Zdarzyło się w październiku – śląskie kalendarium

URODZILI SIĘ:

• 3.X.1497 – Franciszek Faber (zm. 15.IX.1565) pisarz, archiwista, kronikarz wrocławski;
• 11.X.1585 – Johann Heermann “Śląski Hiob”, “Piewca z Chobieni” (zm. 17.II.1647) poeta i pisarz, pastor, autor licznych hymnów religijnych;
• 2.X.1616 – Andreas Gryphius właść. Greife (zm. 16.VII.1664) poeta, pisarz;
• 23.X.1808 – Franciszek Hein (zm. 18.II.1890) prawnik, burmistrz Opawy, poseł, twórca Związku Ślązaków Austriackich;

• 23.X.1823 – Jan Kudlich (zm. 11.XI.1917) prawnik, filozof, poseł, twórca Związku Ślązaków Austriackich;
• 22.X.1825 – Karol Miarka (zm. 15.VIII.1882) nauczyciel, pisarz, publicysta, drukarz, polski działacz społeczny;
• 16.X.1831 – Jan Ulryk von Schaffgotsch (zm.1915) arystrokrata, mąż Joanny Gryczik („śląskiego Kopciuszka”);
• 12.X.1861 – Adam Napieralski (zm. 28.X.1928) wydawca gazet, poseł , wice prezes Komitetu Polskiego dla Górnego Śląska;
• 31.X.1866 – Matka Eva właśc. Waleska Anna Katarzyna Adelajda Maria Elżbieta Ewa von Tiele Winckler (zm. 21.VI.1930) diakon, założycielka Ostoi Pokoju;
• 11.X.1884 – Friedrich Bergius (zm. 30.III.1949) chemik, lauretat Nagrody Nobla;
• 12.X.1891 – Edyta Stein, św. Teresa Benedykta od Krzyża (zm. 9.VIII.1942) filozof, karmelitanka bosa, patronka Europy, kanonizowana 11.X.1998;
• 11.X.1895 – Wolfram von Richthofen (zm. 12.VII.1945) lotnik, feldmarszałek lotnictwa, jeden z dowódców Legionu Condor,
• 3.X.1902 – Franz Wosnitza (zm. 4.XI.1979) ksiądz, wikariusz generalny diecezji katowickiej w okresie okupacji hitlerowskiej, zmuszony do wyjazdu ze Śląska, opiekun wysiedleńców;
• 20.X.1910 – Joy Adamson właść. Fryderyka Gessner (zm. 3.I.1980) przyrodniczka, malarka i pisarka. Autorka „Elsa z afrykańskiego buszu”;
• 25.X.1934 – Damian Zimoń, arcybiskup metropolita katowicki;
• 14.X.1935 – Stanisław Hochuł, artysta rzeżbiarz, były wykładowca ASP w Katowicach,
• 17.X.1942 – Jerzy Cnota, aktor;
• 18.X.1972 – Wojciech Kuczok, prozaik, poeta, scenarzysta, krytyk filmowy;

ZMARLI:

