Pociorek ślōnskigo szrajbera

Mom starani Pōnbōczku. Jako to mo być ta piyrszo szkryfa kero mōm postawić? Prosto mo być ôna, eli ôkrōngło? Jakeś kryki mo mieć eli daszki? Jako je mōm skuplować, coby ze tych szkryfōw pojedynczych zrychtować wyrażyni, kere by bōło i gryfne i pasowne i mōndre. A potym jeszcze druge ku tymu piyrszymu, i trzeci a mono i sztworte. A niyskorzij, jako te sowa uwić ze sobōm, coby zdani mōndre a istne i przidajne wynokwić. Bodej Hymingwej ze szejściu wyrażyń cołko gyszichta zrychtowōł, nale to bōł majster ôd wyrażyń plecynio. Jo bez Twojigo Pōnbōczku retōngu, ani tego piyrszego szkryfa niy postawia. A kaj tam dziepiyro dugszo ôsprowka zrychtować.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Nale mōm jeszcze Pōnbōczku inksze starani, eli niy wiynksze jako te, ze postawiyniym piyrszyj szkryfy. Bo durch myndykuja po jakimu jo mōm tak rychtig szrajbować? W tyj rodzōnyj eli wyuczonyj mowie? Bo uznōłech se, co chca szrajbować we tyj mowie, w keryj myndykuja, śnia i rozprowiōm ze familijōm a przocielami.  We tyj, kero je mi nojpiyrszo, keryj wyuczać sie nikyj niy musiołech. Mowie moich ôjcōw a starzikōw. Mowie, kero sie słyszało zowdy i wszyndy ôd samych narodzin. Kiero była mi jako luft a jodło. Kero mie piastowała i ze kerom szpacyrowōłech za rynka. I kej bōłech bajtlym, to mi sie zdało, co yno ôna je, a cołki świot w ônyj rozprawio. Co krōm ônyj niy ma żodnyj inkszyj. Yno kej przijyżdżoł ônkel Maks ôd Rajchu to sie dziwowołech po jakimu ôn godo do tante Eriki. Nale pora sōw ze tyj ônych godki tyż dycki poradziłech pochytać.

Kej dostołech lot to mie posłali do elymyntarszule i ôroz tyn ganz ajnfach świot mi sie przekopyrtnōł. Dyrechtōr wroz z rechtōrami roz dwa mi dali znać, co moja mowa je nic we wercie. Fanzolisz mi godali. Muter ku sia wołali, coby sy mnōm w doma zaczyni inaczyj ôsprowiać. Dwa świoty ze godkōm mi sie ôtwarły a zaczōny się wzajym bajsać choby dwa wilczoki – tyn stary we doma i na szpilplacu, a tyn nowy, ze tymi wszyskimi mōndrymi buchami i godkōm rechtorōw. Fto mioł prawie? Kogo miołech wtynczos suchać? Herca a Ōmy, eli rechtorōw? We moji mowie szrajbowanych buchōw żodnych niy poradziłech znojś. Coroz wiyncyj wele mie bōło takich persōn, kere godać po naszymu niy poradzily. Eli niy chciały. Musiołech szkolić sie we godce, kero bōła mi tak rychtig cudzo, kiero za starego piyrwyj słyszołech yno wele wulchauzōw, a czytołech we roztomajtych cajtōngach. To przidołech se do gowy, co ta mowa musi być ganz zocno. Yntlich ta cudzo mowa zaczōna wypiyrać ta istno ze mojigo mamlasiatego żywobycio. Myślołech, co tak to terozki musi ôstać już na zowdy.

