Kopice: Miejsce spoczynku Joanny hrabiny Schaffgotsch uhonorowane

Niesamowity życiorys hrabiny Joanny z Kopic jest dziś znany każdemu miłośnikowi lokalnej historii. Różnego rodzaju wersje tej opowieści (prawdziwe lub zmyślone) są powielane i publikowane na rozmaitych forach. A jest to historia o niezwykłej damie i industrialnej księżniczce, gdyż otrzymała spadek po królu cynku, Karolu Godulli – pismownia z epitafium z kościoła w Szombierkach. Dzięki małżeństwu z potomkiem dostojnego rodu Schaffgotschów, tworzyli przez ponad pół wieku udany związek. Historię tą pięknie opisała Irena Twardoch w książce pt. „Z dziejów rodu Schaffgotschów”.

Mauzoleum rodziny Schaffgotsch zostało wybudowane pod koniec XIX wieku i przypisuje się autorstwo architektowi Karlowi Lüdecke (co w mojej ocenie nie jest prawdopodobne). Pierwszego pochówku dokonano 21 czerwca 1910 r., kiedy pochowano Joannę hrabinę Schaffgotsch, z domu Gryczik von Schomberg-Godulla – zapis z tablicy nagrobnej w mauzoleum.  Zaś pięć lat później został pochowany jej mąż Hans Ulrich Gothard hrabia Schaffgotsch. Ich spoczynek został naruszony po 1945 roku, gdy grobowiec splądrowano, zaś trumny ze szczątkami hrabiów sprofanowano.

Przez dekady mauzoleum było otwarte, sarkofagi rozbite, a kości porozrzucane. Dopiero pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku, wszystkie szczątki hrabiów Schaffgotsch zostały złożone w skromnej mogile przed mauzoleum. I tak ta historia miała się zakończyć, gdyby nie moje spotkanie w 2017 roku z księdzem proboszczem Jarosławem Szelągiem., spowodowało zmiany. Efekt widzimy dziś na własne oczy. Historia ta zmieniła nie tylko samo miejsce, lecz również odbudowała pamięć o hrabinie oraz rodzinie Schaffgotsch. Gdyby mi ktoś wtedy powiedział, że poznam potomków rodziny Schaffgotsch, i że w tak krótkim czasie uda się nam odrestaurować kaplicę – nie uwierzyłbym w to.

Nasze działania (parafii i moje), były finansowane z różnych źródeł, w tym z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Samorządu Wojewódzkiego Opolskiego. Dodatkowo cały dochód autorski z mojej książki pt. „Kopice. Historia utraconego piękna” został przekazany na wkład własny. A co roku wydajemy kalendarz kolekcjonerski (na 2025 rok zatytułowany „Cztery pory roku w Kopicach”), który jest dziś wsparciem na utrzymanie mauzoleum Schaffgotschów i stworzenie Izby Tradycji.

Wywołując temat kalendarzy należałoby wymienić autorów zdjęć, którymi byli w minionych latach:

Mariusz Przygoda,

Adrian Niewiadomski,

Henryk Niestrój,

Yann Toma – profesor z Sorbony.

O działaniach było dość głośno z powodu licznych inicjatyw realizowanych z parafią w Kopicach i portalem społecznym kopice.pl. Organizując akcje sprzątania parku pałacowego w Kopicach, jak i udostępnianie ruiny pałacu w trakcie Kopickich Spotkań Pałacowych, gościliśmy m.in. autorów książek związanych z historią Kopic:

dra Arkadiusza Kuzio-Podruckiego,

Krystiana Gałuszkę,

Stanisława Firszta,

Macieja Siembiedę.

Nie należy zapomnieć o wspierających nas artystach, takich jak:

Jola Literska, która nie raz wykonywała dla nas wspaniałe koncerty i utwór „Jo Joanna”. Grzegorz Płonka, który zrealizował teledysk do utworu „Ach mój smutku ma żałości” – można zobaczyć jak wyglądało mauzoleum wcześniej. Marcin Lauzer –pochodzący z Grodkowa organista, dyrygent i animator kultury. Nie można zapomnieć o niepowtarzalnym świętej pamięci Piotrze Baronie, który zorganizował koncert gospel. To wydarzenie spowodowało, że kościół w Kopicach „odleciał”. Piotrze brakuje mi Ciebie!

Podczas naszych wydarzeń, odbyły się także pokazy filmów:

Teresy Kudyby „Prawda ponad wszystko” – historia o ks. Janie Dzierzonie.

Projekcja filmu m.in. z ostatnim ordynatem kopickim, hr. Schaffgotschem, to oczywiście dokument pochodzącego z Bytomia Andrzeja Klamta „Schaffgotsch – Saga zapomnianego rodu”. Andrzeju, ten ród na pewno już nie jest zapomniany!

Linki do filmów:
Mauzoleum Schaffgotschów w Kopicach: https://youtu.be/qkur0-K5U18
Wnętrze kaplicy: https://youtube.com/shorts/I5SaNRnfS24
Występ w mauzoleum: https://youtu.be/WxQL_pMZ9sI

Samo mauzoleum dziś jest jednym z najpiękniej odrestaurowanych zabytków w Kopicach. Kościół, dzięki prowadzonym sukcesywnie od kilku lat remontom, zaczyna dorównywać „swojemu sąsiadowi”.

A pałac wreszcie znalazł odpowiedniego gospodarza, którego efekty pracy stopniowo widać również. Raduje też współpraca z państwem Mariolą i Joachimem Wiesiollek, którzy wspierają działania na rzecz ratowania dziedzictwa rodziny Schaffgotsch i samych Kopic.

Ten stan rzeczy cieszy mnie bardzo, że inicjatywa, która z początku „była zabawą”, stała się czymś wyjątkowym i ważnym w moim dorobku.

Mam przyjemność poinformować, że w dniu dzisiejszym (17 grudnia 2024 roku) nagrodę „Zabytek na Medal” otrzymało „nasze” mauzoleum. Wyróżnienie to przyznawane jest przez Marszałka Województwa Opolskiego, za działalność w zakresie opieki nad zabytkami lub za realizację wartościowych projektów konserwatorskich.

Pragniemy w tym miejscu wszystkim zaangażawanym bezpośrednio i pośrednio, podziękować za wspieranie naszego działania!

Maciej Mischok                                            

Społeczny Opiekun Zabytków