Jak uczyć się śląskiego? Poradnik dla samouków – cz. III

Trzecia część – porady od 41 do 60

41.

Wiem, że często ciągnie cię do tłumaczeń – w jedna bądź drugą stronę. Próby tłumaczenia z języka polskiego na śląski przez długi czas uczenia są czymś zupełnie powszechnym. Dzieje się tak często do chwili, kiedy zaczniesz posługiwać się śląskim w sposób prawie automatyczny, gdy zaczniesz „myśleć”  w śląskim.

42.

Okres ten można znacznie skrócić, tłumacząc z języka polskiego na śląski nie tyle pojedyncze wyrazy, co całe zdania. Nie bój się! Nie muszą to być wierne tłumaczenia. Postaraj się oddać tylko sens. To zupełnie wystarczy. Z czasem będziesz to robić coraz sprawniej i – kto wie? Może znajdziesz w gronie wybitnych tłumaczy, których zawsze za mało.

43.

Nie zapominaj jednak, że uczysz się języka. Nie pracujesz jako tłumacz. Twoim celem nie jest przekładanie z języka na język, ale wytłumaczenie sobie, co dane wyrazy, związki wyrazowe i zdania znaczą w języku, którego się uczysz i kiedy się ich używa. Kiedy jednak nadarzy się sytuacja towarzyska, w której możesz wystąpić w roli tłumacza, to rób to bez obaw.

Nie przejmuj się potocznym mniemaniem, że zrozumienie jakieś wypowiedzi umożliwia jej przekład. Tak nie jest – pełna translacja wymaga znajomości obu języków w ich kontekstach. To sztuka i zawód.

44.

Tłumaczenie wymaga innych umiejętności niż li tylko mówienie, pisanie, czytanie i rozumienie ze słuchu. Dlatego istnieją dla mnie tylko dwa argumenty przemawiające za stosowaniem tłumaczenia z języka śląskiego na polski i odwrotnie jako metody uczenia się języka – przyjemność oraz oszczędzanie czasu.

45.

Z powyższego wywodu można wyciągnąć dwa wnioski;

• Tłumaczyć z języka drugiego na pierwszy zmuszony jesteś w sposób poniekąd naturalny.
• Tłumaczyć z drugiego na pierwszy nie musisz…
• Co więcej – tłumaczenie nie jest najlepszym sposób uczenia się języka. Musisz natomiast rozumieć,
  co w śląskim zostało napisane lub powiedziane.

46.

Jak automatyzować mówienie?

Śpiewaj piosenki, mów wiersze, oglądaj filmy.
Oglądaj filmy z oryginalną ścieżką dźwiękową  następnie mów z aktorami. Ostatecznie oglądaj go jako niemy i przejmij rolę lektora.

47.

Ludzi, którzy znają się na gramatyce jest niewielu. Jeszcze mniej jest tych, którzy ją rozumieją i potrafią wytłumaczyć. Rzecz jasna, dobrze jest znać i rozumieć zasady gramatyczne, ale nie jest to konieczne przy uczeniu się języków obcych.

48.

Gramatyka jest wewnętrzną budową języka – to raz, oraz opisem tej budowy – to dwa. Takiej gramatyki nie musisz się uczyć. Nie pomaga też przy nauce języka. Nie ucz się takiej gramatyki. Ucz się języka.

49.

Jeżeli już musisz sięgać do podręczników gramatycznych, to indukuj zasady. Domyśl się, o co tu chodzi!

1) Przyjrzyj się kluczowi rozwiązań – jeżeli na jego podstawie odczytujesz zadanie postawione w ćwiczeniu, to nie musisz go już rozwiązywać.

2) Wytnij/wyrwij klucz i połóż obok ćwiczeń najpierw skoncentruj się na kluczu, następnie czytaj równocześnie klucz i ćwiczenie.

3) Teraz najpierw ćwiczenie, ale nie trać z oczu klucza.

4) Przykryj dłonią klucz i rozwiązuj ćwiczenia.

Powyższe kroki minimalizują możliwość powstawania błędnych śladów pamięciowych i są zgodne z zasadami ćwiczenia.

50.

Na sam koniec możesz przeczytać gramatyczne objaśnienia i opisy. To nawet wskazane dla wzmocnienia pamięci poprzez tzw. metodę kognitywną.

Nie przeszkadza to w tworzeniu tzw. gramatyki uczącego się, inaczej nazywanej „gramatyką w głowie”. Lepiej mieć w głowie własna, niż nie rozumieć cudzej!

