Jaki wesele taki całe życie
Miesiōnc wrzesiyń sprzyjo zawiyraniu zwiōnzkōw małżyńskich, bo to i pogoda gynau do tańcowanio i wszyscy już tyż ze wczasōw pozjyżdzali, a tyż nikierzy zabobōnni wiedzōm, że żeby było małżyństwo szczyńśliwe, to w nazwie miesiōnca musi być literka R. Łōńskigo roku na kōnkursie „Po naszymu czyli po ślōnsku” moja cera godała ô tradycjach i zwyczajach weselnych, a wszystko z kuli tego, że niedługo jōm to wszystko czeko, ale tyż nie yno to mie sam skłōniło do naszkryflanio sam ô tym jak wielko to rzecz i sprawa, żeby wybrać sie partnera, co nie yno ôbiecuje i snokwio ale ważno je do niego przyszłość i dobro swoich bajtli, nie yno „Tu i teraz”. Mōm na myśli sam nasze wybory, kiere nas czekajōm w październiku i tak jak w małżyństwie bydymy musieli sie wybrać tych, kierym ufōmy i wiymy, że bydōm sie dzierżeć tego, co nōm najprzōd ôbiecali. A tu z nostalgiōm przipōminōm ôpowiadani mojej cery.
Szczyńść Boże Wszystkim,
Mōno sie dziwujecie, że tako młodo frelka poradzi sie jeszcze tak piyknie przywitać; bo dyć taki ślōnski powitani mogecie jeszcze yno trefić na grubie, abo jak farorz chodzi po kolyndzie, to sie go tyż takōm witaczkōm wito. Tyż w starym dobrym ślōnskim zwyczaju je powiesić taki abcybilder nad głowami młodej pory w dziyń weselo. Je to taki błogosławiyństwo ku pomyślności młodyj pory. Tych i wiela roztōmańtych weselnych ślōnskich zwyczajōw dzisiej skuli tego, że sie durch śpiychōmy, tracōm sie, a niekiedy je nas gańba pokozać sie tyż z inkszej strōny. Wiela tego wszystkiego bydzie na moim weselu, sama niewiym ale jednego jeżech sie pewno, że trza sie do niego porzōndnie narychtować. Bo jako to godajom: „Jaki wesele taki całe życie”. A niekiedy takie wesele może sie trefić pryndzyj jak nowo koszula. Na szczyńście moje je dopiero za jakiś czas, a jo już dzisioj sie starōm, jako to wszystko bydzie wyglōndać. Bez toż latoś nie chciałach startować w kōnkursach, yno że mi mama padała, że jak sie wydōm, to nie byda miała czasu sie ani poczesać, a ôbrozki to byda miała yno dwa; piec a pralka. Ale tak richtig to jeżech sam z kuli tego piyknego wińca na głowie, bo na bezrok ô tym czasie byda już wydano i winiec trza bydzie symnyć i razym z wōniaczkom dać za rōmka na pamiōntka na całe życie. Yno, że tego zwyczaju w Raciborzu już downo nima. Tak samo tyż jak i młodo pani nie idzie do ôłtorza ôbleczono w czornej mazelōnce. Ni ma tyż za niōm już tak piyknie ôbleczonych dróżek weselnych, a bezmała im wiyncyj ich miała, tym to potym w życiu sama w radości i smutku nie została.
„Za Raciborzem siedem mil.
Tam mi sie łączka zieleni.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
A na tej łonczce leszczyna
A pod leszczyną dziewczyna
Tam swoje włosy czesała
A jak czesała płakała
Ej włosy, włosy włosiste
Służyłyście mi zaiste
Teraz mi służyć nie chcecie
Pod biołyczepiec pójdziecie
Pod bioły czepiec pod chusta
Nie pójda więcej za dróżka.
Downij oma to mi godała, że z tymi weselami to było durch inaczej, ni tak ja teraz: plastik karta do geltaszy, geltasza do taszki, taszka pod parza i cisnymy na muzyka. Weseli robiło sie dōma u panny młodej. A jak sie ôjcowie ô takim weselu dowiedzieli, to wartko rychtowali jakigo prosioka, cielika i gowiedż, coby narobić wōsztōw, prezwōsztōw i krupōw. Warzyło sie kotłōwka i roznosiło po sōmsiodach. Tego jodła to musiało być trocha na iber, tak coby stykło tyż do tych, co sie przidōm w dziyń weselo pochuśtać na fortce, a tyż do kucharyjōw na ôparzōno rynka za ich ciynżko robota. Sztryndziło sie chałupy, sztrajchowało ôkna, delōwki, stoły i stołki snosilo z całej wsi, place stroiło brzōzkami z kolorowymi szlajfkami, a muzykanty grały tak, że ich w drugiej wsi było słychać. A ô tym czy weselisko było udane rozgadywały baby, kiere na wieczur przychodziły pod chałupa na wyszcziżki. Jo tak miarkuja, że FaceBook miało właśnie tam swōj poczōntek.
