Monika Neumann: Ostatni list

Wycieraczka samochodu biegnie wzdłuż zmazanej przedniej szyby. Śnieg z deszczem napiera na szklaną nawierzchnie, topniejąc przy tym nieco. Podłużny kawałek czarnego plastiku przesuwa lepką, białawo- przezroczystą masę na boki, guma ocierająca się o szybę skrzypi przy tym równomiernym rytmem. Termometr wskazuje pół stopnia na plusie, radio nadaje irytującą muzykę, przejeżdżający obok samochód trąbi na psa biegnącego bez celu wzdłuż ulicy.

Chłopak jedną ręką trzyma kierownicę, drugą unosi do góry starą, pożółkłą kartkę wypisaną wyblakłym atramentem.

„Winszuja Wōm szczynściŏ, zdrowiŏ, błogosławiyństwa świyntygo ôd Pana Boga miłygo, na tyn Nowy Rok i na wszyjskie lata pōki żyć bandziecie, a po śmierci Krōlestwo Niebieski.

Dein Franzek”

Chłopak odwraca kartkę i spogląda na zdjęcie młodych chłopców ubranych w karykaturę anzugu, wcierających w twarz i dłonie śnieg. Poprzez sepię fotografii bielą się ich uśmiechy, lśnią grzywy włosów zaczesane są na bok, oczy niektórych są nieco przymknięte, jakby patrzyli pod słońce. Jeden, stojący w środku, podnosi rękę, jakby machał do osoby za aparatem.

Drzwi samochodu otwierają się, noga w niezawiązanym bucie wypada na asfalt. Po chwili wychodzi kolejna. Drzwi się zatrzaskują, kluczyk przekręca w zamku i knefliki przy szybie opadają w dół. Słychać kroki, dziwnie lepkie, rozbryzgujące podtopniały śnieg.

Po chwili otwierają się drzwi, na których wisi zielony wieniec otoczony kolorowymi, migającymi światełkami i ciepła dłoń obejmuje wilgotną kurtkę i ciepłym uściskiem wciąga do środka.

Na stole ląduje talerz, na nim pierniki, trochę sernika, orzechy i makówki. W powietrzu unosi się zapach kawy, starych mebli, drewna i płynu do pastowania podłóg.

-Tejla mi ôstało z Nowego Roku. Jak jŏ sie raduja, ześ zaś przijechoł.

-Jŏ tes oma- mówi młodzieniec z pełnymi ustami. Krztusi się, gdy popija kafejem już nieco wysuszony sernik.

-Oma, fto to jes?- pyta i wyciąga na stół pożółkły kawałek papieru. Pierwszy odruch udzielenia odpowiedzi zamiera. Ręka, która zazwyczaj się nieco trzęsie, błyskawicznie wyciąga się w kierunku fotografii. Następuje chwila przerwy, zaskoczonego milczenia, w którym unosi się ciche pytanie bryłek lodu delikatnie uderzających o szybę.

-Skōnd to mŏs? – pyta zachrypniętym głosem.

-Przisło poctōm- odpowiada chłopak- Dzisiej, zarŏski po Nowym Roku, data jes zamazanoł 1950… coś.

-Wartkŏ ta nasŏ pocta.

-Fto to jest oma? Ten Franzek?

Kobieta nie odpowiada. Porusza się dziwnie lekko i wstaje. Drewno skrzypi pod jej stopami, podobnie, jak otwierana przez nią szafka. Ciężki materiał dugiego roku szura, gdy ocierał się o szorstki mebel, kilka nici zostaje wisieć na wystającym opiłku drewna. Kobieta nad wyraz zwinnie wspina się na palce swoimi opatulonymi  śtrikowanymi zokami stopami.

W końcu udaje jej się sięgnąć owiniętej w szary papier paczki starannie związanej sznurem. Bez słowa podaje ją wnukowi i gestem każe rozwiązać pętelki. W oczach ma coś nieokreślonego, jakiś cień przebiega po jej twarzy, który sprawia, że na moment wygląda zupełnie inaczej. Z każdą odwijaną warstwą odpada jakaś skorupa pokrywająca starą, pomarszczoną skórę. W środku chłopak znajduje stertę pożółkłych listów z identycznym podpisem, jak ten na jego własnej kartce. W spojrzeniu swojej starki potwierdzenie.

-Nie wiys, fto to jes?-  pyta kobieta po chwili.

-Jus wiym.

-Piyrwej winszowali mi sie tak na Nowy  Rok. Sło sie… ôno… do familie w byzuch i winszowało. Patrzyli my sie w ocy i winszowali. Wiys jako. Mieli my cas do Trzech Krōli. Potyn bōło jus zu spät. Franzek zacōn chodzić dō mie na zŏlyty, jesce zanim go do wojŏka wziōnli, wiys jako. I kiej pojechoł pisali my sie listy. Sam widzis. Ale na Świynta zŏdyn list nie przisoł. I to bōł schluss, tak myślałach.

-Nie pasuje- przerywa chłopak.

-Nie pasuje, bo przeca latoś przisoł nazŏd i wszisko sie zaś nazŏd ôdmiyniōło i posło inaksyj i sam mōm wŏs wszyjskich. Wiys jako.

-Ja oma, wiym jako. Yno nie wiam jako to jes, ze ôni sie tym śniegym ôno… nacierajōm.

-Bo tak sie piyrwej robiōło. To miało prziniejś scyńścia. My tak w dōma robili i ôn sie sam w Polsce takie zdjyncie zônacōł i nōm posłoł. Wiela sie robiōło na Nowy Rok, zeby bōł scynśliwy. Jŏ miatała izba ôd dźwiyrza ku ôknōm, co maras wypandzić, co banam mieć ordnung bez cołki rok. Słach zym fōrt na zadek z wiadrym z marasym, wiys jako.

-Wiym jako, oma.

Kartki się przesuwają, jedna obok drugiej. Chłopak przegląda listy, nie wdaje się w szczegóły. Miesza go sentymentalny ton, w jaki wiele z nich uderza. Gdy w końcu drzwi się otwierają, zamek samochodu otwiera, w powietrze uderza chmura spalin i drzwi znów samotnie się zamykają, kobieta ciężko siada na krzesło. Patrzy na odbicie swojego męża sprzed wielu, wielu lat i przypomina sobie jego śmiech i szarmanckie mruganie okiem, jakim ją zawsze żegnał, aż do końca.

Odkłada kartkę na sztapel wielu innych i zaczyna je starannie zwijać i chować. Po chwili namyśla się jednak, wyciąga ją i kładzie na byfeju obok wszystkich w tym roku otrzymanych kartek. Spogląda na kolorowe światełka i kilka opadłych igieł jodełki stojącej w rogu pokoju. Nagle zanosi się głośnym śmiechem. Śmiech trzęsie każdą komórkę jej ciała, gdy podchodzi znów do byfeju i cicho szepcze:

-TY pierōnie, jednak zyś zdōnzōł do Trzech Krōli- i poprzez śmiech wyżłobioną rynienką spływa jedna, pojedyncza łza.