Potrzebujymy prŏwdy. Gŏdka z Carlesym Puigdemontym

Z Carlesym Puigdemontym, byłym katalōńskim prezydyntym – ô Katalōniji a Hiszpaniji, ale tyż ô Rusyji a ô cołkij Europie – gŏdŏ Oksana Czełyszewa.

Wybrali wŏs (za prezydynta Katalōnije – przid. tum.) we 2016 roku. Ôd tego czasu wasze życie blank sie zmiyniyło. Jak sie Wōm ône terŏzki widzi?

Jŏ żech niy mioł żŏdnego wyboru. I terŏzki niy mōm żŏdnego wyboru. Bōłech za burgermajstra Girony. Te miasto to bōł czōnek stŏwarziszyniŏ za niypodległościōm Katalōnije. Bezmała 80% katalōńskich gminōw było jego czōnkami. Jego dŏwny prezydynt zaproponowoł, cobych jŏ bōł za prezydynta. Niy mogłech pedzieć „niy”. Forsztelowoł żech sie w tamtym mōmyncie, co problymy sie przitrefiōm w mojim życiu, i co to bydzie mieć wpływ na moje życie.

Mogliście przewidzieć, jaki tyn wpływ bydzie srogi?

Niystety ja. Ale swoje szanse ôpiyrołech na wierze, że moga trufać, że idzie być zicher sztyrdziestu lŏt dymokracyje we Hiszpaniji po śmierci dyktatora Franco. Miołech nadzieja, iże profitōw, co je prziniōsła dymokracyjŏ, bydzie za tela, coby jij niy przedŏwać. Ale tak sie niy podzioło. Zarŏz na poczōntku sytuacyjŏ była takŏ, iże musielimy sie spodziywać agresywnyj reakcyje hiszpańskigo państwa, a niy tyj piyrszyj ôpcyje, co bazowała na nadziejach. Ale my sprōbowali i durś bydymy prōbować zmusić hiszpańskie państwo, coby siadło z nami przi stole do negocjacyjōw.

 

Pogodejmy ô sytuacyji, co je terŏz. Jak widzicie niydŏwny welōnek w Katalōniji, tyn po zdymisjōnowaniu waszego regiyrōnku? W sytuacyji, w kieryj żeście sie znŏdli w tym czasie – ze politykrami w hereszcie, agresywnym mydialnym przekazym – idzie uznać tyn welōnek za fair? Co mogymy se myśleć – my, poza Katalōnijōm – ô welōnku zôrganizowanym jako kōnsek madryckij strategije bezpostrzedniygo regiyrowaniŏ?

Nojsōmprzōd, klimat tego welōnku bōł fest dziwny. Kandydaty były abo na ymigracyji, abo we hereszcie. Moc policyje na ulicach. Moc cyganiōnych newsōw, dziynnikŏrze mogli padać ô nŏs nojgupsze rzeczy. Moc groźbōw do ludzi – ôgōlnie – w tymacie niypodległości. Atmosfera była blank toksycznŏ. Kożdŏ małŏ, gupiŏ rzecz mogła pokludzić do jeszcze gorszych kōnsekwyncyjōw. Ale katalōński nŏrōd poradziōł ôdpedzieć na to w fest siylny spusōb. Myśla, iże jejich postawa to je prawe bohatyrstwo. Byli ôpowŏżni we swojij dumie naschwŏl kampanije strachu a groźbōw. Ôstali spokojni ze swojōm siylnōm ôdpowiedziōm: „My sie niy poddŏwōmy. Chcymy decydować ô swojij prziszłości. Chcymy naszyj republiki. Brōniymy naszyj republiki. Sōm my pokojowi. Niy ôdpowiadōmy gwołtym. Nasza ôdpowiydź je we tych krzinkach do welowaniŏ”. I te ôbznojmiynie było dużo siylniyjsze jak groźby. A ôsobiście chciołech ôstać wierny mandatowi, kiery żech dostoł ôd ludzi. Niystety, hiszpański regiyrōnek niy przichwŏlōł wynikōm tego welōnku. Niy dŏwŏ katalōńskimu parlamyntowi ôbrać gowy (katalōńskigo – przid. tum.) regiyrōnku. Ignorujōm 135 czōnkōw tego parlamyntu. Zapropōnowołech swoja kandydatura po panie Jordim Sanchezie a potym po panie Jordim Turullu. A Madryt zrobiōł wszysko, coby niy dać katalōńskimu parlamyntowi ôbrać żŏdnego z nŏs na prezydynta.

Katalany ofyn padajōm, co chcōm żyć w Republice Katalōńskij, w kieryj bydōm decydować sami za sia.

Katalōnijŏ durś niy mŏ gowy państwa (niy miała aże do mŏja a ôbraniŏ Quima Torry – przid. tum.) Ôstatniŏ prōba ôbraniŏ Turulla zaś sie niy podarziła. Czego sie terŏzki spodziywŏcie?

Wszysko gibko sie zmiyniŏ. Kożdŏ godzina przinosi co nowego. Pŏra minut tymu dostołech ôficjalnŏ decyzyjŏ ôd kōmisyje ONZ ds. praw człowieka, kierŏ ofyn przikazuje hiszpańskim władzōm szanować prawa Jordi Sancheza jako nōminowanego kandydata. Kożdŏ godzina przinosi jakosik zmiana. Jakigo szacunku ôni (ONZ – przyp. tum.) chcōm ôd Hiszpanije? Reszpektu do dymokracyje a wynikōw welōnku z 1 grudnia. Katalany ofyn padajōm, co chcōm żyć w Republice Katalōńskij, w kieryj bydōm decydować sami za sia. I muszymy zrobić co ino idzie, coby sie dopōminać, coby te ôczekiwania zmiyniały sie w efektywno polityka.

Kaj podug Wŏs je nadzieja na pokojowe rozwiōnzanie kōnfliktu? Przi Katalanach, przi zŏcy Madrytu do prawideł dymokracyje, we Waszym prziwōdztwie, kajś indzij jak we UE?

Sytuacyjŏ je absolutnie niynōrmalnŏ. Majōm nŏs za dymokracyjo. Ale to niy ma żŏdnŏ dymokracyjŏ. W tyj sytuacyji niy przestana improwizować, coby zrychtować warōnki, co dozwolōm na polityczne negocjacyje. To ale potrzebuje staraniŏ z ôbydwōch strōn. A terŏzki je ino kōnflikt. Tyn polityczny kōnflikt trza rozwiōnzać dymokratycznymi nŏrzyńdziami. Ôsobliwie skuli tego, co my sōm czōnek Europejskij Unije. Niy śmiymy uczyć inkszych krŏjōw ô prawach człowieka. Je ino jedyn spusōb, coby rozwiōnzać tyn kōnflikt: gŏdać. Jak niy, to bydzie trza wiela czasu, coby wrōcić pokōj.

Wiela prawie terŏz je spraw, kiere sie bierōm z polityki?

Sam niy rozchodzi sie ino ô zawartych politykōw. Mōmy moc naruszyń swobody wypowiedzi. Sōm tyż naruszynia swobody poruszaniŏ sie. Ludziōm ôdkazuje sie prawa do swobodnyj ôpinije abo do swobody uczestnictwa. Niy ma ani swobody, coby chociŏż chcieć jakigo dymokratycznego szwōngu bez strachu bycie ôbskarżōnym ô bōnt abo rebelijo. Terŏzki to je takie państwo, co w nim ludzie majōm strach pokazować swoje ôpinije. To niy korespōnduje z dymokratycznym społeczyństwym. To niy ma logiczne do dymokratycznego społeczyństwa.

Tōż je Hiszpanijŏ dymokracyjōm?

Tyn kraj sōm sie mianuje dymokracyjōm, ale niy działo choby dymokracyjŏ. To je terŏzki represyjny reżim, co łōmie fōndamyntne prawa. Wszyskie akcyje tego kraju przeciw pokojowymu szwōngowi to je naruszynie dokumyntōw ONZ a karty fōndamyntnych praw Unije Europejskij. Dwa tydnie tymu Hiszpanijŏ była potympiōnŏ za rozsōndzynie dwōch modych ludzi, kierzi spolyli portret krōla. Potympiōnŏ za to ôd Europejskigo Trybunału Praw Człowieka. Trybunoł pedzioł, co sztrofa za spolōny portret łōmie jedna z nojważniyjszych swobōd we dymokratycznym krŏju, swoboda wypedzyniŏ sie. A jak szacujymy poziōm hiszpańskigo systymu sprawiedliwości na terŏz, to Eurobarōmeter pokŏzoł, co niyzależność ôd niego je po prŏwdzie jedna z nojgorszych w Europie. Na 28 krajōw Hiszpanijŏ je 26. To niy ma przikładnŏ dymokracyjŏ. I, na ostatku, jakŏ to je dymokracyjŏ, w kieryj trza zapłacić 9 euro, coby nawiydzić grōb ôd dyktatora Franco. A za ôpieka nad tym grobym płaci krŏjowy budżet. I idzie tam iś, i stoji tam ofyn dynkmal dyktatora. Takŏ zorta dymokracyje je fest dziwnŏ. Abo i wiyncyj, bo do dzisiŏ sōm we Hiszpaniji tysiōnce familijōw, co niy wiedzōm, kaj pochowani sōm jejich praôjce. To je niy do zaakceptowaniŏ. Ani jedne euro z publicznych piniyndzy w Hiszpaniji niy idzie na to, coby poznać te groby abo wrōcić godność republikańskich familijōw z czasōw dōmowyj wojny. To niy je dobre. Franco umar we 1975 roku. To je za tela czasu, coby naprawić sytuacyjo. Po jakimu Fōndacyjo Franco je w Hiszpaniji legalnŏ? Po jakimu tysiōnce i tysiōnce ciał durś niy sōm rozpoznane? Toć, podug hiszpańskij kōnstytucyje to ôna robi za głōwne prawo w dymokratycznym kraju. Ale jak sie wejzdrzi na wkludzanie i intepretacyjo tych praw, to ta kōnstytucyjŏ je daleko ôd dymokratycznyj.

Kultura pokoju to je kōnsek naszyj tōżsamości.

Jak sie wōm zdŏ: pō jakimu Katalany niy weszli na cesta z pōłnym ôdciepaniym praw, kiere idōm z Madrytu? Powiydzcie choby ôbrany prezydynynt Katalōnije – czymu niy było radykalniyjszych ôbywatelskich protestōw? Ekstra tak robicie – protestujecie pokojowymi dymōnstracyjami?

Kultura pokoju to je kōnsek naszyj tōżsamości. Możno wiycie, co miyndzynŏrodowy hymn pokoju to je tradycyjnŏ katalōńskŏ śpiywka. Katalany dały tōm śpiywkōm pokoju wszyskim inkszym ludziōm geszynk. My sōm ludzie, co sie chcōm dogŏdać z inkszymi. Niy widzymy sie za nojlepszych ludzi. Sōm my ludzie miyndzy inkszymi ludziami. I zgŏdzōmy sie, coby negocjować i ôsiōngnōńć zgoda z cołkim światym. I tymu muszymy ôstać pokojowymi ludziami. Niy idzie inacyj. Ale pamiyntejcie, co pokludziylimy jedne z nojwiynkszych dymōnstracyjōw na świecie przeciw wojnie w Iraku. To sie przitrefyło w Barcelōnie. To niy ma cufal. To je kōnsek naszyj kultury. Skuli tego prōbujymy zdobyć niypodległość niy bez wojna ô niypodległość, ino bez pokōj do niypodległości. Tymu żech pedzioł do nŏrodu, co to je nasze prawo i ôbowiōnzek. Wierza weźnie to wiela czasu. Toć, potrzebujymy wiela cierpliwości. Toć… to je prŏwda. Ale to je jedynŏ możliwŏ drōga, coby ôsiōngnōńć w Katalōniji niypodległość.

Bo chcymy durś żyć spōlnie: ludzie, kierzi spōmŏgajōm niypodległość z ludziami, kierzi sōm przeciwko niypodległości. Bo te, co sōm przeciwko, majōm dymokratyczne prawo być przeciwko. Ale decydujymy wszyscy. Jakie je nojlepsze nŏrzyńdzie do pokojowego rozwiōnzowaniŏ problymōw we społeczynstwie z roztōmajtymi ôpinijami? Ino welōnek. I reszpekt do wynikōw welōnku. Kōnflikty, kiere używajōm gwołtu, same ze siebie niy pōmŏgajōm rozwiōnzować problymōw. Coby to udowodnić, wejzdrzijcie ino, jaki je wynik hiszpańskigo używaniŏ gwołtu na nŏs. To niy pōmogŏ rozwiōnzać sytuacyje.

Z tego, coście prawie pedzieli, moga zmiarkować, co jakby Katalōnijŏ była niypodległo, to byście sie zastanŏwiali, jeźli je syns być we NATO…

Na zicher sōm my po strōnie krajōw, kiere stŏwajōm naprzeciw globalnym zagrożyniōm. Takim jak – toć – terroryzmus, cyberwojny, zagrożynia do naszyj polityki handlowyj. Sōm my w NATO. Sōm my w UE. I sōm my we fest delikatnym regiōnie Morza Strzōdziymnego. Chcymy durś mieć kluczowo rola w utrzimowaniu pokoju w tym regiōnie. W momyncie jak Hiszpanijŏ uzdŏwała, coby być za czōnka w NATO, to bōł dobry pōmysł. Wtynczŏs to pōmogło wesprzić nasze bezpieczyństwo. Je we katalōńskim społeczyństwie dyskusyjŏ ô czōnkostwie w NATO. Ale jako by niy była ôstatniŏ decyzyjŏ, jezech fest przi tymu, co Katalōnijŏ musi mieć swoja rola we trzimaniu światowego bezpieczyństwa. Ale w tych ôbszarach, ô kierych żech wōm przed chwilōm pedzioł. Bylimy ôfiarami atakōw terrorystycznych. We ôstatnie lato, bez przikłŏd. Barcelōna to je jedne z nojbarzij nawiydzanych miejsc na świecie. Muszymy zapewnić bezpieczyństwo do naszych ludzi, naszych gości, naszych inwestorōw. Jejich życie i jejich projekty muszōm być durś bezpieczne.

Kożdŏ gŏdka to je szac do ludzkości. Egal, wiela je ludzi, co niōm gŏdajōm. Kŏżdŏ gŏdka trza chrōnić.

Dobre, to terŏzki wejzdrzijmy na idyje a możliwości… Katalōnijŏ stŏwŏ sie niypodległŏ. Jakŏ to bydzie zorta kraju? Bez przikłŏd zdobywanie ôbywatelstwa. Jako to widzicie? Kożdo ôsoba, kiero bydzie w Katalōniji w tym czasie, ôstanie ôbywatelym, jakij by niy była etniczności? A gŏdka… Jeźli bydziecie niypodlegli, co sie stanie ze kastylijskōm gŏdkōm?

Fest ôtwarte. Nasze ôbywatelstwo to niy ma sprawa etniczności. Fto to je Katalōn? Tyn, co chce być Katalanym. Niy ma ważne, co gŏdka je inkszŏ abo wasze pochodzynie niy ma z Katalōnije, ino skōndś indzij. Ważno je wasza ideologijŏ. Jak chcecie być kōnskiym tyj prŏce, budować nowo republika, co bazuje na woli ludzi, to możecie być Katalōn. Żŏdyn niy bydzie chcioł ôd wŏs deklaracyje, co tak naprŏwdy myślicie ô niypodległości. To widzymy za nasz model. Tōż ôbywatelstwo to je cosik prawie dyskutowanego. Bez przikłŏd: co to je tōżsamość? To niy ma paszport. To niy ma ôjczystŏ gŏdka. To niy ma religijŏ. We przeszłości – toć. We XIX stoleciu. Wtynczŏs nŏrodowość i ôbywatelstwo bazowały na ôficjalnyj gŏdce, ôficjalnyj kulturze, jednym ôbrazie świata poza krŏjym. Ale terŏzki niy idzie mieć tego za fōndamynt. Nasz krŏj mŏ być roztōmajty. Już terŏzki je moc jynzykōw w Katalōniji. Kożdy rok przijyżdżŏ dō nŏs 17 milijōnōw turystōw – do krŏju z 7,5 milijōna miyszkańcōw. To mo srogi wpływ na myślynie ô ôbywatelstwie. Moderny świat zmiyniŏ sie skuli innowacyjnych technologijōw kōmunikowaniŏ. Skype, Facebook, Instagram, Telegram. Wszyskie majōm wpływ na nowo idyjo ôbywatelstwa. Sōm my ôtwarci na dyskusyjo ô tym, jaki model lepij pasuje do nowyj republiki w XXI stoleciu. To samo z gŏdkōm. Toć, sōm my dwujynzyczni. Gŏdōmy po katalōńsku i po hiszpańsku. Ôbydwie mŏwy sōm nasze ôficjalne. Tak durś bydzie. Fest patrzimy zabezpieczać prawa jynzykowe. Myślymy, co prawa jynzykowe muszōm być kōnskiym ideologije praw człowiyka. Kożdŏ gŏdka to je szac do ludzkości. Egal, wiela je ludzi, co niōm gŏdajōm. Kŏżdŏ gŏdka trza chrōnić. W naszyj Katalōniji prawa ludzi, co gŏdajōm po hiszpańsku, bydōm tak chrōniōne, jak prawa ludzi, co gŏdajōm po katalōńsku. Muszymy być ôtwarci na jynzykowo roztōmajtość w naszym krŏju, coby zapewnić, iże żŏdnŏ gŏdka niy ma prześladowanŏ. W naszym krŏju ludzie majōm prawŏ gŏdać kożdōm mŏwōm.

