List do Pana Marszałka Jakuba Chełstowskiego
List do Pana Marszałka Jakuba Chełstowskiego
Katowice, 14.12.2019 roku
Wielce Szanowny Panie Marszałku,
w dniu 9 września 2019 roku brałam udział jako jurorka w przyznaniu nagród na Biennale Plakatu Polskiego w katowickiej Galerii BWA. Jest to niezwykle prestiżowa impreza, gdyż zorganizowana została pierwotnie w 1965 roku – jako pierwsza tego typu impreza artystyczna w Europie.
Przed rozpoczęciem obrad jury powiadomiona zostałam oficjalnie o tym, że złoty medal łączy się z nagrodą przyznaną przez marszałka województwa śląskiego (według dokumentów nadesłanych w styczniu 2019 roku miało to być 10 000 zł).
Jury przyznało tę nagrodę za plakat piętnujący rozwój nazizmu w Europie. Przedstawia on opaskę hitlerowską z częściowo przysłoniętą swastyką, która odsłania swoją biel i czerń na podobnej zasadzie, jak wskazuje to ikona ładowania w komputerze. Na dole znajduje się napis: loading. Można się domyślać, że plakat był reakcją na artykuł opublikowany w New York Times, którego autor ze strachem zauważał, że w Europie ożywają ugrupowania nazistowskie bazujące na hasłach głoszonych przez hitlerowców.
Członkowie jury reprezentowali raczej starsze pokolenie Polaków, nic więc dziwnego, że przemówiło do nas ostrzeżenie projektanta plakatu. Wszyscy wychowaliśmy się w atmosferze strachu przed ponownym wybuchem wojny, a w trakcie naszej edukacji szkolnej nie szczędzono nam wiedzy o tym, czym był hitleryzm, dlatego plakat ten szczególnie nas poruszył – zwłaszcza w obliczu raportów dziennikarzy przestrzegających przed konsekwencjami powrotu ideologii hitlerowskiej.
Jako historyk sztuki wiem, jak niegdyś zlekceważono dzieło Pabla Picasso, który w 1937 roku – na dwa lata przed wybuchem drugiej wojny światowej – ostrzegał świat swoją pracą Guernica przed konsekwencjami nazizmu. Tym bardziej czułam się zdeterminowana nagrodzić pracę artysty, który wystosował ostrzeżenie przed narastającymi nastrojami hitlerowskimi w moich czasach! Jestem przerażona na myśl o tym, że jeszcze za mojego życia mógłby się powtórzyć dramat znany z drugiej wojny światowej!
W piątek 13 grudnia 2019 roku odbyło się wręczenie nagród Biennale, podczas którego ogłoszono, że Pan jako Marszałek wycofał się z przyznania obiecanej nagrody. Ponieważ trudno mi uwierzyć, że Pan Marszałek sprzyja renesansowi ugrupowań nazistowskich, pragnę wprost zapytać o przyczynę wycofania się z podjętych w styczniu 2019 roku zobowiązań.
Z wyrazami szacunku
Irma Kozina
dr hab., historyk sztuki