O „Tkoczach” – na gibko
Jak jo czekōm na kożdy jedyn tytuł ôd Mirosława Syniawy! Egal: tumaczōny abo włosny. Jego ślōnskie ksiōnżki niy ino dowajōm przijymność lektury po ślōnsku, niy ino sōm choby lekcyjo ślōnskij godki. Ône bierōm czytelnika do alternatywnego świata, kaj to je blank normalne, że ksiōnżka… a jak ôna – to jeji świat… a jak jeji świat, to cołki świat… sōm po ślōnsku. Za tako rajza – do placu, kaj ôroz normalność godo po naszymu – rod bych roz za razym płaciōł, dużo wiyncyj jak stoji na ôkładzinie.
A sam jeszcze Syniawa doł sie do Hauptmanna. Tego, co stoji na samym przodku miyndzy ślōnskimi autōrami niymieckij godki – ôd Eichendorffa do Janoscha – bez kierych nasza kulturowo erbowizna wyglōndo tak, jak wyglōndo: choby po amputacyje. Silesia niy je krajym ôd silentium – ciszy – bo niy chciała za fest używać słōw. Silesia je silentium, bo nōm tak dugo kozali trzimać pysk, aże my przepōmnieli, wiela w jednyj, drugij, abo trzecij godce kiejś Silesia poradziyła pedzieć.
Syniawa doł sie do „Tkoczy”, i to jak! Czytosz ich, a potym zaglōndosz na słowo ôd autora i widzisz: „Jak żech robiōł nad mojim przekłodym „Tkoczōw”, ôkrōm polskich tumaczyń przejzdrzołech tyż 31 przekłodōw i adaptacyj we 21 inkszych godkach (francusko, wyngersko, duńsko, czesko, ukrajińsko, rusko, jidysz, fińsko, katalōńsko, hebrajsko, litewsko, angelsko, niderlandzko, italijsko, japōńsko, estōńsko, hiszpańsko, portugalsko, grecko, chińsko, szkocko). We srogij wiynkszości ś nich żodyn niy prōbowoł aby we przibliżyniu ôddać jynzykowyj struktury ôryginalnego tekstu.” A Syniawa wziōn, sprōbowoł… i ôddoł.
Żodyn roz niy wiym, jeźli ôddowanie analogije hochdeutsch-niymiecki ślōnski porōm polski-ślōnski dobrze pokazuje relacyje miyndzy tymi godkami. Tak jak żech medykowoł, wiela sie ô ślōnskij godce przewiy tyn, fto uwidzi ślōnski przekłod Burnsa, co pisoł we Scots. Jedna rzecz to gynetyczne powiōnzania miyndzy godkami, a drugo – to, jak godki fungujōm społecznie, co z tymi godkami robiōm, chcieliby zrobić, jak je widzōm jejich użytkowniki. Trza by chyba dować pozōr z tymi analogijami, coby materyje do pisanio niy pōmatlać ze statusym godek.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Ale teroz to sie niy liczy. Wrocōm do czytanio „Tkoczy”!
