Co „Katolik” pisał o oleskiem. 1870 – 1931, cz. 3

1900

19 lipiec
Od Olesna. Rolnik Wojciech Wiener ze Skrońska otrzymał od ministra rolnictwa 60 marek nagrody za wzorowe założenia ogrodu owocowego i staranne jego utrzymywanie. Oprócz ogrodnictwa trudni się Wiener także bartnictwem podług najnowszych wynalazków i jest znany w całej okolicy z dostarczania dobrego miodu. — Niech sobie rolnicy biorą przykład i niech naśladują Wienera w pilności.

1902

11 luty
Olesno. Prezes rejencyi udzielił majstrowi stolarskiemu Czaji 150 mk. nagrody za wyuczenie stolarstwa głuchoniemego ucznia.

29 listopad
W Oleśnie uchwalili radni miasta utworzenie szkół wyznaniowych (katolickiej, ewangielickiej i żydowskiej) w miejsce szkoły symultannej. 15 radnych glosowało za szkołami wyznaniowemi, a 2 przeciw takowym. Magistrat zgodził się na uchwałę radnych jednogłośnie. W deputacyi szkolnej był przeciwny przedstawiciel rejencyj i pastor. Czy rejencya się zgodzi na uchwałę?

1903

8 sierpień
Olesno. Powiat w r. 1902 liczył 50 049 mieszkańców, spomiędzy których 35 387 mieszka po wsiach. Od roku 1895 wzrosła ludność tylko o 784 osób. Widocznie wiele ludzi opuszcza powiat i szuka pracy w dalszych stronach. Powiat ma 90 050 hektarów obszaru. Szosy czyli drogi bite są 214 kilometrów długie, jest ich 20.

5 grudzień
Olesno. Dwóch zbiegów rosyjskich, żołnierzy, którzy zbiegli od straży pogranicznej, przytrzymał żandarm Schulz i odstawił do Wielunia. Zbiegowie zamierzali pojechać do Berlina.

1904

26 kwiecień
Olesno. Opłakane stosunki. Przed sądem przysięgłych w Opolu stawali referendaryusz Ernest May i kupiec Hugon Schlesinger tuztąd, oskarżeni May o pogwałcenie służącej Maryi M., która służyła u kupca Kassla, a Schlesinger o pomaganie. Sąd ich uwolnił.
Rodzice, uważajcie, do kogo dajecie dzieci na służbę!

31 grudzień
Olesno. Dowóz siana i słomy z królestwa polskiego był to od jakiegoś czasu zakazany, ponieważ podobno za granicą panowały zaraźliwe choroby między bydłem. Obecnie te choroby zostały usunięte, a siano i słomę wolno znowu z Polski do powiatu Oleskiego przywozić.

1905

12 styczeń
Olesno. W powiecie tutejszym wymarzło w lasach dużo zwierzyny skutek ostatnich dużych mrozów.

14 marzec
Z Oleskiego. Gdy przed kilku dniami zielonka Kronauer z Bocianowic przed południem szedł wzdłuż pogranicza, pograniczny kozak rosyjski cztery razy strzelił do niego, lecz nie trafił. Sprawę oddano władzy celem zbadania i ukarania winnego.

11 kwiecień
Z Oleskiego. Dochody i rozchody powiatu oleskiego obliczono na 247 tys. marek.
– Nowy podatek na psy bez wyjątku wchodzi w życie od kwietnia br. i wynosi 2 marki rocznie od każdego psa.

13 kwiecień
Olesno. Dwie osoby zmarły na czarną ospę, a trzy na nią chorują. Zamknięto oberżę, w której jeden z chorych przebywał.

27 kwiecień
Olesno. W Radłowie przed kilku dniami pokąsał pies trzyletnią córkę stolarza Hajka, a dalej pokąsał, także kilka innych psów we wsi. Psa zabito, głowę jego posłano do Berlina, w celu stwierdzenia, czy nie był przypadkiem wściekły. Pokąsane dziecko posłano również do Berlina, aby je tam szczepić ochronnie przeciw wściekliźnie.

12 sierpień
We Wojciechowie, powiatu oleskiego, zgorzała w nocy, na ostatnią niedzielę największa stodoła dominialna razem z 800 furami zboża i pięciu wozami żniwnymi oraz innemi jeszcze maszynami i narzędziami rolniczymi.

14 listopad
Z Oleskiego. Seminaryum nauczycielskie w Oleśnie ma być powiększone, gdyż okazało się za małe.

1906

4 styczeń
Pawłowice w Oleskim. Za skuteczne popieranie niemczyzny otrzymał nauczyciel Jablonka 300 mk. nagrody, a nauczyciel Herud 125 mk. nagrody z regencyi.

3 marzec
Olesno. Z powodu srebrnego wesela cesarza Wilhelma II urządziło tutejsze bractwo strzeleckie wielkie strzelaniu do celu. Na początku strzelania majster ślusarski Henryk Hoffmann przyśrubowywał tarcze, do której miano strzelać, gdy wtem jeden ze strzelców strzelił przedwcześnie i zastrzelił Hoffmanna. Kula przeszyli Hoffmanowi piersi, tak że upadł na miejscu trupem. Następnie strzelec, który nieszczęście spowodował, widząc, co się stało sam chciał się zastrzelić, ale go inni strzelcy powstrzymali od samobójstwa.

26 lipiec
Olesno. Donoszę, ze dziś (dnia 22 lipca) wydarzyło się tu nieszczęście. Pociąg kolei wązkotorowej jadący od Gorzowa, w południe o godzinie 1, uległ nieszczęściu przez pęknięcie jakiejś rury w lokomotywie. Lokomotywą wykoleiła się w bok ze szynów i przewróciła się. Jeden wagon IV klasy, również się przewrócił. Kierownik lokomotywy został ciężko poparzony: mało jest nadziei, czy przy życiu zostanie. Palacz mniej jest ranny; tylko w rękę szkłem od szyby się pokaleczył. Z podróżnych jedna stara żydówka, licząca 82 lat, odniosła cięższe rany, a kilka innych osób rany lżejsze. Byłam na miejscu nieszczęścia, ponieważ nieszczęście tylko około 10 minut drogi od Olesna się zdarzyło. Chwilowo żaden pociąg jeździć nie może, bo tór zawalony. Do wieczora pracowali ludzie nad podniesieniem lokomotywy windami, ale do wieczora jeszcze tej uciążliwej pracy nie ukończyli.

13 październik
Wysoka pod Olesnem. W niedzielę założono kamień węgielny pod budowę nowego kościoła. Dotychczasowy kościół modrzewiowy został wystawiony 1418 roku. Przy założeniu węgielnego kamienia przemówił ks. prob. Kunze po polsku, zaś budowniczy p. Schulz z Królewskiej Huty po niemiecku. Nowy kościół będzie 90 metrów długi, a 22 metry szeroki.

1907

5 marzec
Olesno. Wydział powiatowy postanowił zbudować nową landraturę na ulicy Dworcowej. Może sejmik powiatowy nie zgodzi się na to, bo dotychczasowa landratura wystarcza, zupełnie dla swego przeznaczenia, a poza tem powiat ma dosyć innych wydatków pilniejszych.

23 marzec
Olesno. Za pośrednictwem „landbanku” właściciele tartaku Lipiński i Kokott z Olesna nabyli dobra rycerskie w pobliskich Wachowicach od spadkobierców Stamere za 150 000 marek.

9 lipiec
Olesno. Do bóżnicy tutejszej włamali się złodzieje i skradli 2 srebrne kielichy i szereg innych srebrnych narzędzi, używanych do nabożeństw żydowskich. Wyznaczono 75 mk. za wykrycie sprawców kradzieży.

1908

28 marzec
Z Oleskiego. Z Chudoby donoszą, iż na gruncie murarza p. Neugebauera natrafili robotnicy na pewien dziwny rodzaj kamieni, które odesłano do urzędu chemicznego w celu zbadania. Tam podobno stwierdzono, że te kamienie zawierają cenne metale. Podobno jakaś komisya znawców, ma zajechać do Chudoby, by stwierdzić, ile tam na gruntach jest takich kamieni.

7 maj
Z Oleskiego. (Sprzedaż kościoła.) W niedzielę, dnia 10 b.m. będzie o godzinie 3 po południu sprzedawany stary drewniany kościółek we Wysokiej w tutejszym powiecie. Kościółek ten ma być rozebrany przez nabywcę. – Byłoby może dobrze, aby kupiła go jaka gmina i zrobiła z niego kaplicę.

7 lipiec
– (Młodzież się rozpija.) W ostatnią niedzielę po przedpołudniowem nabożeństwie i podczas nieszporów w Bocianowicach synowie gospodarzy z Wichrowa, Nowych Karmionków i z Kikow zanieśli do żyda błogosławieństwo z kościoła; tak się tam popili, że się wywiązała pomiędzy nimi bójka; stargali na sobie ubiór, potrzaskali stołki żydowe sobie o głowy. Wiel. ks. kapelan był zmuszony na drugi dzień w święto z ambony przeciw nim wystąpić, ponieważ się śmieją już innowiercy z katolickich młodzieńców. A któż temu winien?

30 lipiec
Z Oleskiego. Wielce zainteresowały się gazety niemieckie, nawet w Berlinie, wiadomością, jakoby w Kudobie przy kopaniu fundamentów natrafiono na pewien kruszec, którego nabrano do skrzynki od cygar i polecono zbadać znawcom, i jakoby znawcy mieli orzec, iż wartość złota w kruszcu z owej skrzynki od cygar wynosi 50 marek. I myśmy tę wiadomość powtórzyli, z pewnemi wątpliwościami. Obecnie rzecz nie jest jeszcze wyjaśniona: jedni piszą, że w Kudobie niczego nie znaleziono; inni znawcy twierdzą że jeżeli co znaleziono, to pewnie nie kruszec złoty, którego w okolicy Kudoby być nie może; więc jeżeli co znaleziono to to może być tylko złoto w dawnych czasach w tych miejscach zgubione lub zakopane.

1 sierpień
Z Oleskiego. Na odpust św. Anny w Borku pod Olesnem zebrała się tego roku nader wielka rzesza wiernych z bliska i z dalsza; obliczają ją na około 20 000 głów. Uroczystości odbyły się wspaniale. Tysiące wiernych przystąpiło do Komunii świętej.

13 sierpień
Z Oleskiego. Nowy kościół katolicki mają budować w Olesnie. W tych dniach rozpisano już dostawę blisko półtora miliona cegieł.
— Dom chorych w Oleśnie ma być powiększony kosztem 43 600 marek, a mianowicie zabudowane mają być kanały, zbudowane wychodki, kostnica, dom gospodarczy, chlew, lokale dezynfekcyjne i t.p., a później ma być dobudowana kaplica na gruncie p. Suchażewskiego oraz lokale dla chorych.
— Magistrat oleski wystał już petycyę do ministerstwa wojny w celu uzyskania dla Olesna stałej załogi wojskowej. Rada miejska zgodziła się na taką petycyę bardzo chętnie. Owo petycyonowanie powstało z tego powodu, że pogłoski niosą wieść, jakoby rząd pruski większe ilości wojska zamierzał rozmieścić wzdłuż granicy rosyjskiej.
Z Oleskiego. Rzeka Prosna na granicy Śląska i Królestwa Polskiego będzie nareszcie urgulowana, i to kosztem rządów pruskiego i rosyjskiego. Prace już rozpoczęto i wykonują je obecnie opodal Zawisny.

27 sierpień
Olesno. Ruch budowlany jest tu tego roku bardzo ożywiony, bo budują tu bądź nowe domy, bądź przebudowują i powiększają stare, bądź stare naprawiają i odnawiają.

8 września
Olesno. Wielkie zgorszenie dał tu grabarz Franc. Vogel, który się upił wielce, poczem niosąc trumienkę ze zwłokami dziecka, upadł z nią tak, że zwłoki z trumny wypadły. Trumienkę z dzieckiem musiała matka sama na cmentarz zanieść, gdzie się przekonała, że grób nie był wykopany. Niegodnego grabarza na drugi dzień z pracy swej wydalono.

24 październik
Z Oleskiego. Nowy kościół katolicki mają budować w Oleśnie kosztem około 300 000 mk. Dostawę materyałów budowlanych już rozpisano. W tych dniach zaś badano grunt przez wiertanie dziur od 6 do 10 metrów głębokich. Natrafiono w ziemi gruby piasek i szczerk, a wiec budowisko jest pewne i mocne. Prawdopodobnie na wiosnę przyszłego roku rozpoczną w całej pełni prace budowlane.

5 listopad
Olesno. Podatek kościelny ustanowiono tu na 11% podatku państwowego. Spis parafian obowiązanych do tego podatku jest wyłożony w kancdaryi na probostwie. Jeżeli zważymy, że tu budować mają nowy kościół, to uważać możemy podatek ten za stosunkowo niewysoki.

1909

6 luty
Olesno. Młodego orła ujęto żywego w posiadłości młynarza Skowronka tu w Oleśnie. Orzeł ten gdzieś się złapał do łapki, ale z nią uszedł dalej. Tutaj orzeł ujął sobie koguta i chciał z nim ulecieć w powietrze, atoli łapka zahaczyła się w krzakach agrestowych i orzeł ulecieć nie mógł. Tak orła, po niemałych trudach żywego ujęto. Młody ten orlik z rozpiętymi skrzydłami mierzy 1,60 metrów.

8 kwiecień
Z Oleskiego. W Oleśnie magistrat ogłasza, że od 1 kwietnia czyszczenie i zamiatanie ulic i chodników odbywać się będzie kosztem miasta; odwózka śmieci oczywiście także odbywać się będzie na koszt kasy miejskiej. Posiedziciele domów, którzy dotąd sami ulice przed swymi domami zamiatać musieli, będą z tego pewnie zadowoleni.

13 lipiec
Olesno. Stowarzyszenie kupców w Oleśnie użaliło się w opolskiej izbie handlowej na to, że zagraniczni handlarze (żydki) robią wielką konkurencye kupcom oleskim na targach oraz przez obnoszenie towarów po wsiach okolicznych. Owi zagraniczni handlarze nie płacą tu żadnych podatków a zyski zbierają wielkie, które powinny przypaść kupcom oleskim w udziale. Taka jest treść zażalenia. Izba handlowa w Opolu ma się tą sprawą w tych dniach bliżej zająć.

27 lipiec
Z Oleskiego. Nowa landatura w Oleśnie jest ukończona i prawdopodobnie już od 1 sierpnia br. będzie zajęta przez biura urzędników powiatowych. Także i landrat ma w niej mieć mieszkanie i pewnie także niezadługo do niej się przesiedli.

17 sierpień
Olesno. Miasto skupuje grunta. W tych dniach zakupiło 40 morgów od hotelarza p. Vogta, płacąc po 400 marek za morgę. Grunt ten będzie w części oddany do użytku domowi sierot, który tu w roku 1910 mają otworzyć.

26 sierpień
Olesno. Robotnik gazowniany Łukaszczyk tustąd postradał życie przy pracy wskutek nieszczęśliwego wypadku w ostatni piątek. Zakładając rury do nowej latarni gazowej, został zaczadzony gazem, który zaczął uchodzić z rur do rowu, w którym się Ł. Znajdował. Zmarły liczył 68 lat życia i już od 30 lat pracował w gazowni.

11 wrzesień
Olesno. Młyn p. Kokota przeszedł w drodze kupna za 21000 marek w ręce oberżysty p. Cziby. Praca w młynie pójdzie dalej dotychczasowym trybem.

21 wrzesień
Olesno. Nasłani od rządu panowie bawili tu i badali szczegółowo miejsce i plany odnoszące się do budowy kościoła. – Tymczasem we wtorek rozpoczęto uroczyście kopanie ziemi pod fundamenty tegoż kościoła. Po długich wiec staraniach i zabiegach rozpoczęto nareszcie dzieło.
Skutek rewizyi panów rządowych, którzy tu badali budowisko i plany nowego kościoła jest dość przyjemne dla parafii. Zeszłoroczne badania przyszły do wyniku, że budowisko jest słabe i że potrzeba głębokich i drogich fundamentów betonowych. Rewizya rzeczonych panów rządowych zaś wykazała że budowisko jest wcale mocne i betonowych fundamentów nie potrzeba zgoła. Budowa kościoła będzie tedy o 25 000 marek tańsza, niż to pierwotnie obliczono, gdy brano w rachubę fundamenta betonowe.

12 październik
Olesno. Nowy kościół katolicki na 2000 osób zaczną tutaj budować na wiosnę na Małem Przedmieściu. Koszta wynoszą 350 000 marek. Kościółek Bożego Ciała, z drzewa zbudowany, dostanie się do Siorek.

2 grudzień
Olesno. Spółka żeglugi napowietrznej z Drezna zwróciła się do tutejszego magistratu z prośbą, aby postarał się dla niej o obszar 20 do 24 morgów pola, na którem zamierza zbudować halę dla okrętów napowietrznych ze sterem.

c.d.n.

Piotr Górok – urodzony w Oleśnie, pasjonat historii lokalnej i genealogii.

Pierwsza część przeglądu wraz z rysem historycznym tutaj.

Druga część przeglądu tutaj.