• 14.X.1243 – Jadwiga Śląska właść. Jadwiga z Andechs-Meran (ur. ok. 1178) żona Henryka Brodatego, matka Henryka Pobożnego, święta, patronka Śląska;
• 11.X.1304 – Konrad II Garbaty (ur. 1260-1265) książę ścinawski i żagański,
• 1.X.1808 – Carl Gotthard Langhans (ur. 15.XII.1732) architekt i budowniczy, twórca m.in. Bramy Brandeburskiej w Berlinie,
• 6.X.1905 – Ferdinand von Richthofen (ur. 5.V.1833) geolog, geograf;
• 26.X.1906 – Jan Dzierżoń (ur. w 1811) ksiądz, pszczelarz;
• 8.X.1911 – Jan Gajda (ur. 4.VII.1827) malarz, pomysłodawca założenia Ligi Śląskiej skupiającej osoby narodowości śląskiej;
• 28.X.1928 – Adam Napieralski (ur. 12.X.1861) wydawca gazet, poseł , wice prezes Komitetu Polskiego dla Górnego Śląska;
• 22.X.1948 – August Hlond (ur. 5.VII.1881) kardynał, prymas Polski;
• 12.X.1953 – Carl Franz Ulitzka (ur. 24.IX.1873) ksiądz prałat, polityk, górnośląski lider niemieckiej partii Centrum, lider popierającej autonomię Śląska Katolickiej Partii Ludowej, poseł do Weimarskiego Zgromadzenia Narodowego, więzień Dachau;
• 29.X.1982 – Wacław Schenk (ur. 27.IX.1913) ksiądz, historyk liturgii;
• 4.X.1989 – Edmund Osmańczyk (ur. 10.VIII.1913) publicysta i politolog;
• 24.X.1989 – Jerzy Kukuczka (ur. 24.III.1948) alpinista, zdobywca „Korony Himalajów”;
• 15.X.2000 – Konrad Emil Bloch (ur. 21.I.1912) biochemik, laureat Nagrody Nobla;

ZDARZYŁO SIĘ:

