Podstawa programowa dla liceum ogólnokształcącego i technikum

Aleksander Lubina

Cykl: Współczesna edukacja na Górnym Śląsku

Podstawa programowa kształcenia ogólnego

dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum
Okres obowiązywania: od 2018

 

Także w roku szkolnym 2023/2024 edukację regionalną (środowiskową) oraz kształcenie językowe (uczenie/nauczanie języka śląskiego) można/należy prowadzić w ramach podstawy programowej.  O czym powinni wiedzieć przede wszystkim rodzice, ale także wójtowie, starostowie, burmistrzowie i prezydenci miast oraz dyrektorzy szkół i nauczycielki/nauczyciele.

Temu tematowi poświęcam cykl Współczesna edukacja na Górnym Śląsku.

Po zapisach ogólnych podstaw programowych dla przedszkola, szkoły podstawowej oraz szkoły ponadpodstawowej przejdę do podstaw programowych poszczególnych przedmiotów nauczania, a następnie do metod i technik umożliwiających skuteczne uczenie się.

Publikacje znajdują się na:

wachtyrzu.eu https://wachtyrz.eu/

oraz na stronie fb Środowisko i język Górnego Śląska

https://www.facebook.com/profile.php?id=61550746354882

 

pojęcia kluczowe:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (U. z 2018 r. poz. 467)
• Krajobraz kulturowy
• Nauczanie projektami
• Indywidualizacja nauczania
• Wola rodziców
• wartości

 

Podstawa programowa kształcenia ogólnego

dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum
Okres obowiązywania: od 2018

 

Celem kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym i technikum jest:

• doskonalenie umiejętności myślowo-językowych, takich jak: czytanie ze zrozumieniem, pisanie twórcze, formułowanie pytań i problemów, posługiwanie się kryteriami, uzasadnianie, wyjaśnianie, klasyfikowanie, wnioskowanie, definiowanie, posługiwanie się przykładami itp.;
• rozwijanie osobistych zainteresowań ucznia i integrowanie wiedzy przedmiotowej z różnych dyscyplin;
• zdobywanie umiejętności formułowania samodzielnych i przemyślanych sądów, uzasadniania własnych i cudzych sądów w procesie dialogu we wspólnocie dociekającej;
• rozwijanie narzędzi myślowych umożliwiających uczniom obcowanie z kulturą i jej rozumienie;
• rozwijanie u uczniów szacunku dla wiedzy, wyrabianie pasji poznawania świata i zachęcanie do praktycznego zastosowania zdobytych wiadomości.

 

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym i technikum należą:

1. myślenie – Dzięki temu, że uczniowie szkoły ponadpodstawowej uczą się równocześnie różnych przedmiotów, możliwe jest rozwijanie następujących typów myślenia: analitycznego, syntetycznego, logicznego, komputacyjnego, przyczynowo-skutkowego, kreatywnego, abstrakcyjnego; zachowanie ciągłości kształcenia ogólnego rozwija zarówno myślenie percepcyjne, jak i myślenie pojęciowe. Synteza obu typów myślenia stanowi podstawę wszechstronnego rozwoju ucznia;
2. czytanie – umiejętność łącząca zarówno rozumienie sensów, jak i znaczeń symbolicznych wypowiedzi; kluczowa umiejętność lingwistyczna i psychologiczna prowadząca do rozwoju osobowego, aktywnego uczestnictwa we wspólnocie, przekazywania doświadczeń między pokoleniami ^a);
3. umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie, to podstawowa umiejętność społeczna, której podstawą jest znajomość norm językowych oraz tworzenie podstaw porozumienia się                w różnych sytuacjach komunikacyjnych ^b);
4. kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie;

 

Jednym z najważniejszych zadań liceum ogólnokształcącego i technikum jest rozwijanie kompetencji językowej i kompetencji komunikacyjnej stanowiących kluczowe narzędzie poznawcze we wszystkich dyscyplinach wiedzy. Istotne w tym zakresie jest łączenie teorii       i praktyki językowej. Bogacenie słownictwa, w tym poznawanie terminologii właściwej dla każdego z przedmiotów, służy rozwojowi intelektualnemu ucznia, a wspomaganie i dbałość    o ten rozwój należy do obowiązków każdego nauczyciela.

