Jay Howard Geller Die Scholems Jay Howard Geller Scholemowie

Aleksander Lubina

Cykl: Literatura na Śląsku i po śląsku

Jay Howard Geller Die Scholems
Jay Howard Geller Scholemowie

Die Scholems
Geschichte einer deutsch-jüdischen Familie
Aus dem Englischen von Ruth Keen und Erhard Stölting
Kaum eine Familie spiegelt die Geschichte der deutschen Juden des 19. und 20. Jahrhunderts in allen ihren Facetten, vom Glanz des Aufstiegs ins Bürgertum bis zur Verfolgung und Ermordung der europäischen Juden, so deutlich wie die der Scholems.
Ihre Geschichte beginnt in Schlesien: Von dort zogen die Scholems Mitte des 19. Jahrhunderts nach Berlin und eröffneten eine Druckerei, mit der sie es zu einigem Wohlstand brachten. Arthur und Betty Scholem hatten vier Söhne, die alle einen unterschiedlichen Weg einschlugen: Reinhold, 1891 geboren, wurde im Kaiserreich zum deutschnationalen Juden; Erich, Jahrgang 1893, zum nationalliberalen, assimilierten Juden; Werner Scholem, 1895 in Berlin geboren, wurde zu einem prominenten Vertreter eines linken Sozialismus und saß in der Weimarer Republik für die KPD im Reichstag. Gerhard Scholem schließlich, 1897 geboren, bekannte sich früh zum Zionismus, lernte Hebräisch und wanderte 1923 nach Palästina aus, wo er als Gershom Scholem einer der bedeutendsten Forscher jüdischer Mystik wurde.
Jay Geller zeigt hier zum ersten Mal, wie sich in einer Familie vier ganz unterschiedliche Ausprägungen der deutsch-jüdischen Geschichte versammeln: Nationalismus wie Liberalismus, Sozialismus wie Zionismus.
https://www.suhrkamp.de/buch/jay-howard-geller-die-scholems-t-9783633543052

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Scholemowie
Historia rodziny niemiecko-żydowskiej
Przetłumaczone z języka angielskiego przez Ruth Keen i Erharda Stöltinga
Mało która rodzina odzwierciedla historię niemieckich Żydów XIX i XX wieku we wszystkich jej aspektach, od świetności dojścia do klasy średniej po prześladowania i mordy na europejskich Żydach, tak wyraźnie jak historia Scholemów.
Ich historia zaczyna się na Śląsku: stamtąd w połowie XIX wieku Scholemowie przenieśli się do Berlina i otworzyli drukarnię, dzięki której zbili się na dobre. Arthur i Betty Scholemowie mieli czterech synów, z których każdy poszedł inną drogą: Reinhold, urodzony w 1891 r., został niemieckim narodowym Żydem w Cesarstwie Niemieckim; Erich, urodzony w 1893 r., narodowy liberał, zasymilowany Żyd; Werner Scholem, urodzony w Berlinie w 1895 r., stał się wybitnym przedstawicielem lewicowego socjalizmu i zasiadał w Reichstagu z ramienia KPD Republiki Weimarskiej. Wreszcie Gerhard Scholem, urodzony w 1897 r., już w młodym wieku związał się z syjonizmem, nauczył się języka hebrajskiego i w 1923 r. wyemigrował do Palestyny, gdzie jako Gershom Scholem stał się jednym z najważniejszych badaczy żydowskiego mistycyzmu.
Jay Geller pokazuje tutaj po raz pierwszy, jak cztery bardzo różne przejawy historii niemiecko-żydowskiej łączą się w jedną rodzinę: nacjonalizm i liberalizm, socjalizm i syjonizm.

