Współczesna edukacja na Górnym Śląsku – kompetencje kluczowe (cz.2)

Aleksander Lubina

Cykl: Współczesna edukacja na Górnym Śląsku – kompetencje kluczowe (cz.2)
Unia Europejska wspiera rozwój obywateli UE poprzez określenie podstawowych umiejętności, które człowiek powinien rozwijać w życiu (Long Life Learning). Kompetencje kluczowe, które zostały na nowo zdefiniowane w dokumencie Rady Unii Europejskiej z dnia 22 maja 2018 r. (zalecenie Rady UE 2018).
Ich ważkość uwzględnia podstawa programowa: Podstawa programowa to obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.
Podstawę programową określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356).
Podstawę programową dla szkół średnich określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 467).

Kompetencji kluczowych jest osiem:
• porozumiewanie się w języku ojczystym
• porozumiewanie się w językach obcych
• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
• kompetencje informatyczne
• umiejętność uczenia się
• kompetencje społeczne i obywatelskie
• inicjatywność i przedsiębiorczość
• świadomość i ekspresja kulturalna
Kompetencja jest kombinacją wiedzy, umiejętności i przyjmowanej postawy. Postawa należy od nastawienia. Nastawienia od poczucie wspólnoty i wpływu na swoje życie. Kompetencje kluczowe to kompetencje, które wspierają rozwój osobisty, włączanie w życie społeczne, aktywne obywatelstwo i możliwość znalezienia pracy zgodnej z osobowością.
Popularnie mówimy, że kompetencje to wszystko, co zostaje po zapomnieniu faktów.

1) Porozumiewanie się w języku ojczystym pozwala wyrażać swoje myśli, uczucia i opisywać zdarzenia zarówno w języku mówionym, jak i na piśmie oraz utrzymywać kontakty z innymi ludźmi.
Nauczyciele zobowiązani są do porozumiewania się w języku ojczystym na każdych zajęciach edukacyjnych, opiekuńczych i wychowawczych poprzez:
Dbałość o poprawność swoich wypowiedzi.
Moderowanie dyskusje i swobodne wypowiedzi uczniów.
Uważne słuchanie uczniów.
Patrz także: Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19990900999

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Porozumiewanie się w językach obcych opiera się na umiejętności rozumienia i wyrażania myśli, uczuć i opisywania zdarzeń ustnie i pisemnie w różnych sytuacjach – w pracy, w domu, w czasie wolnym, w trakcie zdobywania wiedzy i nowych umiejętności – zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami. Porozumiewanie się w językach obcych wymaga również świadomości różnych obyczajów obowiązujących w danych społecznościach.
Kształtowanie tej kompetencji odbywa się głównie na zajęciach językowych, nie mniej jednak korzystanie z pomocy naukowych, stron internetowych, itp. oraz promowanie znajomości języków obcych również może być rozwijane na pozostałych zajęciach szkolnych.
Obecnie mówimy o języku drugim i kolejnym. Nie mówimy o językach obcych. Tak więc możemy przyjąć, że mamy do czynienia z językiem domowym (górnośląskim) i językiem drugim (polskim), trzecim (niemieckim/angielskim) itd.
Porównaj badania i prace np. Ewy Lipińskiej:
https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/269548/lipinska_jezyk_ojczysty_2003.pdf?sequence=1&isAllowed=y
(Przynajmniej bierna) znajomość kilku języków wspomagana narzędziami cyfrowymi pozwala korzystać z wielu źródeł informacji.

Kompetencje matematyczne polegają nie tylko na umiejętności dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia i obliczania proporcji, dokonywania obliczeń w pamięci i na papierze, a także stosowania przeliczników wag i miar w celu rozwiązania wielu zadań i problemów w codziennym życiu. To zdolność posługiwania się logiką, statystyką, rachunkiem prawdopodobieństwa i stochastyką. Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne to poznawanie podstawowych procesów zachodzących w przyrodzie (natura), a także zasad funkcjonowania technologii i umiejętność ich zastosowania (kultura i cywilizacja). Istotne jest rozumienie związków technologii z innymi dziedzinami – postępem naukowym (np. w medycynie), społeczeństwem (wartości, zagadnienia moralne), kulturą (np. multimedia) oraz ze środowiskiem (zanieczyszczenie). Kształtowanie powyższych kompetencji odbywa się na wszystkich bez wyjątku zajęciach szkolnych ze szczególnym uwzględnieniem krajobrazu kulturowego, ponieważ wszystko jest matematyką:
https://krajobrazkulturowy.us.edu.pl/krajobraz.php

Kompetencje informatyczne to umiejętność korzystania technologii społeczeństwa informacyjnego przez całe życie. Ta kompetencję warunkuje umiejętność weryfikacji, analizy, redukcji i zastosowania. IT umożliwiają efektywny proces uczenia się, w tym przede wszystkim samokształcenia zdalnego. Wyjątkowym narzędziem jest Akademia Khana i jej mózg oraz serce – mój idol profesor Lech Mankiewicz:

A tu prezentacja możliwości sprzętu osobistego z roku 2013:

Umiejętność uczenia się samodzielnego i grupowego, przy zarządzaniu czasem, rozwiązywania problemów, zdobywania, przetwarzania, oceniania i przyswajania nowych informacji, a także zdolność zastosowania nowej wiedzy i umiejętności. To świadomość swoich mocnych i słabych stron, stanu posiadanej wiedzy i uzdolnień. Decydują tu formy uczenia się w szkołach i poza nimi – formy społeczne i stosowane metody. Do zagadnienia wrócę:
https://de.wikipedia.org/wiki/Sozialform
Na kompetencje społeczne to umiejętność zobaczenia i zrozumienia różnych punktów widzenia, rozumienie wzorców zachowań akceptowanych w różnych społeczeństwach, zdolność do budowania zaufania i współczucia w innych ludziach, umiejętność oddzielenia sfery prywatnej od zawodowej, świadomość i rozumienie tożsamości kulturowej w interakcji z innymi kulturami. Decydujące są tu uczenie się i nauczanie projektami.
Inicjatywność i przedsiębiorczość to zdolności przekształcania idei w czyny. Składają się na nie: kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka, umiejętność planowania, organizowania, analizowania, oceny, zarządzania i wdrażania projektu oraz umiejętność współpracy w zespole, by osiągnąć zamierzone cele. Przedsiębiorczość to chęć wprowadzenia zmian, branie odpowiedzialności za swoje działania i umiejętne stawianie celów. Tę kompetencję doskonalimy poprzez udział uczniów i uczennice każdego etapu edukacji we wszelkiego rodzaju projektach.
Świadomość i ekspresja kulturalna to uznanie ważności i szacunek dla kreatywnego wyrażania myśli, doświadczeń i emocji poprzez różne środki, włączając w to muzykę, przedstawienia , literaturę, sztuki wizualne. Praca w szkolnych grupach teatralnych rozwija kompetencję społeczną, a szkolne i pozaszkolne muzykowanie podnosi iloraz inteligencji.
Umiejętność odniesienia własnej kreatywności i ekspresywności do kreatywności i ekspresywności innych osób, umiejętność zidentyfikowania i wykorzystania możliwości realizowania działalności kulturalnej, otwartość na różne formy wyrazu kulturowego i szacunek dla odmiennych kultur.

Publikacje z cyklu Współczesna edukacja na Górnym Śląsku znajdują się na:
wachtyrzu.eu https://wachtyrz.eu/
oraz na stronie fb Środowisko i język Górnego Śląska
https://www.facebook.com/profile.php?id=61550746354882