Ważnym zadaniem szkoły jest przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji            z różnych źródeł oraz dokumentowania swojej pracy, z uwzględnieniem prawidłowej kompozycji tekstu i zasad jego organizacji, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Realizację powyższych celów powinna wspomagać dobrze wyposażona biblioteka szkolna, dysponująca aktualnymi zbiorami, zarówno w postaci księgozbioru, jak i w postaci zasobów multimedialnych. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni odwoływać się do zasobów biblioteki szkolnej i współpracować z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samokształcenia i świadomego wyszukiwania, selekcjonowania      i wykorzystywania informacji.

Ponieważ środki społecznego przekazu odgrywają coraz większą rolę, zarówno w życiu społecznym, jak i indywidualnym, każdy nauczyciel powinien poświęcić dużo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów.

Ważnym celem działalności szkoły jest skuteczne nauczanie języków obcych. Bardzo ważne jest dostosowanie zajęć do poziomu przygotowania ucznia, które uzyskał na wcześniejszych etapach edukacyjnych.

Ważnym zadaniem szkoły jest także edukacja zdrowotna, której celem jest rozwijanie u uczniów postawy dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu.

W procesie kształcenia ogólnego szkoła kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej. W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji.

Kształcenie i wychowanie w liceum ogólnokształcącym i technikum sprzyja rozwijaniu postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych uczniów. Zadaniem szkoły jest wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i regionalnej ^c), przywiązania do historii i tradycji narodowych, przygotowanie i zachęcanie do podejmowania działań na rzecz środowiska szkolnego i lokalnego, w tym do angażowania się w wolontariat.

Duże znaczenie dla rozwoju młodego człowieka oraz jego sukcesów w dorosłym życiu ma nabywanie kompetencji społecznych, takich jak: komunikacja i współpraca w grupie, w tym w środowiskach wirtualnych, udział w projektach zespołowych lub indywidualnych ^d) oraz organizacja i zarządzanie projektami.

Strategia uczenia się przez całe życie wymaga umiejętności podejmowania ważnych decyzji, poczynając od wyboru szkoły ponadpodstawowej, kierunku studiów lub konkretnej specjalizacji zawodowej, poprzez decyzje o wyborze miejsca pracy, sposobie podnoszenia oraz poszerzania swoich kwalifikacji, aż do ewentualnych decyzji o zmianie zawodu. I te umiejętności kształtowane będą w szkole ponadpodstawowej.

 

Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia ^e), stosownie do jego potrzeb       i możliwości.

 

Działalność wychowawcza szkoły należy do podstawowych celów polityki oświatowej państwa. Wychowanie młodego pokolenia jest zadaniem rodziny i szkoły, która w swojej działalności musi uwzględniać wolę rodziców ^f), ale także i państwa, do którego obowiązków należy stwarzanie właściwych warunków wychowania. Zadaniem szkoły jest ukierunkowanie procesu wychowawczego na wartości, które wyznaczają cele wychowania i kryteria jego oceny. Wychowanie ukierunkowane na wartości ^g) zakłada przede wszystkim podmiotowe traktowanie ucznia, a wartości skłaniają człowieka do podejmowania odpowiednich wyborów czy decyzji.

 

W czteroletnim liceum ogólnokształcącym i pięcioletnim technikum są realizowane następujące przedmioty: język polski, język obcy nowożytny, filozofia, język łaciński i kultura antyczna, muzyka, historia muzyki, historia tańca, plastyka, historia sztuki, historia i teraźniejszość, historia, wiedza o społeczeństwie, geografia, podstawy przedsiębiorczości, biologia, chemia, fizyka, matematyka, informatyka, wychowanie fizyczne, edukacja dla bezpieczeństwa, wychowanie do życia w rodzinie, etyka, język mniejszości narodowej lub etnicznej i język regionalny – język kaszubski. Dodam jeszcze religię.

