Dorothea von Philipsborn
Dziś ta rzeźbiarką z Dolnego Śląska jest prawie zapomnianą, mimo że jej prace można jeszcze spotkać na terenie Śląska i Łużyc. Dorothea von Philipsborn urodziła się 20.05.1894 na rodzinnym dworku opodal dzisiejszych Marcinowic koło Świdnicy (niegdyś Strehlitz / Kreis Schweidnitz). Już jako dziecko pokazała swój niezwykły talent modelując dla zabawy plastyki i popiersia. Jeszcze w 1910 brała prywatne lekcje u prof. Paula Schulza (1875-1945) we Wrocławiu, a następnie do 1920 u prof. Petra Pöppelmanna (1866-1947) na Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. Tam też wspierał ją znany galerzysta Heinrich Kühl (1886-1965), który zorganizował jej pierwszą wystawę, co przyniosło jej uznanie kręgów fachowych.
Na uwagę zasługuje jej pierwsze komercyjne zlecenie: była to monumentalna rzeźba z granitu „Kowal – Wieland” zwana też „Pomnikiem Górnośląskim” o wysokości 2,50 m, która symbolizować miała zwycięski dla Niemiec plebiscyt na Górnym Śląsku w marcu 1921 i mimo to utratę gospodarczo ważniejszej części tego regionu. Jednakże dla jej twórczości charakterystyczne są raczej małe figurki, często przedstawiające chłopców i dziewczynki, pojedynczo lub jako pary stojąc, siedząc lub w ruchu. Aczkolwiek jej kunszt jest najlepiej widoczny w popiersiach jej autorstwa, w których uwieczniła najczęściej osoby z własnego otoczenia. W kwestii wyboru materiałów użytych do prac nie była zbyt wybredna, używając zarówno brązu, gipsu, cyny, terakoty, marmuru, drewna i ceramiki.
W 1946 roku Dorothea została wypędzona z rodzinnego domu. Nową ojczyznę znalazła jednak stosunkowo niedaleko, bo na Górnych Łużycach: Początkowo zamieszkała wraz ze swym „wesołym towarzystwem” w gminie Trebendorf, zanim w 1953 roku osiadła na dobre w Weißwasser, gdzie wznowiła pracę artystyczną. Stworzyła tu wiele nowych dzieł przeznaczonych do przestrzeni publicznej, np. figury zwierząt i fontanny, z czego potrafiła się utrzymać. Niestety, swoją twórczość musiała przerwać, gdy na skutek złego stanu zdrowia po wylewie, którego doznała w 1966 roku i aż do śmierci 31.08.1971 nie mogła już pracować. Jej prace zdobią jednak te okolicę do dziś.
Muzeum Śląskie w Görlitz otrzymało ze spadku po artystce wiele fotografii, które dokumentują jej pracę i sceny prywatne ze szczęśliwych czasów spędzonych na Śląsku. Po śmierci rodziców Dorothea von Philipsborn przejęła dworek wraz z przyległymi dobrami, ponieważ jej bracia zaginęli na wojnie (1WŚ) bez śladu. Żyła ona tam w razem z damą towarzyską Elisabeth Hein oraz kucharką Gertrud Kahmann. W latach 1920-ych dołączyła do nich pochodząca z Rygi malarka Eva Maria Volck, uzupełniając wspólnotę, która miała przetrwać aż do śmierci rzeźbiarki.
Z czasem mały dworek opodal Marcinkowic zaczęli również odwiedzać znajomi, m.in. historyk sztuki i pisarz Karl Ludwig Skutsch (1905-1958), który w 1946 został pierwszym artystycznym kierownikiem centrum kultury „Haus am Waldsee” w Berlinie, poeta Jens Heimreich (1912-1944) z Hamburga oraz pochodzący z ziem nadbałtyckich poeta i pisarz Joachim von Helmersen (1905-1937). Latem przyjeżdżała do Strehlitz z Drezna znana śpiewaczka operowa Liesel Schuch-Ganzel (1891-1990), aby odpocząć od wielkomiejskiego zgiełku i letniego skwaru, a przy okazji pracować nad nowymi występami. Na urządzane tu koncerty ściągano również z Wrocławia licznych muzyków.
Mały dolnośląski dworek został więc nie tylko miejscem pracy twórczej artystki, ale miejscem spotkań, a nawet czymś w rodzaju centrum kultury i kolonii artystów, którzy dłuższy czas tam przebywali. Często odbywały się tam koncerty, wernisaże i poetyckie wieczorynki. W otaczającym dworek parku i w ogrodzie znalazły stałe miejsce prace rzeźbiarki, budząc podziw regularnie zapraszanych na festyny sąsiadów i gości. Było to więc miejsce artystycznych spotkań i wzajemnych inspiracji, czego posmak oddają stare zdjęcia w załączniku.
Ten tekst został zainspirowany przez publikację Romy Czimmernings na stronie Schlesisches Museum zu Görlitz. Zdjęcia opublikowane za zgodą tegoż muzeum. Danke!
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