51.

Nie jesteś skazany na zrozumienie gramatyki stosowanej przez autora podręcznika.

Zdaję sobie sprawę, że łatwiej trawi się karmę przeżutą przez autora lub nauczyciela, ale smak pozostaje paskudny.

52.

Pamiętaj, chcesz nauczyć się mówić, pisać, czytać i rozumieć. Chyba, że wolisz recytować lepiej czy gorzej przyswojone przez twój umysł reguły gramatyczne.

53.

Przy nauce śląskiego trzeba wyryć, wkuć, wrąbać na pamięć – jak wolisz – słówka. W tym niestety nie można nikogo wyręczyć. Ale wypracuj sobie swój własny sposób uczenia się.
Nauka słówek? Tak! Ale jeszcze lepiej ucz się całych zdań.

54.

Niewątpliwie łatwiej jest opanować 10 słówek dziennie, niż 300 raz w miesiącu. Uwierz! Niewielu ludzi ma pamięć komputerową. Ty – jak sądzę – też nie jesteś komputerem.

Jedno programowanie ci nie wystarczy. Trzeba powtarzać.
No i możesz sobie sam pomóc, nie ucząc się słówek, lecz pełnych zdań i całych tekstów. Zapamiętasz więcej.

55.

Jeszcze więcej zapamiętasz, jeśli będziesz się uczył takich zdań i takich tekstów, które ci się podobają i które cię interesują. Łącz przyjemne z pożytecznym!

56.

Z pewnością chciałbyś się wiele dowiedzieć o Śląsku.  Nie wykonuj podwójnej pracy. Zamiast zdobywać informacje po polsku rób to w śląskim. Czytaj i słuchaj o Śląsku, o Ślązakach, ich codzienności, zwyczajach, problemach, o dorobku i historii tyle tylko, że po śląsku.

Być może będziesz rozumiał mniej słówek, ale na pewno zbliżysz się do prawdy o Ślązakach i Śląsku.

57.

Korzystając z opracowań jednojęzycznych, podejmujesz podwójne ryzyko.

Po pierwsze, musisz – założyć biegłość językową i rzetelność tłumacza. Po drugie musisz przyjąć, że wszystkie pojęcia właściwe dla śląskiego w ogóle są przetłumaczalne – a tak nie jest.

58.

Biję się w piersi! Nie jestem odkrywczy, mimo że z poprzednich stwierdzeń wynika niezbicie, iż technika może pomóc w nauce śląskiego i ją ubarwić, to nic nie zastąpi twojej wyobraźni i pracowitości. O Ślązakach mówi się, że są pracowici.

59.

Pozostało miejsce na igraszki twojego pomysłu z nośnikami obrazu, chociaż lojalnie uprzedzając, kroki są tu podobne jak w zabawach audio.

Masz możliwość bądź to korzystania z gotowych nagrań , bądź sporządzania własnych. W obu przypadkach możesz powtórzyć wszystkie ćwiczenia zaproponowane w poprzednim rozdziale lub skorzystać z dalszych sugestii.

60.

Pamiętaj o istnieniu funkcji ”stop” i „pauza”. Oto najprostsze ćwiczenie:

Podczas pracy przydadzą ci się słuchawki. Obejrzyj kilkakrotnie fragment (lub całość) nagrania. Następnie zostaw obraz i miejscami wycisz lub usuń głos, aż do całkowitej likwidacji. Pracuj jako lektor. A teraz odwrotnie: ściemniaj fragmenty obrazu i słuchając tekstu, postaraj się opowiedzieć to, co powinno się dziać na ekranie. Wreszcie zatrzymaj obraz i podaj tekst, który miałby zabrzmieć w tym momencie i opisz widok, jaki winien się pojawić.

Pierwsza część

Druga część

C.d.n.

Aleksander Lubina – germanista, andragog – zdobył wykształcenie w Polsce, Niemczech i Szwajcarii. Jest publicystą, pisarzem, tłumaczem, autorem programów nauczania, poradników i śpiewnika – był nauczycielem akademickim, licealnym, gimnazjalnym i w szkołach podstawowych oraz doradcą i konsultantem nauczyciel.

 

Polecamy też książkę Aleksandra Lubiny:

https://edustore.eu/publikacje-edukacyjne/31-jezyki-bez-belfra-poradnik-dla-osob-uczacych-sie.html