Terozki mōm już swoji lata Pōnbôczku, i już żodyn mi niy może nakozać, jako mōm godać. Nale ôto dołeś mi Pōnbōczku ta zwola na szkryflani. Pedziołeś: „ôto dowōm Ci blajsztift mōj i tinta a heft”. Tak se ô tym myndykuja Pōnbōczku bezmaś trocha we błoznach, nale tyż po jakimu by mi to tak ôroz do gowy wlazły take pomysła? Pedziołeś – tak mi sie zdo: „Mōj mikry świot umiyro. Musisz go ôpisać zatym kojfnie do kōńca”? Taki coś mi sie zabelōntało we gowie. I spomniało mi sie, co Kyks Skrzek ô tym śpiywoł. Ôn śpiywoł ô sztrōmach a fabrykach co je kasyrujōm. A jo se ôbmyślōm, co ôn tyż musioł ôd Cia dosłyszeć Pōnbōczku, to samo co jo. „Ôto dowom ci Kyksie Hanku grajfka do granio i ôrganki”. Jan Kyks se śpiywo ô sztrōmach, a jo ôbmyślōm wtynczos ô klopsztandze. Ô brōnotnyj ryczce pod ausgusym i waszpeku ze ubitōm glyjtōm. Ô kōmorze we kuchni i bōncloku ze fetym na trzecim ôd wiyrchu fachu we kōmorze. Ô fynsterbrecie ze zielonych kachli i chlywiku we kerym miast wieprzka trzymali my z ujkiym koła. Ô tych wszyskich zocnych, dziwocznych, farbistych a pozwyrtanych persōnach, kere handownij lazowali po sztrasach we mojim sztacie a terozki durch lazujōm we mojej gowie. I klupiom hań choby do dźwiyrzi coby dać ônym swoboda. Eli wystawić dynkmal ze szkryfōw. Ô tym se myndykuja, kedy mi Kyks śpiywo, co Ślōnsk umiyro w bioły dziyń. I kedy zicōm za szrajbtiszym ze blajsztiftym w gorści. Co werci sie wystawić tyn dynkmal, coby tyn świot niy zymrził wroz ze ôstatnim, kery go pamiynto. I coby tyż niy zymrziło sie wroz tyż tyj naszyj gryfnyj mowie.

Nale mōm jeszcze jedna starość Pōnbōczku. Bo widza, kej świot sie wele mie weksluje. Ciśnie fest do przodku. Miast buchōw poczytuje sie terozki to, co fōnguje po internecach. Mode persōny majōm moderne telefōny choby przirośniynte do gorści. Po szynkach ludzie niy rozprowiajōm miyndzy sobōm yno filujōm, kożdy do włosnego  laptopa. A hań, we tych internecach niy uświadczysz wiela naszyj mowy, eli trza za niōm fest posznupać. Je hań za to fol tych wszyskich modernych ausdrukōw, kerymi sie fest gibko nasiōnko a przeciepuje do ryalności. Sōm chytōm terozki na knap te wyrażynia, kere bōły mi kedyś przirodzone jednako kej dychani eli ruszani rynkami i giczalami. A cōż dziepiyro mo pedzieć ftoś, fto godo po naszymu yno roz za kej.

Skuli tego mōm starani Pōnbōczku. Eli szrajbowanie po naszymu je co we wercie? Wela persōn to bydzie niyskorzij poczytować? Eli te buchy niy bydōm stoć kajś na fachach we bibliotykach i chytać kurz? Nale zarozki se przidowōm do gowy, co moja generacjio je możno tōm ôstatniōm, kero ta ślōnsko mowa mo wrodzōno. Skuli tego widza szrajbowanie po naszymu jako mus a zadani. Niy yno dlo tych, co wiedōm żywobyci terozki, nale tyż dlo tych, co przidōm po nos. Nale tyż werci sie szrajbować po ślōnsku beztoż, coby dowiyźć inkszym, auslyndrōm a i tyż tym nieprzeświadczōnym, co ślōnsko mowa je zdatno do szrajbowanio poymatōw, rōztomajtych rōmanōw, kryminalgyszichtōw, traktatōw filozoficznych, kōnsztōw dlo tyjatrōw, nale tyż zdatno do przekłodanio literatōra ôd świota, wydowanio cajtōngōw a kludzynio zajtōw we internecu. A kożdy, fto sie ôpowoży szrajbować po ślōnsku, nale tyż ôstać wydowcōm, przedować eli doradzać ślōnsko literatōra godny je reszpektu a powożanio.