• 23.X.1474 – bitwa wojsk Macieja Korwina z wojskami Władysława Jagiellończyka pod Oławą,
• 28.X.1474 – wojska Władysława Jagiellończyka podchodzą pod mury Wrocławia;
• 9.X.1478 – klęska Jana Szalonego w bitwie z Brandeburczykami pod Gęstowicami;
• 12.X.1633 – bitwa o Ścinawę podczas wojny 30stoletniej;
• 24.X.1648 – koniec wojny 30stoletniej, pokój westfalski przynosi wolność wyznania dla śląskich protestantów i pozwala na wybudowanie kościołów ewangelickich tzw. ”kościołów pokoju”;
• X.1655 – w Głogówku przed potopem szwedzkim chroni się polski król Jan Kazimierz;
• 21.X.1702 – Leopold I powołuje do życia tzw. „Leopoldinę” poprzedniczkę Uniwersytetu Wrocławskiego;
• 31.X.1741 – Nysa kapituluje przed Prusakami;
• 9.X.1762 – wojska pruskie zajmują Świdnicę,
• 30.X.1810 – Edykt sekularyzacyjny. Państwo przejmuje majątek (ruchomy i nieruchomy) biskupstwa wrocławskiego oraz zlikwidowano zakony;
• 1.X.1848 – Na Kolei Górnośląskiej w Wrocławiu zainstalowano pierwszy elektryczny telegraf;
• 22.X.1848 – w Bytomiu powstaje polski Klub Narodowy;
• 15.X.1907 – w Cieszynie ukazuje się pierwszy numer „Zarania Śląskiego”;
• 8.X.1918 – R. Dmowski w memoriale skierowanym do W. Wilsona domaga się dla Polski Prus Zachodnich, Poznańskiego, Górnego Śląska oraz przygranicznych terenów Dolnego Śląska oraz Prus Wschodnich;
• 12.X.1918 – W. Korfanty pokazuje dziennikarzom w parlamencie Rzeszy na mapie polskie roszczenia terytorialne,
• 25.X.1918 – W. Korfanty w swym ostatnim wystąpieniu jako poseł Rzeszy żąda niepodległej Polski z dostępem do morza oraz Śląska;
• 26.X.1918 – w Załężu powstaje Rada Kierownicza związku „Sokół”;
• 29.X.1918 – w Ostrawie powstaje Zemsky Narodni Vybor pro Slezko;
• 30.X.1918 – manifest Rady Narodowej Ks. Cieszyńskiego w którym głosi przynależność Księstwa Cieszyńskiego do Polski;
• 1.X.1919 – polsko-niemiecka umowa o amnestii dla uczestników „powstania”;
• 14.X.1919 – Pruskie Zgromadzenie Narodowe tworzy Prowincję Górnośląską z siedzibą w Opolu. Jej komisarycznym nadprezydentem zostaje Joseph Bitta;
• 18.X.1919 – Rada Najwyższa decyduje o skierowaniu na Górny Śląsk wojsk sprzymierzonych;
• 12.X.1921 – Komisja Rady Ligi Narodów zaleca podział Górnego Śląska;
• 20.X.1921 – Rada Ambasadorów zatwierdza zalecenie Komisji Rady z 12.X.;
• 21.X.1921 – Rząd Rzeszy ustępuje protestując w ten sposób na postanowienie podziału;
• 24.X.1921 – Kardynał Bertram ustanawia tzw. delegaturę na Górny Śląsk;
• 25.X.1921 – Polska uznaje podział Górnego Śląska;
• 27.X.1921 – Rząd Rzeszy protestuje ale uznaje podział Górnego Śląska;
• 19.X.1923 – w Bytomiu powstało Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Śląsk Opolski;
• 28.X.1925 – Papież Pius XI powołuje biskupstwo katowickie z biskupem Augustem Hlondem;
• 1.X.1938 – po zajęciu czechosłowackich terenów przyznanych w Monachium Niemcy tworzą tzw. Sudetenland, w którego skład wchodzi Śląsk Opawski;
• 2.X.1938 – Polska zajmuje tzw. Zaolzie, nowo zajęte ziemie Śląska Cieszyńskiego zostają włączone do województwa śląskiego;
• X.1939 – w Łambinowicach zostaje utworzony obóz jeniecki; powstają pierwsze polskie organizacje konspiracyjne;
• 8.X.1939 – dekretem Hitlera dawne województwo śląskie zostaje przyłączone do Rzeszy;
• 4.X.1945 – pożar baraku obozowego w Łambinowcach. Do gaszących więźniów polska staż otworzyła ogień. Wg oficjalnych danych śmierć poniosło 48 osób. Dr Esser (były więzień podaje liczbę 581 zabitych) Komendant obozu nie poniósł żadnej kary (został uniewiniony w latach 50tych). Nowopodjęty proces w latach 90tych zakończył się bez orzeczenie winy gdyż Czesław Gęborski zmarł.
• 7.X.1946 – powstaje Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Wrocławiu,
• 1.X.1954 – powstaje Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu;
• X.1956 – na fali wydarzeń „odwilży” na Opolszczyźnie wspomina się po raz pierwszy o krzywdach wyrządzonych Ślązakom przez polską administrację po zakończeniu wojny;
• X. 1957 – zrzeszenie organizacji ziomkowskich w RFN w Związek Wypędzonych,
• X.1962 – Jan XXIII wypowiada się o polskości Ziem Zachodnich wdzięczne władze polskie w 1968 wystawiły papieżowi pomnik w Wrocławiu.
• X. 1966 – powstaje Wyższa Szkoła Inżynierska w Opolu;
• 1.X.1968 – powstaje Uniwersytet Śląski w Katowicach;
• 8.X.1976 – oficjalne otwarcie trasy Warszawa-Katowice tzw. gierkówki;
• 16.X.1978 – Wrocławianka Wanda Rutkiewicz zdobywa Mont Everest,
• 1.X.1994 – powstaje Uniwersytet Opolski;
• 5.X.1995 – powstaje „Kontrakt regionalny dla województwa katowickiego” czyli program restrukturyzacji przemysłu i łagodzenia jego skutków społecznych;
• X.1998 – w Gliwicach zostaje uruchomiona fabryka samochodów Opel;
• 29.X.1999 – sejmik województwa dolnośląskiego ustanawia herb Henryka Pobożnego (czarny orzeł z przepaską na piersi na złotym tle) herbem województwa;

INNE WAŻNE DATY:

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

• 15.X. – święto Jadwigi Śląskiej, patronki Śląska;
• 31.X. – święto Reformacji obchodzone w kościołach luterańskim, kalwińskim i metodystycznym w rocznicę wystąpienia Marcina Lutra.