Moc kultury #13: Tomek Wilmowski z Katowic

Aleksander Lubina
Moc kultury

 Tomek Wilmowski z Katowic

Od 1957 nakładem wydawnictwa Śląsk ukazywały się powieści o Tomku Wilmowskim, dzięki którym dwa pokolenia poznawały świat.

Tomasz Wilmowski, urodzony 25 grudnia 1887 w Warszawie, to tytułowy bohater książek Alfreda Szklarskiego. Poznajemy  go w 1902 jako 14-letniego chłopca, który wychowuje się u wujostwa Karskich. Andrzej, ojciec Tomka spiskował przeciwko caratowi  i musiał uciekać z kraju. Wkrótce po jego wyjeździe umarła matka chłopca z niewyjaśnionych w książce powodów.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Pewnego dnia do domu Karskich przybył przyjaciel Andrzeja Wilmowskiego i zabrał  ze sobą chłopca i doprowadził do jego spotkania z ojcem. Okazało się, że Andrzej Wilmowski był łowcą dzikich zwierząt i podróżował, pracując dla hamburskiego handlarza zwierząt Hagenbecka jr.. Tomek w pierwszą wyprawę udał się do Australii.

Dalsze przygody Tomka, jego ojca i przyjaciół Szklarski umieścił na różnych kontynentach:

Tomek w krainie kangurów,  1957,

Przygody Tomka na Czarnym Lądzie, 1958 (od przejęcia praw przez wydawnictwo Muza S.A. tytuł został zmieniony na Tomek na Czarnym Lądzie) – akcja dzieje się w Afryce – w Kenii i Ugandzie,

Tomek na wojennej ścieżce, 1959 – akcja rozgrywa się na pograniczu Stanów Zjednoczonych i Meksyku,

Tomek na tropach Yeti, 1961 –  a miejscem akcji są Bombaj, a następnie północna część kraju oraz Tybet i północny Pakistan,

Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 – akcja rozgrywa się na Syberii w carskiej Rosji,

Tomek wśród łowców głów, 1965 – o wyprawie geograficznej, tym razem z Sydney na Nową Gwineę,

Tomek u źródeł Amazonki, 1967 – akcja dzieje się w Brazylii i częściowo w Peru, nad Amazonką.

Dopiero w 1987 ukazał się zapowiadany od dawna Tomek w Gran Chaco, którego akcja stanowiła dokończenie treści Tomka u źródeł Amazonki.  (wiki)

W  latach 1974-1979 Szklarski stworzył przy współpracy żony Krystyny zapowiedzianą też wcześniej trylogię o Indianach Złoto Gór Czarnych.

Alfred Szklarski urodził się 21 stycznia 1912 w Chicago, jako syn Andrzeja Szklarskiego, działacza Organizacji Bojowej PPS zmuszonego w 1908 do emigracji, oraz Marii z domu Karkosik. Jako szesnastolatek przeniósł się wraz z matką do Polski. Od 1928 mieszkał w rodzinnym mieście matki – Włocławku, a od 1932 w Warszawie, gdzie w latach 1932–1938 studiował w Szkole Nauk Politycznych na Wydziale Konsularno-Dyplomatycznym. W latach okupacji pod pseudonimem Alfred Murawski opublikował powieści erotyczne: Miłość marynarza i Piękna nieznajoma, a pod pseudonimem A. Murawski napisał trzy powieści przygodowe dla dorosłych: Żelazny pazur (1942), Krwawe diamenty (1943) i Tajemnica grobowca (1944). Powieści te były drukowane w polskojęzycznych pismach wydawanych przez hitlerowców (w tzw. gadzinówkach). Od sierpnia 1944 Szklarski był żołnierzem Armii Krajowej. Pod  pseudonimem „Szklarz” brał udział w powstaniu warszawskim. Następnie przez kilka miesięcy mieszkał w Krakowie, a od lutego 1945, aż do śmierci, w Katowicach. W 1949 za publikacje w gadzinówkach został skazany na karę 8 lat więzienia. Zwolniono go z więzienia na mocy amnestii w 1953. W latach 1954–1977 pracował w katowickim wydawnictwie „Śląsk”.  Zmarł 2 kwietnia 1992.

Pisarz przygody Tomka Wilmowskiego napisał w  domu na Jordana 7 w Katowicach. Pokój pełen totemów i masek  bywał Australią, Kenią, Brazylią, Indiami, Tybetem, Syberią, Nową Gwineą.

Foto tytułowe: Grób Szklarskiego – fot. Michał Bulsa / CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons