Coby nasza godka niy umarła

Ślōnsko godka – myńszościowo, niy uznowano ôd regiyrōnkōw i państwa, bez systymowego sparcio i ze czornymi chmōrami nad prziszłościōm – to niy ma jedna tako godka na świecie. Po prowdzie – je ich moc.

Mōmy przileżytość wejzdrzeć, jak sytuacyjo sycylijskij godki widzōm ludzie, co prōbujōm jōm retować:

Co dwa tydnie umiyro jako godka. Tydziyń za tydniym – coroz bliżyj je tyż do śmierci sycylijskij godki. Przewidowanie złożōnych rzeczy, takich jak to, wiela czasu trza, coby umarła godka, je ciynżkie. Ale mogymy sprōbować.

Godka może umrzić w jedyn dziyń abo w pora dni (tak je przi eksterminacyji cołkij populacyje, co niōm godo). Może umiyrać pora miesiyncy abo lot (tak je, jak populacyjo umiyro skuli epidymije). Abo może to trwać dłużyj. Sycylijsko godka zaczła już umiyrać i trwo to dość dugo. Niy rozchodzi sie ô to, że już niy ma żywo, ale jeji spodek już sie zaczōn. Coby leko spokopić, wiela to może potwać, mogymy rachować gyneracyjami – kożdo po 25 lot.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Ludzie rodzōne miyndzy 1970 a 1995 rokiym czynsto i godajōm, i poradzōm spokopić sycylijsko godka.

Te rodzōne miyndzy 1995 a 2020 czynsto poradzōm jōm spokopić, ale niy zawdy godajōm po sycylijsku. To już je ta krytyczno gyneracyjo, co prawie zaczyno budować familije i mieć dziecka. Jak ôni niy przekażōm godki swojim bajtlōm, to sytuacyjo sie fest pogorszy. Przi tych, co urodziyli sie i bydōm sie rodzić miyndzy 2020 a 2045, może sie pokozać, że bydōm rozumieć sycylijsko godka, ale bezmała żodyn roz niy bydōm niōm godać. To bydzie piyrszo gyneracyjo ôd stoleci, co niy bydzie znać, jak godać po sycylijsku. Za tyn czos zacznōm tyż umiyrać stare użytkowniki godki, a ś nimi ich doświadczynie.

Dej pozōr tyż:  Śląska hebama – matka śląskiego i niemieckiego położnictwa

Jak pōdymy dalij, te rodzōne miyndzy 2070 a 2095 żodyn roz niy usłyszōm żodnego na żywo godać po sycylijsku. We italijańskij godce, co bydzie używano na Sycyliji, ôstanie pō nij trocha jynzykowych skamiyniałości – i żodyn niy bydzie wiedziōł, skōnd sie wziyny (podwiela niy zacznie ich sztudiyrować). Możno tyż trocha wiyncyj sycylianizmōw jak dzisio bydzie powkludzanych do italijańskij godki.

Te rodzōne miyndzy 2095 a 2120 poradzōm ino poczytać ksiōnżki po sycylijsku. Na tym etapie niywiela ludzi bydzie mogło usłyszeć ta godka ôd starszych ludzi. Ale godka umiyro, jak żodyn już sie jij niy uczy – pryndzyj jak ôstatnie ludzie, co niōm godajōm.

Sprōbowalimy zmiarkować, jako może być prziszłość sycylijskij godki, jak wszyscy teroz czego ś niōm niy zrobiymy. Rozwiōnzanie je tukej: społym jōm sztudiyrować, uczyć sie jij, godać niōm, przoć jij. To je to, co mogymy robić, bo durch mōmy do tego narzyńdzia. Ale muszymy to zrobić wszyscy, społym.

Co dwa tydnie umiyro jako godka. Kożdy rok umiyro 26 godek. Ôd teroz do 2095 straci sie ich przinojmnij 1910. Naprowda chcymy, coby sycylijsko godka umarła ze 1909 inkszymi?

Autory tekstu: Cademia Siciliana (Sycylijsko akadymijo). Przełożōł Rafał Szyma

Społym budujymy nowo ślōnsko kultura. Je żeś z nami? Spōmōż Wachtyrza

ur. 1981 w Katowicach. Tumacz, pisorz, popularyzatōr ślōnskij godki. Spōłtwōrca serwisu.

Śledź autora:

Jedyn kōmyntŏrz ô „Coby nasza godka niy umarła

  • 10 siyrpnia 2021 ô 15:37
    Permalink

    Niema denokratycznego podzialu na nauka jynzykōw. Gezece dlo ochrony mynszosci sōm Po prowdzie Slabe (mynszosci tympiony bez kupa Dekad). Je Jako mynszośc WE krajach “postkomunistycznych UE” Kaj mynszośc mo sie richtig dobrze? Wszystko je WE naszych rynkach. Sōm Ślōnski to je Malo, trza by isc WE echt multilinguism a Wele Ślōnskigo uczyc sie Niymieckigo/Czeskigo, coby dowac te fortele (choby znoleziynie roboty) ftory ślōnski, kaszubski, mazurski atd raczyj niy do, Bo Malo je szteli ze zapotrzebowaniym na jynzyk regionalny. Luksemburczyki, Szwajcary poradzōm wiyncyj Jak bilingual byc. A Ślōnzocy? Kaj tyn multilingualizmus WE realu? Wszystko Ino WE naszych rynkach a niyprzijociyl je wōl niywōl potanzny!

    Ôdpowiydz

Ôstŏw ôdpowiydź

Twoja adresa email niy bydzie ôpublikowanŏ. Wymŏgane pola sōm ôznŏczōne *

Jakeście sam sōm, to mōmy małõ prośbã. Budujymy plac, co mŏ reszpekt do Ślōnska, naszyj mŏwy i naszyj kultury. Chcymy nim prōmować to niymaterialne bogajstwo nŏs i naszyj ziymie, ale to biere czas i siyły.

Mōgliby my zawrzić artykuły i dŏwać płatny dostymp, ale kultura powinna być darmowŏ do wszyjskich. Wierzymy w to, iże nasze wejzdrzynie może być tyż Waszym wejzdrzyniym i niy chcymy kŏzać Wōm za to płacić.

Ale mōgymy poprosić. Wachtyrz je za darmo, ale jak podobajōm Wōm sie nasze teksty, jak chcecie, żeby było ich wiyncyj i wiyncyj, to pōmyślcie ô finansowym spōmożyniu serwisu. Z Waszōm pōmocōm bydymy mōgli bez przikłŏd:

  • pisać wiyncyj tekstōw
  • ôbsztalować teksty u autorōw
  • rychtować relacyje ze zdarzyń w terynie
  • kupić profesjōnalny sprzynt do nagrowaniŏ wideo

Piyńć złotych, dziesiyńć abo piyńćdziesiōnt, to je jedno. Bydymy tak samo wdziynczni za spiyranie naszego serwisu. Nawet nojmyńszŏ kwota pōmoże, a dyć przekŏzanie jij to ino chwila. Dziynkujymy.

Spōmōż Wachtyrza