Klappentext
Aus dem Amerikanischen von Ruth Keen. Kaum eine Familie spiegelt die Geschichte der deutschen Juden des 19. und 20. Jahrhunderts in allen ihren Facetten, vom Glanz des Aufstiegs ins Bürgertum bis zur Verfolgung und Ermordung der europäischen Juden so deutlich wie die der Scholems. Ihre Geschichte beginnt in Schlesien: Von dort zogen die Scholems Mitte des 19. Jahrhunderts nach Berlin und eröffneten eine Druckerei, die es zu einigem Wohlstand brachten. Arthur und Betty Scholem hatten vier Söhne, die alle einen unterschiedlichen Weg einschlugen: Reinhold, 1891 geboren, wurde im Kaiserreich zum deutsch-nationalen Juden; Erich, Jahrgang 1893, zum nationalliberalen, assimilierten Juden; Werner Scholem, 1885 in Berlin geboren, wurde zu einem prominenten Vertreter eines linken Sozialismus und saß in der Weimarer Republik für die KPD im Reichstag. Gerhard Scholem schließlich, 1897 geboren, bekannte sich früh zum Zionismus, lernte Hebräisch und wanderte 1923 nach Palästina aus, wo er als Gershom Scholem einer der bedeutendsten Forscher jüdischer Mystik wurde. Jay Geller zeigt hier zum ersten Mal, wie sich in einer Familie sich vier ganz unterschiedliche Ausprägungen der deutsch-jüdischen Geschichte versammeln: Nationalismus wie Liberalismus, Sozialismus wie Zionismus.
Nota wydawnicza
Przetłumaczone z amerykańskiego przez Ruth Keen. Mało która rodzina odzwierciedla historię niemieckich Żydów XIX i XX wieku we wszystkich jej aspektach, od świetności ich dojścia do klasy średniej po prześladowania i mordy na europejskich Żydach, tak wyraźnie jak historia Scholemów. Ich historia zaczyna się na Śląsku: skąd w połowie XIX wieku Scholemowie przenieśli się do Berlina i otworzyli drukarnię, która stała się całkiem zamożna. Arthur i Betty Scholemowie mieli czterech synów, z których każdy poszedł inną drogą: Reinhold, urodzony w 1891 r., został niemieckim narodowym Żydem w Cesarstwie Niemieckim; Erich, urodzony w 1893 r., narodowy liberał, zasymilowany Żyd; Werner Scholem, urodzony w Berlinie w 1885 r., stał się wybitnym przedstawicielem lewicowego socjalizmu i zasiadał w Reichstagu z ramienia KPD Republiki Weimarskiej. Wreszcie Gerhard Scholem, urodzony w 1897 r., już w młodym wieku związał się z syjonizmem, nauczył się języka hebrajskiego i w 1923 r. wyemigrował do Palestyny, gdzie jako Gershom Scholem stał się jednym z najważniejszych badaczy żydowskiego mistycyzmu. Jay Geller pokazuje tutaj po raz pierwszy, jak cztery bardzo różne przejawy historii niemiecko-żydowskiej łączą się w jedną rodzinę: nacjonalizm i liberalizm, socjalizm i syjonizm.
Rezensionsnotiz zu Neue Zürcher Zeitung, 16.03.2021
Brillant findet Rezensentin Judith Leister Jay H. Gellers Studie über die Familie Scholem. Die vier Söhne Reinhold, Erich, Werner und Gershom stehen im Mittelpunkt des Buches, erklärt sie. Die unterschiedlichen Lebenswege und politischen Entwicklungen, die die Brüder nahmen, kann sie anhand des Textes gut nachvollziehen. Zugleich weitet der Autor seine Darstellung zu einem Panorama des deutsch-jüdischen Bürgertums zu Beginn des 20. Jahrhunderts, so Leister weiter, und weist nach, wie engagiert und vielfältig das Judentum sich auch während der Weimarer Republik äußerte.
Recenzentka Judith Leister uważa, że studium Jaya H. Gellera na temat rodziny Scholemów jest genialne. Wyjaśnia, że książka skupia się na czterech synach: Reinholdu, Erichu, Wernerze i Gershomie. Z łatwością rozumie różne ścieżki życia i wydarzenia polityczne, jakie wybrali bracia na podstawie tekstu. Jednocześnie autor poszerza swoją prezentację o panoramę niemiecko-żydowskiej klasy średniej na początku XX wieku – kontynuuje Leister – i pokazuje, jak zaangażowany i różnorodny był judaizm w czasach Republiki Weimarskiej.
Rezensionsnotiz zu Frankfurter Allgemeine Zeitung, 19.02.2021
Rezensent Magnus Klaue erscheint Jay H. Gellers Familienbiografie auf den ersten Blick wie ein bürgerlicher Roman a la “Buddenbrooks”. Auf den zweiten erkennt er ein Buch, dem er einen Platz im Kanon der Forschungsliteratur zur neueren deutsch-jüdischen Geschichte wünscht. Stilistisch missfällt Klaue zwar die allzu anteilnehmende Zuschreibung von Emotionen und das “retrospektive Futur”, wie der Autor vor allem anhand der Brüder Reinhold, Erich, Werner und Gershom unterschiedliche Erfahrungen mit und Reaktionen auf den Antisemitismus “kontrastiv” veranschaulicht, findet Klaue aber in jedem Fall lesenswert.
Lesen Sie die Rezension bei buecher.de
Na pierwszy rzut oka recenzent Magnus Klaue postrzega biografię rodzinną Jaya H. Gellera jako powieść burżuazyjną w stylu „Buddenbrooks”. Po drugie, rozpoznaje książkę, która chciałaby mieć miejsce w kanonie literatury badawczej dotyczącej współczesnej historii niemiecko-żydowskiej. Stylistycznie Klaue nie lubi zbyt życzliwego przypisywania emocji i „retrospektywnego czasu przyszłego”, ponieważ autor używa braci Reinholda, Ericha, Wernera i Gershoma do zilustrowania różnych „kontrastywnych” doświadczeń i reakcji na antysemityzm, ale Klaue uważa, że to w każdym przypadku warto przeczytać.
Przeczytaj recenzję na buecher.de

Jay Howard Geller, Die Scholems, Geschichte einer deutsch-jüdischen Familie, Jüdischer Verlag im Suhrkamp Verlag, Berlin 2020

Odsyłam do cyklu Moc kultury (znajdziecie tam Państwo przeszło 50 tekstów) oraz do cyklu Piękno poezji (znajdziecie tam Państwo kilkanaście tekstów o poetach i poetkach ze Śląska).