Na wykładzie na uniwersitecie (w Helsinkach – przid. tum.) spōmieliście ta kōncepcyjo nowyj tożsamości, nowyj państwowości. A za tyn czas nasze stolecie je takie niysztabilne, połne wydarzyń z poważnymi kōnsekwyncyjami. Zdŏ sie wōm, co na Katalōnijo i na wasze referyndum miała wpływ bez przikłŏd sytuacyjŏ na Ukrajinie?

Sprawa katalōńsko idzie cołkie setki lŏt do zadku. Zaczła sie, wierza, na poczōntku XVIII stoleciŏ. Straciylimy nasze instytucyje, nasza kōnstytucyjo, prawo do gŏdaniŏ pō naszymu publicznie. Niy śmiymy zapōminać ô inkszych sprawach w Europie – bez przikłŏd ô Szkocyji. Ale niy ma jednyj sprawy blank takij samyj, jak inkszŏ. Szwōng ku katalōńskij niypodległości to niy ma nic nowego. Ale Katalany z wiynksza wierzili we możliwość modernizacyje Hiszpanije, bez co Katalany mogliby być Katalanami, coby być reszpektowani choby myńszość w hiszpańskim krŏju. Takŏ była rzeczywistość przed referyndum. Wpływ na decyzyjo, coby przekludzić referyndum, bōł wewnyntrzny. Sprawiyła go decyzyjŏ hiszpańskigo Sōndu Kōnstytucyjnego z 2010 roku, kiej to uzdali, coby anulować wiykszość politycznych artykułōw w naszym Statucie Autōnōmicznym. To zmiyniyło podyńście Katalōńczykōw. Ino to jedno. Jak Sōnd Kōnstytucyjny wydŏwoł tyn rozsōndek, w katalōnskim parlamyncie na 185 człōnkōw było ino 14 z partyjōw niypodległościowych. Potym, we welōnku z 2015 roku, niypodległościowych parlamyntarzystōw było już 72.

To znaczy, co kożdŏ prōba, coby przeciś prawa na siyła, dŏwŏ wyniki blank na ôpy jak te, ô kiere sie rozchodzi?

Toć.

A jak kraj chce ôstać zunifikowany?

Kraj musi sie nauczyć z historyje, iże traktowanie unifikacyje za religijo niy działŏ we XXI stoleciu. Ludzie wiedzōm, co je louz na świecie. Leko se gŏdajōm z ludziami w USA abo w Australiji. Chińskie geszefty inwestujōm w USA abo w Japōniji. Ludzie sztudiyrujōm wszyńdzie na świecie. Idyjŏ jednorodności jako religije niy ma modernŏ. To je przedŏwniōne, coby bazować z krŏjym na takim pōmyśle. Jedność krŏju niy ma świynto niy ino do Katalanōw. Te inteligyntniyjsze krŏje – bez przikłŏd Wielgŏ Brytanijŏ – czujōm te rōżnice. Jak Szkocyjŏ zażōndała niypodległości, to cyntralny regiyrōnek przijōn te żōndanie i uzdoł sie zagrać szpil ze Szkotami. Co sie podzioło? Wygroł. To je reakcyjŏ. A z naszōm sprawōm je blank na ôpy. Jak sie używŏ gwołtu, to sie deptŏ po ludzkij godności. A godność je choby woda: zawdy tam je, chociŏżby przi nojwiynkszyj suszy.

To je wielgi problym widzieć Rusyjŏ za kożdym wypadkiym a kożdōm porażkōm.

