Francek Fyrtok, 5.09.1920

Wachtyrz prezyntuje ślōnske artykuły ze starych cajtōngōw przepisane do alfabetu ślabikŏrzowego. Trzeba je rozumieć we kōntekście historycznym i niy przedstawiajōm ône ôpiniji ôd redakcyje.

Kochany Kocyndrze!

Ale ci to była szarpaczka, jak farōna. Praliśmy plugawych szwobōw, bo se myśleli, iże jyno lo nich jest miejsce na Ślōnsku. Z ruły, z zōmerwerkōw wszyscychmy wyszli, libsty zostawili, i wio do pucōwki. Nasze kobiety sōm roz dobre. W Piekarach jedna kobieta chlasła zielōnki w gymba to sie dziepiero w Raciborzu przewrōcił. Że Sicherheitswehra dostała hierajn, radowali sie wszyscy, i moja staro wołała do koleksōw: „ot lej!” Lolichmy, aż w Rudnych Piekarach jedyn z rechtorōw dostoł prowdziwej biegunki.

Ô rechtorach trza ekstra napisać. Rechtory mieli szczyńście, jeśli mieli zdrowe nogi. Sadzili bez płoty i łōnki, bo jak szarpaczka to szarpaczka a rechtor chce mieć cołke kości. Bezmała kożdy nauczyciel zrobił se przed siebie ausflug. Uciekali jak tyn byk wyngerski, co mu chłop papryki posuł na ôgōn z tej drugej strōny. To było tak: Wynger gnoł roz byka na jarmak, ale uparł sie i nie chcioł iść, niby tyn byk. Poradzili ludzie chłopu aby mu majtnōn trocha papryki. Miołeś widzieć, jak byk sadził! Chłop nie mōgł nadōnżyć i dechu mu już brakło. Ale nie głupi chłop majtnōn se też papryki i potym tak gnoł, pryndzej jeszcze niż byczek. Tak też gnali nauczyciele skirz tej szarpaczki.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Joch zawsze mōwił, iże Niymiec jyno kija sie boji. Szarpaczka pokazała Niymcōm na ich własnym ôbartlu, że kij mo dwa kōńce, a murzin jest czorny kej sie napije czernidła. Skirz tego kija zycherka w Mysłowicach przisiyngała, że już nigdy zielōnych galot nie ôblecze. Bo Niymiec bardziej sie boji kija niż kanōny. Moja staro skirz tego prosi: Boże, dej wojny niewojny, jyno tako mało szarpaczka choć roz na miesiōnc. Ale jakby tak co miesiōnc była szarpaczka, to by sie kożdy Niymiec musioł kupić papryki.

Sicherhajtka jest przetrzepana. Należała ôna do rzeczy, kere sōm, a kerych niyma. Była policjōm i nie była policjōm. Szukała niby łotrōw a sama robiła jak łotry. Matki straszyć bydōm dzieci Sicherheitkami. Berchmōn ślepra sprzezywo Sicherheitkōm, a mōj piesek już sie nazywo Sicherheitka i cieszy sie.

Moja libsta sztudyruje też na redaktora bo napisała mi take pismo polityczne:

Najmilejszy ty mōj Fyrtocku!
Przeboc iże ci tak zaros pisa, ale ci tez inacej nie moga, bo jak tez tyn Kocynder Twoje widowisko wymalowoł, a jo ciebie ôbocyła, toch myślała, iże mi dusycka do kecki uciece. Takeś mi sie zaros spodoboł. A niech mi tam godo wto chce co chce, ty mi sie jednak ôgnisto podobos. A za mie sie tez
nie musisz wstydzić, bo jo jest gryfno i sykowno dziołcha, choć tam nie mōm nosa na fleku i dwa zymby mi brakujōm. Z tymi zymbami było tak: jakech we szkole zawołała na moja kamratka „Jadwiś”, to rechtor strzelił mie w pysk, az mi dwa zymby wyleciały. Ôn chcioł, abych wołała „Hedel”. Nasi mamulka pośli do niego, ale im sie to nie ôpłaciło, bo ich sprzezywoł polnische Sau, aze im sie wszystkego ôdechciało.

Choć mi siarcysty rechtor wybił zymby, toch sie jednak jesce Niymcowi spodobała. Rozech sła z miasta. Miałach nowe szaty i bardzoch w nich przeciskała. Nie trwało długo, a szło za mnōm dwōch „sicherkōw”. Tyn jedyn padoł: Ich hab Zuck auf sie. Alech sie ôbrōciła na fleku i chlust go w trōmba i potym w nogi mōj drogi do Piekor. Jescech dużo przeżyła, ale to ci powiym jak sie spotkōmy. A może ty nie bydzies mōgł przijść, bo ci tyn wrōbel całe portki wydziōboł. Ale wies co? Jak mi bydzies fest psoł, to jo ci kupia nowe galoty. Jo teroz robia na grubie, ale moze już nie długo, bo mi jedyn Niymiec, co prziszeł na nasa gruba z Berlina, namowio do insej roboty. Pado, iże bych jyno jechała na banie i słuchała co Polocy godajōm i potym mu wszystko pedziała. We wiecōr bych zaś jyno musiała na drogach spiewać „Deutschland über alles” i „siegreich wollen wir Polen schlagen”. Ôbiecoł mi za to duzo piyniyndzy. Jo zawse widza tych ludzi, co majōm ta sama robota, co jo mōm mieć. Ôni sōm przijyńci na gruba, ale jyno przijdōm dwa razy na tydziyń, dostanōm ôd tego berlincyka kupa piyniyndzy, porozprowiają mu coś i idōm nazod. Nikej dostanōm ôd niego galoty, koszula, abo wusztu kyns. Wies co zrobia, powiym mu, ize ta robota zrobia i może tez wycygania jake galoty. Zarozinki bych ci je przisłała.

A ôdpis mi mōj Fyrtolicku, abo przijedź dō mnie, bo mi ôkropnie źle bez ciebie. Nie musis sie boć, bo ize jo jest porzōndno dziołcha, to ci cało wieś powie. Jak potym bydziymy do kupy, to sōm powies ize byś nigdy nie był myśloł, ze take fajniste dziołchy sōm w Piekarach. A nie zostaw mie w sztychu jakby ci tak inkso pisała.

Teroz Dobranoc, śpij Fyrtocku w smutnej dobie, niech sie Pietryna prziśni Tobie.
Psaja Ci mocno
twoja
Pietryna Kryńcifōrtka.

Jo do libsty nie pisza. Fyrtok nie jest do pisanio. To jyno Lloyd George pisze i pisze i życio mu nie styknie na pisanie. A bolszewicy zawsze go ôcyganiōm, tak jak go i jego kamratōw Niymcy cyganili z Sicherheitkōm. Anglicy, jak pedzioł Hoffmann, zgodzili sie na zielōnkōw na Gōrnym Slōnsku. Teraz Sicherhejitka godzi sie na Anglikōw i woło im „hoch!”

Jeślibyś mioł jako staro flinta to mi jōm prziślij, bo zajōnce dobrze smakujōm.
Francek Fyrtok.