„Taki se tam łosprowki czyli Opowieści podsłuchane i niy yno po naszymu”
Tela sie ôstatnio godo ô naszej slōnski godce. Mōndrzi uczyni padajōm, że kożdy narod, żeby sie niy stracioł s mapy świata musi dbać ô swoj jynzyk i zwyczaje bo stwierdzōno, że połowa s 600 jynzykow świata moge zaniknōnć we ciōngu najbliższych dwu, trzech pokolyń. Wszyjscy wiymy ,że jynzyk ojczysty to tyn kierym godali nasze starziki. Majōnc na uwadze że dlo nas takim jynzykiym je slōnsko godka ôstał wydany tōmik kierego autorkōm je Regina Sobik „Taki se tam łosprowki czyli Opowieści podsłuchane i niy yno po naszymu” ilustrowany bez jej wnuczki zawiyro rozmańte ôsprowki podsłyszane kedyś za czasów młodości jak ôpisy downych zwyczajow czy świōnt .Kożdy czytelnik i tyn starszy i tyn młodszy znojdzie coś dlo sia a kto niy zno za bardzo slōnski godki może siōngnōnć do takigo mini słownika .”Taki se tam łosprowki czyli Opowieści podsłuchane i niy yno po naszymu” ôstały wydane bez Wydawnictwo św. Macieja Apostoła w Lublińcu . Pōniży prezentujemy wstęp do tōmiku, naszkryflany bez autorka ôroz wiersz i jedna s takich ôsprowek.
”Któż z nas będąc dzieckiem nie lubił czytać czy słuchać różnych legend, bajek czy opowieści, zwłaszcza tych ludowych, bowiem one, przekazując prawdę o człowieku, uczyły nas godziwego postępowania wobec innych ludzi, zwierząt czy też świata przyrody. Każda bowiem przypowieść uczy przyznawania się do winy, umiejętności przebaczenia, miłości, czy też autentycznej wiary. Tak to już jest, że takie opowieści z lat dziecinnych czy młodości, zakodowane w naszej pamięci, zostają na zawsze w nas. Nawet ja, będąc małym dzieckiem, jak gąbka wchłaniałam bajki i opowieści moich sąsiadek, znajomych, czy przypadkowo spotkanych ludzi, skoro okazji do ich słuchania było u nas, na Śląsku, bardzo dużo. Skubanie pierza, czy babcine bajki i opowiadania przed snem, to tylko niektóre z nich, na których wychowało się pokolenie moich koleżanek i kolegów. Same obserwacje zwyczajów i obrzędów też dało swoje i sprawiło, że dzisiaj – mając na uwadze współczesną rzeczywistość – chętnie wracam do nich, starając przelać na papier te, które zapamiętałam lub podsłuchałam. Najnowsze wynalazki współczesnej techniki nigdy nie zastąpią żywego słowa, przekazanego nam przez nasze babcie czy rodziców. Napisane językiem, jakim się „godało”w okolicach Rybnika, nabierają szczególnego znaczenia. Trzeba bowiem pamiętać i przekazywać młodemu pokoleniu to, co może zaginąć, a co jest cząstką nas. Mam nadzieję że, Taki se tam łosprowki Opowieści podsłuchane, czy też zapamiętane z dzieciństwa tradycje i obyczaje, będą taką odskocznią od szarości dnia codziennego i spowodują, że nie tylko dorośli, ale młodzież, zechce zatrzymać się na chwilę nad kartkami tej książeczki. Zaś najmłodsi, chociaż częściowo, w formie bajki, poznają najważniejsze miejsca swojej i okolicznych miejscowości, jak i inne opowiadania oraz wierszyki.
Ucz mamulko swoji bajtle
Ucz mamulko swoji bajtle
Ucz mamulko swoji bajtle
godki by jom w zocy miały
choć wyfurgnom jak ptok z gniozda
nigdy jom niy zapomniały
Ucz godki co konskiym Ciebie
na dycko w serce wszkryflano
bo godka to zocny geszynk
w pamiynci dziecek łostanie
Ucz słow co jak sznita chleba
w kierych je pszoci do brata
ucz słow prostych jak różaniec
to przetwiom do końca świata
Swada
Samotnoś s Utropom dycko sie spiyrały
kero s nich ważniejszo dlo ludzki niedole
Samotnoś co jyno kwilowom być moge
czy Czorno Utropa co lamyncić woli
I tak sie wadziły że aż zapomiały
że na los człowieka wiela cech sie skłodo
radoś i ciyrpiyni pszoci czy nienawiś
jak w warkoczu plecie i życi ukłodo
Toż Samotnoś pado – Wszystki dni i noce
nie som taki straszne kedy ze wyboru
dycko jednak mogom wrocić sie na droga
kaj życi nabiyro inszego koloru
Na to Ji Utropa co czorno jak smoła
poli rozum dusza i serce rozrywo
już pokombinuje tak że człek zapomni
ło bolu i s czasym spokojniejszom bywo
Samotnoś Utropa tak podane do sia
prowdom co zazwyczaj kajś w pojstrzodku leży
Samotnoś s wyboru czy Czorno Utropa
jakimś konskiym siebie kożde życi mierzi