Je terŏz tyndyncyjŏ, coby tuplikować wszysko fest prosto: ci ludzie sōm dobrzi, a ci sōm źli. Takie podyńście dōminowalo w mydiach, jak relacjōnowały zdarzynia w Katalōniji. Bōł tam ze zadku jaki manipulatōr, co ciōngnōł za sznōrki? A we waszym przipadku – jak w mocce inkszych – za tego manipulatora widziało sie Rusyjo. Je to prŏwda, co Kryml doł wielgie piniōndze ôrganizatorōm refyryndum? Jak byście ôdpedzieli na ôbskarżynia, co niydŏwne wydarzynia w Katalōniji to je kōnsek planu Putina, coby zdestabilizować Europejsko Unijo?

Madryt mŏ nul dowodōw na to, co dostalimy jakoś propozycjo pōmocy. Prosiylimy ô nul pōmocy ôd inkszych krŏjōw. Ani ôd Rusyje, ani ôd żŏdnego inszego. Jak żech piyrszy rŏz usłyszoł te ôbskarżynia, toch myśloł, co to je wic. Jak ludzie mogōm to pōmysleć, co wpływŏ na nŏs Rusyjŏ? To je niy to uwierzyniŏ. Ale pōmału spokopiōłech, iże ludzie zaczli to, co je wymyślōne, brać za prŏwda. Mōj Boże! Niykiere mydia w Hiszpaniji aże grały ôbskarżaniym mie, coch je ruski szpieg z pseudōnimym Cipollino. Ale bez wicōw – ta corŏz popularniyjszŏ moda, coby za wszyskim widzieć Putina, to ôbrażŏ Rusōw. To niy ma dobre durś gŏdać, co Rusyjŏ je zawdy w ciyniu i manipuluje niywinnych. Ale to tyż pokŏzało, jakie problymy mōmy w Europie. I Rusyjŏ nic dō nich niy mŏ. Bez przikłŏd tyn niymoralny kryzys, kiery sprawili Juncker i Savoyard w Kōmisyji Europejskij, ôn niy ma sprawiōny ôd Rusyje. W mōmyncie jak zaczynōmy szukać za zewnyntrznym wrogiym, umiyrŏ dymokracyjŏ. Niy rozchodzi sie ô to, coby my niy mieli być krytyczni do Rusyje przi mocce tymatōw. Ale nasze problymy prowokujymy se sami. To, coch widzioł za wic kiejś, jak sztartowała kampanijŏ „Rusyjŏ je za wszyskim”, to terŏzki je problym. To je wielgi problym widzieć Rusyjŏ za kożdym wypadkiym a kożdōm porażkōm.

A je jakie wyjście? Abo upadek bydzie jeszcze głymbszy?

Infōrmacyjŏ by nōm pōmogła. „Niy” do cyganiōnych newsōw. Ôbywatelskie dopōminanie sie infōrmacyji wpłynie na polityka medialno tak, co bydzie akuratniyjszŏ.

Terŏzki gŏdŏcie choby dziynnikŏrz.

Bōłech taki zeszterowany skuli podyńścio hiszpańskich mydiōw do Katalōnije. Te podyńście robiyło choby motōr cyganiōnych newsōw. To je maszina do bamōncyniŏ. To niy ma podyńście, co dŏ nōm dymokratyczne społeczyństwo. Tōż prawo infōrmacyjŏ pōmoże nōm uniknōńć takich manipulacyjōw, jak te, przi kierych Katalanōw pokazuje sie choby „egoistōw”, „populistōw”, „putinistōw”. Prosza – bydźcie to poważni. I dopōminejcie sie dobryj jakości infōrmacyjōw, a niy propagandy. Potrzebujymy prŏwdy. Ale niy wia, jeźli mogymy mieć nadzieja, coby jōm gibko ôbŏczyć.

A mŏcie jakie pozytywne ôczekiwania po UE?

Niy, niy ôd unijnego regiyrōnku. Niy w tym mōmyncie. Ale ôd europejskich ôbywatelōw – ja. Wierza w ôdpowiedzialnych ôbywatelōw i ôbywatelōw, co sōm naprŏwdy za dymokratycznymi wartościami. Wierza w ôbywatelōw Europy i we jeji prziszłość.

Wywiad pokŏzoł sie przōd we magazynie One Quart Magazine. Dziynkujymy autorce za zgoda na publikacyjo ślōnskij wersyje.
Z angielskij gŏdki przełożōł Rafał Szyma.