Omówię obowiązek uwzględniania krajobrazu kulturowego ²⁾ na każdym z tych przedmiotów.

 

1) Podstawa programowa to obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania                i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.

Podstawę programową dla szkół średnich określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 467).

Podstawę programową dla wszystkich rodzajów szkół ogłasza minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.

  Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2018 r. poz. 467)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Podstawa_programowa

2)  Krajobraz kulturowy: ogół obiektów i cech fizycznych, obserwowalne wzrokowo wyrażenie kultury ludzkiej na powierzchni Ziemi, łączący elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego. Krajobraz kulturowy jest wynikiem przekształcania krajobrazu naturalnego przez grupę lub kilka grup kulturowych i nakładania zróżnicowanych elementów kulturowych różnego wieku na tę samą rzeźbę terenu. Przestrzeń przyrodnicza, która znajduje się w sferze oddziaływań człowieka przyjmuje formę kulturową, wyrażoną w postaci krajobrazu kulturowego. Krajobraz ten można rozumieć jako antropogenicznie ukształtowany fragment przestrzeni geograficznej, powstały w wyniku zespolenia oddziaływań środowiskowych i kulturowych, tworzących specyficzną strukturę, objawiającą się regionalną odrębnością, postrzeganą jako swoistą fizjonomię. (Myga-Piątek, 2001, Nita, Myga-Piątek, 2006).

1. a) przekazywania doświadczeń między pokoleniami – Doświadczenia Rodziców i Dziadków pochodzą z danego krajobrazu kulturowego, z danego środowiska – w naszym przypadku z Górnego Śląska. Także tu na Gornym Śląsku Dziadkowie i Rodzice słuchają swoich wnuków i
2. b) znajomość norm językowych oraz tworzenie podstaw porozumienia się w różnych sytuacjach komunikacyjnych – Wymagane jest przynajmniej bierne opanowanie godki.
3. c) wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i regionalnej – Jesteśmy tożsami z naszym krajobrazem kulturowym, z naszym środowiskiem, kształtowanym przede wszystkim przez godkę.
4. d) udział w projektach zespołowych lub indywidualnych – metoda projektu jest nauczaniem zorientowanym na ucznia, a projekty międzyszkolne i międzynarodowe m.in. pozwalają poznawać nasz świat bliższy i dalszy. https://www.nowaera.pl/o-nas/programy-edukacyjne/ucze-i-wychowuje/metoda-pracy-projektem/podstawa-programowa-a-metoda-projektu
5. e) zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia – Każda uczennica i każdy uczeń rozwija się inaczej. Indywidualizacja nauczania jest wymogiem:

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

Konwencja o Prawach Dziecka

USTAWA z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela

USTAWA z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty

Nie zapominajmy, że  w czteroletnim liceum ogólnokształcącym i pięcioletnim technikum uczą się osoby pełnoletnie!

1. f) musi uwzględniać wolę rodziców – pisałem o tym w części 9 cyklu: Edukacja regionalna i język regionalny w ramach obowiązującej podstawy programowej dla klas 4-8 (wachtyrzu.eu https://wachtyrz.eu/ oraz strona fb Środowisko i język Górnego Śląska https://www.facebook.com/profile.php?id=61550746354882)
2. g) ukierunkowane na wartości – ) przykazanie miłości, a właściwie dwa przykazania: Będziesz miłował Pana Boga twego z całego serca swego, z całej duszy swojej i ze wszystkich myśli swoich, a bliźniego swego, jak siebie samego; II.) pierwsze przykazanie które odnosi się do naszych relacji z innymi ludźmi“Czcij ojca twego i matkę twoją, jak ci rozkazał Pan, twój Bóg, aby długo trwały twoje dni i aby ci się dobrze działo            w ziemi, którą Pan, twój Bóg, ci daje.” 5 Mż. 5:16; III.) wartości platońskie: Piękno, prawda i dobro.