Słowo na niedzielę: Głuchomiymce, Pogōrzany a ślōnscy kolōniści
Głuchomiymce, Pogōrzany a ślōnscy kolōniści. (Tajla piyrszŏ).
Dzisio chciołech Wōm ôpowiedzieć geszichta, nale to niy ma bojka. Co Wy na to, kiej Wōm powiym, iże we połedniowo-wschodnij Polscy, idzie znojść sztaty a wioski, kere zostały zbudowane bez Ślōnzokōw – a nyi ynō – we średniowieczu, a we kerych sztyjc idzie sie spoznać co sam żyjōm potōmki tych ôsadnikōw?
Durś bez cołki średniowiecze na te Ziymie ściōngano mōcka kolōnistōw ze Rajchu. Ôbok Miemcōw, Holyndrōw a Fryzōw, przywandrowali sam Słowianie ze Milska, Miśnie a Łużyc. Ku tymu gŏdajōnce po miemiecku a czasym i po słowiańsku Ślōnzŏki. Nŏjwiyncy ze Dolnygo Ślōnska, ale na zicher bōły i taki z Gōrnego Ślōnska (szkryfloł ô tym miemiecki prof. Schwarz).
Jejich mŏwa, XIX-wieczny, polski historyker ôkreślo we tych słowach (tekst ôryginalny) „Język tych ludzi nieco przygrubszy, a jakieś ze Szląskiem, Morawskiem, Czeskim i Pruskim podobieństwem mający, dowodem jest pierwszej ich ojczyzny”. Miemiecki profesor Schwarz padoł co jejich gŏdka [Pogōrzanōw a Głuchomiemcōw] bōła podobnŏ do tej, kerŏ szło trefić w tyn czas we rejōnie miemieckich wysp jynzykowych kole Bielska a Gliwic.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Głuchomiymce spod Łancuta, majōm pochodzić ôd Landeshut (Kamiynnŏ Gōra) na Dolnym Ślōnsku, a jejich przodki ze Landshut we Frankonii. Nale to niy sōm jedyne taki przypadki. Albigowa (Helwigshau) i Markowa (Markenhau) pod Rzeszowem, kery metropolita przemyski Eryk z Winsen mianowoł we 1390 roku „Rischof”. We roztomańtych pismach idzie trefić forma „Reischshof”. Nŏjpewnij jednak pierwotnŏ nŏzwa je słowiańskŏ – od Rzecha, Rzetysława.
W pasie ôd Nowygo Sōncza (lokowanygo jako Neu Sandez) po Sanok sōm Frysztak (Freistadt) a kole niygo Gogołowa i Kambornia (Kaltborn), na połednie w strona Biecza sōm Gorlice (kere mieli założyć Połabiany), Libusza, Bitnarowa (Bittnershau), Kryg (Krig) i wiele inkszych co niy mōm siły ich wymieniać, a po drugie to niy styknie tukej placu.
Wiele ô ich pochodzyniu mogemy sie dowiedzieć po tym, jakie nazwiska nosili polscy profesorowie z tego terenu, badacze kultury Głuchomiemcōw, Łemkōw a roztomańtych jeszcze grup etnicznych a etnograficznych– Kotula, Fastnacht i Reinfuss.
Kto to jedynak je tyn Głuchomiymiec? To je Miymiec ôsiedlony we głuszy, czyli we lesie, puszczy. Miemieckie ich miano Walddeutsche je przekłŏdym z polskij gŏdki. Po polsku je tysz trochã szerszy termin Pogōrzanin, kery czasym je używany zamiennie a niekere wisynszaftlery godajōm co kŏżdy Głuchomiemiec je Pogōrzaninym, nale niy kŏżdy Pogōrzanin je Głōchomiemcem, bo to sie rozchodzi ô gŏdka, kultura a pochodzeniy.
Mono i dziso trza trochã wiyncy rozprŏwiać ô tej tajli gōrnoslōnskij geszichty, coby budować zgoda a dobre relacje z naszymi kamratami ze Galicji. Beztōż, choć jŏ niy ma historyker po uniwersitecie, a yno ze zamiłowaniŏ, to ôdwożyłech sie tyn tymat tukej przedstŏwić coby mōndrzejsi ôde mie mōgli dać se na to pozōr.
Bartłomiej Bobula – Wieloletni aktywista. Twórca i organizator Śląskiego Kącika Literackiego, Śląskiego Dnia Dziecka i Śląskiego Mikołaja. Prekursor zmian w ustawie metropolitalnej. Działał na rzecz transportu publicznego i infrastruktury. Organizator konferencji. Felietonista i bloger w Ethno.OMG.
Foto z wiyrchu: Wikipedia Commons / Public domain