Bŏjki Hankowe dlŏ bajtli grzecznych i rozumnych (cz. 3 – Bŏjka ô boczōniach)

Bŏjki te ôpedzioł nōm Hanek.

Aleksander Lubina ôpowiŏstkã Hankowã spisoł.

Ewa Wrożyna namalowoła piykne akwarele.

Mirosław Syniawa bŏjki na ślōnski tumaczōł.

Cz. 1: Bŏjki o kurce i ô kocie.

Cz. 2: Bŏjka ô kozie

Cz. 3: Bŏjka ô boczōniach

Rŏz na podzim Filip przirychtowoł wysoki sup. Wyższy jak dōm, wyższy jak stodoła, nawet ôd sypaniŏ wyższy. Ôpŏlōł go z rubszego kōńca. Ôpŏlōny namazoł terōm. Zastyrczōł Filip koło ôd fōry na supie. Sup wkopoł do ziymie wele ściany ôd stodoły. Poôbkłŏdoł sup kamiyniami. Dlŏ bezpieczności prziszłych miyszkańcōw przymocniōł Filip sup do stodoły.

Niy przeszło ani wiela czasu i przifurgnōł boczōń. Wziōn sie do budowaniŏ gniŏzda.  Snosiōł patyki i asty, akuratnie ukłŏdoł na kole. Snosiōł kympki trŏwy, kłōnki pyrzu, słōmã. Robiōł prŏcno. Po pŏru dniach gniŏzdo było fertig. Przifurgła boczōniowŏ. Słożyła sztyry jajca, z kerych wykluły sie sztyry boczōniynta. Boczōniynta rosły, ôbrŏstały piyrzym. Boczōń i boczōniowŏ futrowali swojich bajtli. Boczōnie rosły i ku kōńcu lata wykludziyły sie z gniŏzda. Boczōnie ôdfurgły.

Tak to sie powtŏrzało bez kupã lŏt. Rok za rokym. Filip bōł szczyńśliwy, bo boczōnie w ôbyjściu szczyńście przinoszōm. W kożdy zezimek Filip wyglōndoł boczōniōw. Boczōń przilatowoł, dŏwoł do porzōndku gniŏzdo. Snosiōł asty, akuratnie ukłŏdoł. Robiōł prŏcno. Gniŏzdo było corŏz wyższe. Na niższe sztoki wkludziyły sie wrōble. Przilatowała boczōniowŏ. Skłŏdała sztyry abo trzi jajca, z kerych wykluwały sie boczōniynta. Boczōniynta rosły, ôbrŏstały piyrzym.

Boczōń i boczōniowŏ futrowali swojich bajtli. Boczōnie rosły i ku kōńcu lata cołkŏ familijŏ zbiyrała sie z inkszmi boczōniami na łōnce i ôdlatowała  do cieplic.

Tak to sie powtŏrzało bez kupã lŏt – rok za rokym.. Boczōnie przilatowały, gniŏzdo rosło ku wiyrchu. Na niższych sztokach miyszkało corŏz wiyncyj wrōbli. Przikludziyły sie sam tyż mazurki, niyskorzij szpŏki. Filip bōł szczyńśliwy, bo boczōnie w ôbyjściu szczyńście przinoszōm.

I w tyn zezimek Filip wyglōndŏ boczōni. Dyć boczōnia ani widu ani słychu. Niy ma boczōnia, niy ma boczōniowyj. Sroge gniŏzdo czekŏ prōzne. Nō bezma prōzne, bo wrōbli w nim cołkŏ hurma. Moc mazurkōw i zatela szpŏkōw.

Przifurgła kawka – prōzne gniŏzdo, boczōnia niy ma. Sōm wrōble, mazurki i szpŏki, tōż znojdzie sie plac i dlŏ kawek.

Przifurgły kraski, pluskwy, chwistki…

Jyno boczōni jak niy ma, tak niy ma.

Przifurgła pustułka – prōzne gniŏzdo, boczōnia niy ma. Sōm wrōble, mazurki i szpŏki, tōż znojdzie sie i plac dlŏ pustułek… Ôj niy, niy zgodziyły sie ptŏki, niy zgodziyły i pustułkã przegnały. Bo pustułka to drŏpiyżnik. Może ptŏkōm zaszkodzić.

Przifurgła pōjdźka – prōzne gniŏzdo, boczōnia niy ma. Sōm wrōble, mazurki i szpŏki, tōż znojdzie sie i plac dlŏ pōjdziek. Ôj, niy, niy, niy! Przegnały do kupy pōjdźkã, co niy boji sie szczura i łaski, dyć zniynazdaniŏ ptŏki gōni. Niy ma placu dlŏ pōjdźki w boczōnim gniŏździe.

Smukłe kopciuszki, czŏrnonożki, snoszōm sierść, piōrka i wołnã do szparōw w gniŏździe boczōnim,  budujōm gniŏzdka ze ździebeł trŏwy, mechu, korzōnkōw w gniŏździe boczōnim. Chwistka w czŏrnych jak sziwer szatach na zŏlyty mŏ czŏrnõ gymbiczkã, gŏrdziyl, pierś i biołe zdrzadołko na krzidołku. Jasnosiwõ rzitkã i brzuch.  Ôgōn, co sie durch ruszŏ, je jak zarościały, a  w postrzodku piōra mŏ czŏrne. Chwistka siwŏ jak sziwer, z zarościałym ôgōnym i rzitkōm, je jaśniyjszŏ jak samiec. W boczōnim gniŏździe do kupy wychowajōm swoje ptŏszynta.

Pod gniŏzdym lŏtŏ po ziymi pluskwa i szukŏ chrobŏkōw, kiwŏ ôgonym to w gōrã, to na dōł. Pŏrã razy chlaśnie krzidłami i leci ku gōrze, słoży krzidła i skiołzdŏ  ku dołowi. Pŏrã razy chlaśnie krzidłami i leci ku gōrze, słoży krzidła i skiołzdŏ  ku dołowi. Przifurguje drugŏ pluskwa. Gniŏzdo swoje zaczynajōm w gniŏździe boczōnim budować. Miseczkã budujōm ze sztyngli, liściŏ, korzyni, trŏwy i kōnszczkōw mechu. Postrzodek moszczōm sierściōm, włosami ôd kōnia i piōrami. Latoś trzi abo sztyry razy ptŏszynta wyfurgnōm z boczōniego dōmu.

Kraski niy znŏdły ani dziury w murze ani dziuple, tōż wkludziyły sie na postrzednie sztoki boczōniego gniŏzda, bo w nim chyże miyndzy astami i do metra głymboke. Nasnosiyły ciynkich astkōw, suchyj trŏwy, siana, piyrzŏ, liściŏ, a ku tymu końskich bułek, kozich i ôwczych bobkōw. Wybudowały te gniŏzda pŏrã lŏt do zadku i ciyngym sie dō nich wrŏcajōm. Samiec i samica majōm piyrze modre, ździebko jak zarościałe, dyć zmiyniŏ sie ône podug dōb roku.

Gowa i kark modre, ździebko bladozielōne, spodek modrosiwy, grzbiet i piōra na tułowiu rdzawe abo brōnotno-czyrwōnawe, krzidła modre i pod krzidłami modro, piōra na kraju krzideł po wiyrchu czŏrne, ôd spodku światłe, piōra w ôgōnie po wiyrchu bladozielōne, ôd spodku światłe. Na zezimku piyrze je jaśniyjsze i mocniyjsze jak na podzim, kej kraski wykludzajōm sie z gniŏzd. Majōm mocny, czŏrny dziub i żōłtawe szłapki.

Kawki przifurgły małōm grōmŏdkōm i dzierzōm sie pŏrami. Kej pokŏzały sie pustułka i pōjdźka, jedna z kawek wylynkała sie zaczła upozorniać inksze kawki z źwiynkym „jüp, jüp, jüp”.  Festelnie sie kawki przidały, kej ptŏki do grōmady przegnały pustułkã i pōjdźkã. Kawki roztoparczyły piōra, schylyły sie i wykrziwiyły karki, aż im sie pukel stawioł, wykryńciyły  ôgōny ku pustułce i forskały. Jak pustułka uciykła, kawki wrōciyły sie do swojch gniŏzdek i samce zaczły wŏbić samiczki „cik, cik, cik” Bez zima skamraciyły sie z gawrōnami.

Szpŏki źwiynki z Filipowego placy plōntały ze swojim śpiywym. Z seryjōm ćwiyrkōw, z krōtkimi skrzekami i klekotaniym, choćby boczōnie sie wrōciyły, atoli małe.

Wesoło na placu, ôj wesoło. Raduje sie gadzina. Radujōm sie kurka, kokot i siedmioro bezma srogich kurzōnt. Radujōm sie gyńsi, ôwce,  kozy, kōń i  świnka. Kot sie raduje i pies.  Radujōm sie wrōble, mazurki, kraski, pluskwy, chwistki, szpŏki, wrodarki, młynŏrki, sztyrnadle, cukrōwki i kosy. Baji stroka sie raduje.

Jyno boczōni jak niy było, tak niy ma.