Filip Maluperny: Skuli trefu RIK Do you speak gŏdka?
Godōcie, co niy ma klaro stym cołkiym Ślōnskiym i tōm godkōm? Kożdy mo swoje prawiy, kożdy mo swōj recht.
U jednego starka rzōndziła, u inkszego oma godała, tyn istny przi Ślabikorzu robiōł, tamta disertacyjo naszkryflała, Lysko, Neinert i Bułka pokozali Hanka, Długosz robi co może, docynt Kadłubek gryfne buchy szafnōł, Syniawa i Kulik przekłodajōm, Melon Hanusika ze huta wycałbrowoł, Ojgyn bero, kiej jaki bamōntny…
A jo? A mie to raduje, raduje – jedyn roz raduje, inkszym czasym nerwuje.
A jo? U mie to ganc ajnfach.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Kultura.
No, kultura mōmy. Chcymy abo niy chcymy, aliści je plac, to je kultura. Tako tukejszo, jako i wszandy. Tako trocha inkszo niźli kajindzi, bo zmiynno bestyjō – robisz krok, spojrzysz, a Tukej dyferyncyji niy ujrzysz, zrobisz sztyry, a tukej troszka inakszi godajōm, rzykajōm, jedzōm, pijōm i tancujōm.
Rzeknie kiery: Ja, ja, niych bydzie, jednakowōż, na Ślōnsku niy ma jednyj kultury. No niy ma, i co. Z babōm eli z babōm coby dugo strzimać, to ta baba i tyn chop tyż sie muszōm smiyniać. No, coby sie niy wadzić, abo coby sie bōło ô co spiyrać.
Rzeknie inny: Na Ślōnsku niy mocie swoji kultury – wszyjsko to wpływy (interferyncyjo). A tyn istny to moje swoje dziecka? Synek na ōpy podany i na ujka Mirosława, a dziołcha tako nabożno, kiej ta Francka ôd Franikōw.
Wpływy? No ulegam, ulegam! Ależ oczywiście, dyć mōm somsiadōw: Czechy, Niymcy, Polska.
To nic, iże do Ôstrawy mōm bliżej niźli do Zakopanego, Kazimierza nad Wisłą i Bronowic? To nic?
Niymcy? Austryjoki i Niymcy! 600 lot w tych państwach, w tych królestwach, w tych cesarstwach. We kilometrach bliżyj do Weimaru niźli do Wilna, do Lipska bliżyj niźli do Lwowa. Bliżej do Lutra niźli do Targowicy.
Polska? No, pewnie – od 1922, potem od 1945. Szkoły, kościoły, partie, milicja, policja, radio, telewizja, sport.
Tako ich widza – trzech sōmsiadōw. I tyla.
A to iże Ślōnsk poniekierzy widzōm jako ich piyrszy krok poza ominowy plac, poza ominowy plac, co sie im za nim cni, a go już niy ma… niy ma ciaplyty, kōńskich jabłek, krowich plackōw i krōla, co ônaczył kożdo krōliczyca, a inne gupieloki spoziyrajōm na tyn Ślōnsk, jako na ziymie, kiere prziszły nazod do Macierzy, a macierz nic z tego pochytać niy poradzi, a jeszcze inksze pofyrtańce widzōm Ślōnska jako ehemalige deutsche Gebiete, to niych im bydzie. Tyla mie to sztyruje co nic.
Do sōmsiadōw sie niy wrażuja – chcōm to im pōmoga, chcōm, to pogodać mogymy. Posuchōm, nawet i ze atencyjōm, podziynkuja za chyńci i rada – a robiōł byda po mojymu, bo mōm swoje rynce, serce i filipa.
Niy chca, co by w moich gorkach warzyły Mongoły, Szwedy, Francuzy i Rusy, to poczamu majōm mi w zupie miyszać Czechy, Niymcy i Poloki.
Naumiōnych i kulturalnych nōm trza, narodowych klugszajserów je tu za tyla – importōw niy trza.
Filip Maluperny