Urodzōny 29 lutego: Josef Svatopluk Machar

URODZŌNY 29 LUTEGO
JOSEF SVATOPLUK MACHAR
(1864-1942)

Ciynżko je ludziōm urodzōnym 29 lutego. Możno niy tak ciynżko jak Janowi Himilsbachowi, kerymu w sztandesamcie wpisali pōnoć do metryki, że sie urodziōł 31 listopada, dyć niy je przecã leko człowiekowi, kery może fajrować geburstag jyn rŏz na sztyry lata. Jednym z tych urodzōnych 29 lutego bōł czeski poeta, pisŏrz i publicysta, ważnŏ figōra Czeskij Moderny, Josef Svatopluk Machar. Urodziōł sie sto szejśdziesiōnt lŏt tymu w Kolinie, umar 17 marca 1942 roku w Pradze-Střešovicach. Ze wszyskich form poetyckich nojbarzij rŏd bōł sōnetowi, bezto tyż na 140 rocznicã jego urodzyniŏ przetumaczōł żech dwa napisane ôd niego sōnety:

SŌNET Ô ŻYCIU

(Sonet o životě)

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Cołki świat w jakimś fibrze durch przed siebie żynie,
Życie nasze przemijŏ wartko, łacno, leko!
Rok za rokym przechodzi niyzmiynnie w spōmniynie,
Teschno nōm za tym, co już ôdeszło daleko.

Choćbyś gnoł cugym, kery niy stŏwŏ, niy czekŏ,
Ty zajś niy mŏsz pojynciŏ, kej ś niego wychyniesz.
Landszaft za ôknym ciyngym do zadku uciekŏ,
A ty jedziesz i z cugym łykŏsz te przestrzynie.

Szczynściym do kupy z tobōm jadōm tyż kamraci,
Czasym blysknie w przechodzie wejzdrzynie dziouszyne –
Za nim inksze, jak jyno te ci z ôcz sie straci…

Na ôstatkuś zmachany… wszysko powszednieje…
Czujesz, jak serce ci sie poleku starzeje,
I fest teschni, kej jyno dŏ sie do spōminek…

SŌNET Ô ROZTŌMAJTYCH TRAGEDYJACH

(Sonet o různé tragice)

Ôd Rōmea i Julie niyszczynście choć pŏrã
Płaczek z ôcz tak wyciskŏ, jak kejś wyciskało…
Cōż to za tragedyjŏ! Jak mōg za nic skŏrać
Los tych dwoje, co sie tak mocno miyłowało,

A być z sobōm niy mōgło… To wina autora,
dlŏ serc damskich tyn Szekspir litości mŏ mało!
Tōż niych nazŏd ôżyje nojsławniyjszŏ pŏra
i ôbŏczmy, co by sie ś nimi potym stało!

Niych sie żyniōm! Niych wartko rok za rokym mijŏ!
Julia rubnie, Rōmeo kożdy grosz przepijŏ,
w dōma bajtli piyncioro jŏdła sie dōmŏgŏ.

Fuj! – ci wyrwie sie na to możno, damo drogŏ,
a dyć w dniu kożdym połnym szarpaczek i gōnitw
tragedyjŏ je wiynkszŏ – w kożdym razie dlō nich…

Naszykowoł i przełożōł sōnety:

Mirosław Syniawa – urodzony 1958 w Chorzowie, tłumacz poezji światowej na język śląski (m.in. wierszy zebranych w tomie “Dante i inksi, i jeszcze inksi”), autor poezji po śląsku (m.in. “Cebulowŏ Ksiynga Umartych“ i “Mappa Mundi“) oraz prozy pisanej w języku polskim (“Nunquam Otiosus”), współautor “Gōrnoślōnskygo ślabikŏrza”, autor dwutomowego “Biograficznego słownika przyrodników śląskich“.