Siedem tez

Zapewne wiele osób zajmujących się edukacją uwiera obecny system szkolny. Ale często jest tak, że pomysły na jego przebudowę w debacie padają z różnych stron, w różnych miejscach i są słabo słyszalne. Zastanówmy się, jakie moglibyśmy postawić tezy. Oto propozycja pierwszych siedmiu, wraz z uzasadnieniem. Dopisujmy kolejne w komentarzach.

Teza pierwsza:

1. Należy określić rolę państwa i społeczeństwa obywatelskiego w kształtowaniu gospodarki oświatowej kraju i województw.
2. Oświacie należy zapewnić autonomię poprzez uniezależnienie od świata polityki.

Teza druga: Edukacja wymaga zmiany systemu kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli.

1. Należy monitorować rynek pracy nauczycieli i kształcić tylu nauczycieli, ile przewiduje się miejsc pracy.
2. Należy powołać uniwersytety lub wydziały nauczycielskie, gdzie kształcić się będzie nauczycili a nie magistrów z przygotowaniem pedagogicznym:

– po egzaminach uwzględniających predyspozycje zawodowe należ kształcić nauczycieli przygotowywanych do nauczania kilku przedmiotów, co najmniej dwóch

– następnie dwa lata teoretyczne  z nauką przedmiotów psycho-pedagogicznych i społecznych, filozofii, języka polskiego z kulturą polską oraz języków obcych i łaciny;

– kolejne dwa lata to studiowanie dwóch/trzech dyscyplin z ich zastosowaniem (praktykami) w  szkołach ćwiczeń, pracujących zgodnie obowiązującym prawem oświatowym;

– ostatni rok – przygotowanie pracy magisterskiej składającej się z dokumentacji lekcji własnych oraz hospitowanych  z refleksją i ewaluacją teoretyczną (prace umieszczane na stronach uniwersytetu, szkoły ćwiczeń i stowarzyszeń/izb nauczycielskich oraz ośrodków doskonalenia nauczycieli).

3. Należy dotychczasowy system awansu zawodowego zastąpić nieobowiązkowym doskonaleniem nauczycieli punktowanym przez stowarzyszenia/izby nauczycielskie.
4. a) należy przywrócić specjalizacje nauczycielskie, stopnie uzyskujemy po ocenie następujących składowych, stopnie umożliwiają przeszeregowanie i zajmowanie stanowisk kierowniczych w oświacie;

– obserwacje / interwizje nauczycielskie;

– superwizje prowadzone przez pracowników uniwersytetu, szkoły ćwiczeń i stowarzyszeń/izb nauczycielskich oraz ośrodków doskonalenia nauczycieli;

– egzamin specjalizacyjny prowadzony  przez pracowników uniwersytetu, szkoły ćwiczeń i stowarzyszeń/izb nauczycielskich oraz ośrodków doskonalenia nauczycieli;

1. b) należy zrezygnować z egzaminu centralnego i odsunąć od awansu organ prowadzący włącznie z dyrektorem – jako niespecjalistów;
2. c) gratyfikacja w pracach komisji (bez oddelegowania) powinna mieć postać punktową; suma punktów zdobytych przez nauczyciela w roku szkolnym nie powinna przekraczać X, niezdobycie przez nauczyciela punktów równych 2X w ciągu pięciu lat, jest powodem zawieszenia lub zwolnienia nauczyciela; X-składa się ½ X ze szkoleń metodycznych z przedmiotów nauczanych, ¼ X z przedmiotów-psychopedagogicznych i społecznych, ¼ X z technik, metod, mediów w dydaktyce.

Teza trzecia: Należy uwolnić zawód nauczyciela na okres zmian strukturalnych i  wykształcenia nauczycieli w nowym systemie (7-10 lat). Uwolnić zawód, to znaczy umożliwić nauczanie specjalistom praktykom. W zmiennej sytuacji (także oświatowej) nauczyciel powinien:

– analizować warunki pozaszkolne i szkolne procesu edukacyjnego;

– redukować treści, metody i media;

– umożliwić uczniom uczenie się uzasadnione jego możliwościami i metodami.

Teza czwarta: Ponieważ nie ma dobrych szkół bez społeczeństwa obywatelskiego, a  społeczeństwa obywatelskiego bez dobrych szkół, to należy zadbać o więcej demokracji w  szkołach. Do wszystkich szkół należy: wprowadzić Rady Szkoły i samorządy uczniowskie, obie z rzeczywistym udziałem w podejmowaniu decyzji na poziomie szkoły.

Teza piąta: Należy zredukować podstawę programową. Podstawa programowa każdego przedmiotu z osobna może i ma jakieś uzasadnienie – podstawy programowe danego etapu edukacyjnego łącznie są do rozumowego opanowania (kognitywizacja – pamięć głęboka) przez ok. 5% populacji.

Teza szósta: Należy nauczanie ekstensywne zmienić w intensywne uczenie się. Kilkanaście przedmiotów w jednym tygodniu to edukacyjna fikcja. Przedmiot nauczany przez jedna godzinę w tygodniu wyklucza nie tylko stosowanie nowoczesnych metod, po prostu wyklucza uczenie się w szkole  – najczęściej sprowadza się w praktyce do wszystkim znanego 3Z.

Teza siódma: Należy ograniczyć rolę dyrektora do funkcji menadżerskich organizacyjno-, finansowo-, kadrowych i wprowadzić dyrektora-koordynatora dydaktycznego.

 

Do tej pory w tej serii ukazały się:

Khan Academy

Nauczyciel/ka

Tablica

W poznanej szkole…

Pełzający polpotyzm

Aleksander Lubina

Górnoślązak/Oberschlesier, germanista, andragog, tłumacz przysięgły; edukator MEN, ekspert MEN, egzaminator MEN, doradca i konsultant oraz dyrektor w państwowych, samorządowych i prywatnych placówkach oświatowych; pracował w szkołach wyższych, średnich, w gimnazjach i w szkołach podstawowych. Współzałożyciel KTG Karasol.