Wyderka.mp3″ title=”Bogusław Wyderka”]

Potym prof. Tambor przekŏzała mikrofōn Anastazji Reis, co ôpowiedziała ô projekcie Uniwersytetu Ślōnskigo społym ze Uniwersytetym w Oldynburgu, co mŏ na celu przebadanie ślōnskij gŏdki ôd strōny zapożyczyń niymieckich.

[mp3j track=”/media/6. Anastazja Reis.mp3″ title=”Anastazja Reis”]

Do you speak gŏdka?
Anastazja Reis ôsprawiŏ ô projekcie, fot. Grzegorz Kulik

Dŏchtōr Krzysztof Karwat potym zastanŏwioł sie nad tym, kedy umrze ślōnskŏ gŏdka.

[mp3j track=”/media/7. Krzysztof Karwat.mp3″ title=”Krzysztof Karwat”]

Nastympny gŏdoł Jerzy Ciurlok, co namyśloł sie nas tym, czy ślōnskŏ mŏwa przeżywŏ regres, stagnacyjõ, czy rozwōj. Ôsprawioł tyż ô funkcyji użytkowyj i estetyce gŏdki. Prawiōł ô nojdŏwniyjszych publikacyjach ślōnskich ôd XVIII stoleciŏ.

Dej pozōr tyż:  Bułgarskie reżyserki uczą, jak przestać zamiatać sprawy pod dywan

[mp3j track=”/media/8. Jurek Ciurlok.mp3″ title=”Jerzy Ciurlok”]

Ôstatni we tyj czyńści wypowiadoł sie Alojzy Lysko. Ôsprawioł ôn ô wyciōnganiu ze ślōnskij gŏdki szumnoty i szykowności.

[mp3j track=”/media/9. Alojzy Lysko.mp3″ title=”Alojzy Lysko”]

Po ôstatnim wykładzie prziszoł czas na wypowiedzi ze zalu i dyskusyjõ.

Mie samymu bardzo podobała sie ta kōnferyncyjŏ. Była na wysokim poziōmie, była merytorycznŏ, była ciekawŏ. Dobrze by było, jakby take trefy było przileżytość ôrganizować czyńścij jak rŏz na dziesiyńć lŏt. Mōm nadziejã, iże dalszŏ dyskusyjŏ bydzie trwać we formie pisanyj tyż we naszym serwisie.

Społym budujymy nowo ślōnsko kultura. Je żeś z nami? Spōmōż Wachtyrza

Tumacz, publicysta, popularyzatōr ślōnskij mŏwy. Autōr Korpusu Ślōnskij Mŏwy, ślōnskich przekładōw „A Christmas Carol” Charlesa Dickensa, „Dracha” Szczepana Twardocha, „Le Petit Prince” Antoine de Saint-Exupéry'ego i „Winnie-the-Pooh” A. A. Milne, jak tyż ger kōmputrowych Euro Truck Simulator i American Truck Simulator. Laureat Gōrnoślōnskigo Tacyta za rok 2018.

Śledź autora:

Ôstŏw ôdpowiydź

Twoja adresa email niy bydzie ôpublikowanŏ. Wymŏgane pola sōm ôznŏczōne *

Jakeście sam sōm, to mōmy małõ prośbã. Budujymy plac, co mŏ reszpekt do Ślōnska, naszyj mŏwy i naszyj kultury. Chcymy nim prōmować to niymaterialne bogajstwo nŏs i naszyj ziymie, ale to biere czas i siyły.

Mōgliby my zawrzić artykuły i dŏwać płatny dostymp, ale kultura powinna być darmowŏ do wszyjskich. Wierzymy w to, iże nasze wejzdrzynie może być tyż Waszym wejzdrzyniym i niy chcymy kŏzać Wōm za to płacić.

Ale mōgymy poprosić. Wachtyrz je za darmo, ale jak podobajōm Wōm sie nasze teksty, jak chcecie, żeby było ich wiyncyj i wiyncyj, to pōmyślcie ô finansowym spōmożyniu serwisu. Z Waszōm pōmocōm bydymy mōgli bez przikłŏd:

  • pisać wiyncyj tekstōw
  • ôbsztalować teksty u autorōw
  • rychtować relacyje ze zdarzyń w terynie
  • kupić profesjōnalny sprzynt do nagrowaniŏ wideo

Piyńć złotych, dziesiyńć abo piyńćdziesiōnt, to je jedno. Bydymy tak samo wdziynczni za spiyranie naszego serwisu. Nawet nojmyńszŏ kwota pōmoże, a dyć przekŏzanie jij to ino chwila. Dziynkujymy.

Spōmōż Wachtyrza