Mirosław Syniawa przełożōł wiersze A. E. Housmana
W kryngu kultury anglosaskij nojbarzij znanych pisarzōw i poetōw mianuje sie zaôbycz niy połnymi mianami, a inicjałami mian. Tymu czynsto i na ôbkłŏdkach, i na strōnach tytułowych ksiōnżek widzi sie tam W. H. Auden, G. K. Chesterton, W. S. Gilbert, D. H. Lawrence, A. A. Milne, T. S. Eliot itp. Czasym styknōm piyrsze litery miana i nazwiska – jak Amerykōn (ôbeznany, snadōm rzeczōm, z poezyjōm) widzi H. D., to wie, że z tymi literami kryje sie Hilda Doolittle.
87 lŏt tymu, 30 kwietnia 1936 roku umar w Cambridge, jedyn z dobrze znanych anglosaskim czytŏczōm poetōw A. E. Housman. Za literami A. E. kryjōm sie miana Alfred Edward. Urodziōł sie 26 marca 1859 roku w Bromsgrove w grŏfszafcie Worcester. Bōł filologym klasycznym, redachtorym i kōmyntatorym poezyj Owidiusza, Lukana, Juwenalisa i Marcusa Maniliusa, profesorym University College London i University of Cambridge. W wolnych chwilach pisowoł wiersze – take blank poważne i take blank niypoważne.
Choć „Complete Poetical Works” Housmana to rubŏ ksiynga (przez 500 strōn), na polski jego wiersze tumaczōne sōm rzŏdko. Do kupy narachowoł żech 26 takich wierszy, z kerych 5 tumaczōnych było dwa razy. Piyrszymi tumaczami pojedynczych wierszy Housmana byli Konstanty Ildefons Gałczyński w roku 1947 (Epitaph On An Army Of Mercenaries – Nagrobek dla armii najemników) i Jerzy Pietrkiewicz w roku 1958 (For my funeral – Na mój pogrzeb). W roku 1974 do trzeciego tōmu antologije „Poeci języka angielskiego” wkludzōnych było siedym przekładōw Andrzeja Piotrowskiego i Władysława Dulęby. Niypoważne wiersze Housmana tumaczōł Stanisław Barańczak – jego translacyje sōm wkludzōne do antologije „Fioletowa krowa” i do „44 opowiastek” wydanych w seryji „Biblioteczka Poetów Języka Angielskiego” (w ksiōnżeczce tyj sōm tyż wiersze Edwarda Leara, Lewisa Carrolla, W. S. Gilberta i Hilaire’a Belloca”. Z nowszych tumaczyń werci sie zajzdrzeć na tumaczynia Wiktora Jarosława Darasza, kere idzie przeczytać tukej:
https://sites.google.com/site/apawwiprzekladziewjdarasza/alfred-edward-housman
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Dwa ze trzech niypoważnych wierszy, kerych tumaczynia znojdziecie niżyj, były tumaczōne na polski ôd Stanisława Barańczaka (The Elephant or The Force of Habit; The Use and Abuse of Toads). Trzeci (Inhuman Henry or Cruelty to Fabulous Animals) z tego, co wiym, na polski jeszcze tumaczōny niy bōł. Bohaterki angelskij wersyje wiersza „The Use and Abuse of Toads” mianujōm sie Ann i Elizabeth. Barańczak w „Przemyślność Zuzi, albo: uszło jej płazem” przemianowoł je na Róziã i Zuziã. U mie sōm to Rōzia i Helynka – tym spusobym do Housmanowego wiersza trefiyły moje dwie wnuczki.
ELEFANT ABO SIYŁA NAWYKU
(The Elephant or The Force of Habit)
Ôgōn elefant ajnfachowy
Mŏ z zadku, trōmbã blisko głowy.
Trōmba ze zadku, z przodku ôgōn
Rzŏdkościōm sōm doprŏwdy srogōm.
Jak chcesz takego chycić, bratku,
Z ôgōnym z przodku, trōmbōm z zadku,
Na duge sie szukanie szykuj,
Bo strasznŏ siyła je nawyku.
Ô POŻYTKACH, JAKE MŌMY Z CHROSTŎKŌW
(The Use and Abuse of Toads)
Jak ściganŏ ôd Rōzie, keryj trza sie lynkać,
Do zŏgrōdki wparzyła wrŏz małŏ Helynka,
To nadepła na drōżce, co jōm wiōdła prosto,
Na cojś, co sie zdŏwało wyglōndać jak chrostŏk.
Niy dziw, że za chrostŏka mōgło wziōnś to ôko,
Bo to richtig bōł chrostŏk, co po drōżce skŏkoł,
Dyć jak wrŏz go przigniōtło nożkōm małe dziycio,
To wyglōndoł jak chrostŏk pozbawiōny życiŏ.
Helcia pozōr niy dała na to cojś maźglate,
Jyno gzuła przed siebie jak cug abo wiater,
Bo słyszała, że Rōzia ściekłŏ już w podskokach
Zbliżŏ sie tam, kaj leży trupek ôd chrostŏka.
Doleciała. Już larmo piere w niebios przynsła,
Cojś tam wrzaskło i rōmbło, ziymia sie zatrzynsła –
Z Rōzie luft cołki uszoł, a potym pobladła
I zymdlōnŏ przi trupku chrostŏkowym padła.
Tak retōnek prziniōsły Helci jeji zŏle –
Kej by Rōzia jōm fasła, mōgło by zaboleć.
Tōż jak siostrze sie muchy zajś zalyngnōm w nosie,
Isto wdepnie w chrostŏka, jak kaj jyno dŏ sie.
NIYLUDZKI HYNRYK
ABO ÔKRUCIYŃSTWO ZGLYNDYM GADZINY Z BŎJEK
(Inhuman Henry or Cruelty to Fabulous Animals)
Czamu, jak Hynryk smacznie śpi na znaczki,
Jego mamulce durch cieknōm z ôcz płaczki,
Czamu z żałości serce sie jyj kraje?
Bo jednorożcōm jeji syn niy przaje.
Żŏdyn by niy mōg bez zgody Hynryka
Se po trŏwniku na wieczōr pobrykać
Abo żgnōnć synka zŏgrodnika w zadek,
Ani nic z rzeczy, kere robiōm rade.
Żŏdyn by niy mōg drzić sie i larmować,
Ani na tricie w siyni relaksować,
Tym barzij nosym po dźwiyrzach łōmotać,
Psa zjeść w klapsznicie abo wypić kota.
Hynryk mŏ niyrŏd herbowe bestyje
I niy dŏ zgody na to podwiel żyje,
Tōż kejbyś bōł kajś blisko, jednorożcu,
Zarŏz by wartko lwa na ciebie poszczuł.
Spuszczōny z kety taki lew ôklany
Wejzdrzoł by gniywnie zza myjny skosmanyj,
Potym zawarczoł, spiōn na szłapy zadnie
I, jednorożcu, gryz cie kaj popadnie.
A kejby gryz cie, jednorożcu, w szale,
Byłoby przikro Hynrykowi? Wcale.
Skirz czego skŏkoł by? Nō dyć z radości,
Bo je złośliwy do ôstatnij kości.
