Fojerman: Ślōnski Facebook, abo stawiōmy chałupa

Co chwila słyszymy kajś, jako to tyn nasz jynzyk ślōnski sie rozwijo, bo mōmy swōj Facebook po ślōnsku. Jo praje padōm, co tyn ślōnski Fb zrobiōł jynzykowi ślōnskimu dużo szkody, a dziyń, kedy ôn znod sie we internecu, je dniym tragedyje dlo naszego jynzyka.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Ślōnski Facebook bōł by dobry dlo naszego jynzyka, tak samo, jak kodyfikacyjo, ale niy miało to tak wyglōndać. Jynzyka niy idzie budować „dymokratycznie” na hura.

Co by to było, jak by my chcieli stawiać chałupa, a niy mieli by my piniyndzy, tōż zrobiyli by my taki „pospolite ruszyni”, zawołali by my ludzi, coby prziniōśli materyjo, kery co mo. Tōż ludzie przinosiyli by: pora deskōw, miech cymyntu, kara piosku, tytka gwoździōw, paczka styropianu, a zaczli by stawiać ta chałupa. Jedyn zaczōn by kopać grōnta, drugi by w tym miejscu zaczōn z deskōw zbijać dach, a trzeci mioł by praje ôkno, to by go wprawiōł zamias dźwiyrzi. Dyć ważne, że ludzie chcōm robić, tōż trza stawiać ta chałupa, a potym sie bydzie remōntować. Nō ja, ale jako poprawić chałupa, jak betōngi sōm ze gipsu, pywnice na gōrze, a dach we pywnicy? Na jednej ścianie miały by być taki same ôkna, a niy jedne ze Ôpolo, drugi ze Cieszyna, a trzeci prziniesiōne ze Katowic. Jedne ôkrōngłe, drugi graniate, a trzeci trōjkōntne.

Jo myśla, że do stawianio chałupy trza jakiś muster, cechōnek. Ludzie mogōm snosić ta materyjo, ale trza to pozortować, porachować, znojś jakigo mulorza, a handlagry mogōm mu pōmogać. Jak trocha materyje braknie, to sie dokupi, a chałupa pomału sie postawi.

Dyć nasza chałupa już stoji, ale niy nadowo sie do miyszkanio, kej dźwiyrze sōm na dachu, mury krziwe, ściany z papyndekla. Tōż co robić? Ôbulić, a stawiać na nowo? Nō ja, dyć materyjo stracōno, czas stracōny, robota po darmo. Ludzie, zamias sie czego prziuczyć przi mularce, to widzōm, że jejich robota poszła na marne. Drugi roz niy przidōm pōmogać, bo niy bydōm wierzić takimu pampōniowi.

Tōż co robić? Jo chyciōł żech sie sōm stawianio tej chałupy. Niy ma żech mulorz, znōm mularka yno z widzynio, dyć prōbuja. Kupiōł żech trocha materyje, tela co sie niy zespuje, niy stwardnie a stawiōm ta chałupa.

Zaczōn żech ôd kupiynio rylki a ciepanio grōntōw. Chca se postawić malutko izdebka, tako dlo sia, ale możno kery bydzie chcioł przi tymu postawić drugo izba, tōż już jedna ściana bydzie mioł fertich.

Tōż jako to stawiōm ta chałupa? Zaczōn żech ôd zbiyranio materyje (słōwek), podziełōł żech to podle czynści mowy a zapisuja to do dykcjōnorza. Sōm to słowa ze Rybnika, bo te znōm, tōż niy byda zaczynoł ôd dachu, ôd godki ze Ôpolo, abo Cieszyna. Chca postawić ta swoja rybnicko izba, możno znojdzie sie kedy keryś drugi, co zacznie stawiać inksze izby. Muster już jakiś bydzie mioł, a możno kedy postawiymy z tego ta nasza ślōnsko chałupa. A co bydzie, jak sie niy znojdzie żodyn, co by mioł stawiać reszta tej chałupy? Ôstana ze swojōm izbōm, a byda mioł chocioż kaj miyszkać, niy tak, jak ci, co stawiali tyn ślōnski Fb, straciyli materyjo, czas, robota, a ôstało im trocha klamorōw do wywalynio.

Fojerman

Stasiek Neblik, ps.”Fojerman” – Ślōnzok, fojermōn na pynzyji, autor ksiōnżki ”Do rymu po naszymu, abo ślōnski miszmasz” a autor „Dykcjōnorza Godki Ślōnskij”, człōnek DURŚ.