Stach Kropiciel 6.01.1935

Wachtyrz prezyntuje ślōnske artykuły ze starych cajtōngōw przepisane do alfabetu ślabikŏrzowego. Trzeba je rozumieć we kōntekście historycznym i niy przedstawiajōm ône ôpiniji ôd redakcyje.

Moji Złoci!

Tōżechmy za łaskōm Boskōm zaś sōm po świyntach! Przeżyliśmy je, jak kery kto mōg – jedyn bardziej, drugi mynij radośnie. Bo to czasy ciynżke i niejednymu ślydź zastōmpić musioł ryba, kōnsek czornego chleba ôd „Manny” babōwka (bo ta strucla co jōm bezrobotni w sobota na dwa dni przed wilijōm dostali, zarozki w niedziela abo możno jesce w sobota zjedli), a zamiast ustrojōnego w świeczki drzewka gorała na stole bergmańsko karbidka. Zato ale – zmiłuj sie Boże! – we wilijo dość było jesce takich, co już zdaleka po nich widać było, jak głymboko do flaszki zaglōndać musieli, aby „chroboka” zaloć. Nic im to nie pōmogło i chrobok sie na nich zymścił srogo, iże go w gorzołce utopić chcieli, bo jedyn (w Świyntochłowicach) sie ôbiesił, drugi (tyż ze Świyntochłowic) pożgoł nożym jakegoś znajōmka, inkszy zaś (tyn był z Niwki) z lankoru brzuch se bagnetym przebił, a zaś jesce inkszy podczas Pastyrki takego larma w kościele narobił, że policyjo po niego przińść musiała i bydzie mioł z tego sōnd. A wszystkimu tymu winno jyno to „zalywanie chroboka”.
Na Sylwestra tyż nie było lepij i możno jeszce tym tuplym pito, larmowano i wrzeszcano „Prost Neujahr”. Bo jest jeszce wiela takich, co tego brzidkego zwyczaju nie mogōm sie ôduczyć i myślōm, że „Prost Neujahr” fajnij sie słyszy ôd naszego „Szczyńśliwego” abo „Dosiego” Roku. Myślōm pewno, iże to ô piciu godka i skiż tego tak ryczōm i przekryncajōm znoczynie tego słowa, jak jedyn miglanc, kery chcioł jechać z Zobrzo do Katowic i napytanie niymieckego urzyndnika, czy mu dać bilyt przez (über) Chebzie (Morgenroth) abo przez Bytōm, ôdpedzioł, iże nie über Bytōm czy Chebzie, jyno przez świynta, bo sie akurat na godnie świynta do dōm wybjyroł. Inkszy taki wypol, zapytany przez koleksa, kaj to idzie, i dowiedziawszy sie, że „nach Zabrze”, pyto dalij, po co – „cu waas?” – na co tamtyn bez zajōnkniynio pado: „cu waas? – no dyć cu fuss!” – że to niby piechty idzie…

Ale chnetbych zapōmnioł, iże to przeca ô świyntach pisza. Musza wōm ôpowiedzieć, coch sie dowiedzioł w Kurji Biskupiyj, kedych tam był z powinszowaniami. Ôtōż ks. Biskup-Sufragan Brōmboszcz ôbjōnł stanowisko wikarjusza gyneralnego, a downy wikariusz gyneralny ks. Infułat Kasperlik dostoł skiż zdrowia urlop i dostoł nōminacyjo na kōmisarza biskupiego do rzecy nadzwyczajnych.
Tōż chciołech pedzieć, że ôdkōnd mōmy w Katowicach włosnego biskupa, a ôd niedowna nawet dwuch, staje sie narōd jednak bogobojniejszy i religijniejszy. Tela nowych parafij już utworzōno i nowych kościołōw wybudowano w tym krōtkim czasie, a wszystke – możno pedzieć – wdycki sōm pełne, bo ludzie nie majōm już tak daleko do kościoła jak downij, a biskup blisko mjynszkajōnc, tyż może lepij wszystkigo z bliska dopatrzeć i w potrzebie pryndko zaradzić. We wszystke wielke świynta biskup sōm uroczyste nabożyństwa ôdprowio i ludzie nieroz zdaleka na nie przichodzōm, choć i tak majōm czynsto przileżytość, aby go widzieć, bo ciyngiym jeździ po parafiach, bjyrzmuje, poświeco nowe kościoły i kaj zajdzie, nawjydzo szkoły, chorych w lazaretach i do ludzi przymowio. Downij roz na ôsiym ano i dziewiyńć lot biskup do nos przijyżdżoł,bo było za daleko a diecezyja za wielka.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Pamiyntōm – było mi możno ze siedym lot wtedy, boch ôd niedowna do szkoły chodził – jak biskup kardynał Kopp ôsobnym pociōngiym z Katowic do naszyj parafie jechoł. Do tyj parafiji noleżało kupa wsi i biskup przejyżdżoł przez jedna wieś, w kerejech do szkoły chodził. My dzieci z rechtorami prziszłyśmy ku dworcowi i poklynkaliśmy w długim rzyńdzie wzdłuż toru, jakeśmy zdaleka ujrzeli nadchodzōncy pociōng, tyn jednak, jak to zwyczajnie „ekstracug”, mignōnł jyno przed nami i stanōnł dziepjyro na drugij stacyji, kaj był kościōł parafjalny. A jednak, co to za uciecha i rozprowianie było miyndzy nami dziećmi!
– Czyś widzioł – pado jedyn – rynka w czyrwōnyj rynkawicy? Joch ja dobrze widzioł!
– Jożech lepij widzioł, bo niōm nos akurat błogosławił…

Tak szła godka i niekerzi widzieli nawet ta wysoko mycka, jakōm biskup podczas nabożyństwa abo przi biyrzmowaniu na głowie nosi.

Terozki wszyjscy mōmy lepij i pewnikiym kożde dziecko szkolne zno już swego biskupa. Spokłopić tyż można radość norodu, kedy przed 12-tu lotmi przijyżdżoł do nos z Ôświyńcimia ks. dr. Hlōnd jako Administrator Apostolski i pōźniejszy pjyrszy biskup ślōnski. Kaj jyny była jako stacyjo, zatrzimowoł sie pociōng i lud serdecznie witoł i cisnōnł sie do swego arcypastyrza. A potym, taksamo witoł śp. ks. Lisieckego, kedy zaś umarł, sprawił mu pogrzeb, jakigo sie niejedyn krōl nie doczkoł. Jak zaś do tereźniejszego swego biskupa lud jest prziwiōnzany, ô tym wiymy wszyjscy i muszymy jyno Boga prosić, aby go nōmjaknojdłużyj zachowoł przi życiu.

Z tym tyż, moji Złoci, życzyniym kōńcza moja dzisiejszo gawynda.
Wasz Stach Kropiciel.