Ni ma ślōnskigo weselo bez ślōnskigo kołocza! Jedzie sie z nim do swojij połowicy na tydziyń przed weselym z całōm kōmedyjōm, wszyscy poprzeblykani jak cyrkuśniki, z muzykōm i gupotami, coby im tam narobić trocha marasu i larma. W dziyń weselo Pōn młody musi ôd starosty wykupić Młodo pani, a że je ôna najgryfniejszo i najrobotniejszo do swoich ôjcōw, to za byle co jōm przeca nie dajōm. Po tym przichodzi taki czas, kiedy wszyscy ślimtajōm, jak ôjcowie młodym błogaswiyństwo dowajōm. Jak już je pofertigu, to młodzi muszōm sie zebrać do kościoła, ale droga do nigo nima tako leko, muszōm ôni pokonać mocka nastawianych przez sōmsiadow i kamratōw sztrekōw. Wszyscy majōm przi tymu mocka uciechy i szpasu, i czekajōm aż dostanōm ôd młodych co ôstrego. Po sakramyntalny TAK nie sypało sie drobnymi, bo downij piniōndz mioł inkszo woga i ludzie nie ciepali nim ô ziymia. Zaś po ôczepinach z frelki zrobi sie gospodyni, a na noc poślubno oma dała mi tako rada, że jak przidzie co do czego, to niech mōj chłop nie chyto mie za kolana, bo tam same kości yno chyci, trocha wyżyj to przidzie ku miłości.
Z tym weselym to je tela rychtowanio, że ôd samego słuchanio idzie sie zgrzoć. I bez toż jeżech rada, że jo jako ta hybryda kiero łōnczy tradycja i nowoczesność, mōm już posztelowano; klimatyzowano sala, fōntanna z szokoladōm i animatorka ku bajtlōm. Ale obiecuja wōm tyż, że na moim weselu nie popuszcza tym weselnym zwyczajōm i tradycjōm, a wachtyrzami tych i innych przesōndōw bydōm moje weding planerki, kierymi sōm moja mama, omy i stare ciotki. Ône już tam wiedzōm jak w tyn dziyń wylyź ôbrōnnōm rynkōm. Posłuchejcie yno co tyż mi radzōm:
„Jak cie sie zapytajōm, co wybiyrosz: chlyb, sōl, czy pana młodego to powiydz; chlyb, sōl i pana młodego, co bydzie robił na niego”
„Jak bydzie padać dyszcz, to wylyź na dwōr, co by ci do winca na piniōndze napadało”
„Jak was farorz już pobłogosławi to piyrwszo sie nie ôdzywej, bo piniyndzy nie bydziesz trzimać”
„Trzimej rynka na wiyrchu przy błogosławiyństwie, żeby tyż twoje zdanie było na wiyrchu”
„W dōma niech cie przeniesie przez prōg, żebyś do niego nie kopła bo nieszczyńście na siebie skludzisz”
A moje szczyńście mo 175 cm wzrostu, czorne włosy i zielone ôczy. I chocioż straszōm mie, że ciynżki je kamiyń młyński, ale ciynżejszy je stan małżyński to jo wiym, że bydymy sie przoć jak dwa gołōmbeczki, aż dorobiymy sie beczki synōw i cōreczki. I pōnoć młode małżyństwa to sie dociyrajōm ze sobōm tak ze 5 lot, to jo wiym, że my sam na Ślōnsku tyż mōmy takich, z kierymi dociyrōmy sie trocha dłużyj.
I bez tōż tak se myśla, że te nasze ślōnske wesela to ni ma yno te tańcowanie i komedyje. Je to przedewszystkim gotowość do wspōlnego działania, gotowość do bycia razem. Te wszystkie zwyczaje i tradycje, to je pokozanie jak fest przajymy naszej ślōnskiej ziemi. To sōm jeji wartości i twarde zasady. To je tyn “Złoty róg”, a my sōm tym powrozym, kiery nie moge pynknyć, tak coby nie stracić tego co najważniejsze, naszej ślōnskiej tożsamości.
„A teraz idymy na jednego…”
Miyszkōm w Raciborzu, robia na banie fest, przaja tymu miastu i ślōnskej godce, mōm swoje lata, ôdchowane bajtle, a teroz sie chyciłach pisanio. Laureatka kōnkursu „Po naszymu, czyli po Ślōnsku” w 2017 roku o tytuł “Ślōnzoka Roku”. Jak mōm trocha czasu to ôdnowiōm jakeś stare meble.