Brif spod hołdy
Brif spod hołdy
„W piyrszych słowach mojigo pisma…”
Moja Ōma na staroś krōm tego, co ôblykała rozklōnkrowane bryle niy poradziła już poczytować tych myńszych szkryfōw. A zaś Ōnkel Maks mioł handszrift taki, jaki mioł, wyrobiōny bez te wszyski lata kej robiōł za byamtra na werku. Skuli tego Ōma zowdy mie wołali, kej yno briftreger przysmyczył kuwerta ôsztymplowano po piyńć razōw z kożdyj zajty.
Bodej ôna ôtwarłech, już wiedziołech jake bydzie hań stoło te piyrsze zdani. Ōnkel zowdy tak napoczynoł pismo. Choby paciyrz. I jo bych tyż gynał tak samo chcioł napocznōnć moje szrajbowanie tukej. Wiycie jako…
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Bo tak żech se to wynokwił, co byda ku wōm słoł roz za jaki czos brif spod hołdy. A po jakimu spod hołdy? I skōnd sie wziona tak rychtig ta hołda? Tak po prowdzie to ô nij jeszcze naszrajbuja wiyncyj kej indzij. Bo ô tyj naszyj hołdzie we Gōrnych szłoby rozprowiać godzinami. Sōm takie ludzie, kiere tu miyszkajōm ôd małego i ônyj tak rychtig niy widzōm. Kejby jij sam niy bōło. A ôna sam je i my dycki bytujymy we ônyj ciyniu, czy sie nom to podobo czy niy. Ôna je tōm tajlōm naszego świota, kiero nōm pokazuje, kim my tak rychtig sōm i skōnd my sie wziyni. Ujek Ginter zowdy godoł, kej jechoł kajś na kole, co jak traci hołda ze ôczu to sie biere wartko nazod. Tak se forszteluja, co idzie być na drugij zajcie świota, kajś we Australyji, nale jak sie wejrzi za sia i poradzi sie uwidzieć ta hołda, to sie wiy, co sie niy potraciło. Bo tyn puklaty landszaft wskazuje nōm pōnkt, kierego sie mōmy lang trzimać. Stōnd sie zaczyno kożdo rajza i sam sie ôna kōńczy.
Na tym naszym kōńszczyczku ziymie mōmy roztomajte landszafty. Ludzie we wiynkszych sztatach widzōm yno roztoliczne budōnki. Te starszawe, już czasym fest zapuszczone, nale krōm tego jeszcze durch spod ôdropanego pucu wylazuje na wiyrch hańdowno ôd ônych krasa, parada a majestatycznoś. Sōm tyż te nowsze, kere kej ôwdy przisłōniajōm te gryfne, pobudowane za staryj Polski eli jeszcze za Wilusia. Te moderne tyrczōm choby suche chabozie swojigo czasu powrożane bez cweku kaj yno popadło bez tych niywydarzōnych planistōw a baumajstrōw za nowyj Polski. We tym skuplowaniu betōngu, asfalta a przi tymu wiecznym larmie, uwijaniu się, miyszōngu ciynżko je dychnōnć a tyż znojś troszyczka cichości.
Ludzie ôd myńszych sztatōw poradzōm chycić troszyczka wiyncyj luftu. Tukej chałpy sōm już kapka myńsze i beztōż poradzi sie dojrzeć sztrōmy kere wyrostajōm kaj przi sztrasach eli we parkach. Znać tyż wysoko pōnad sztatami kościołowe turmy, kere tyrczōm choby patrōny a doglōndajōm wszyskigo. Kajś hań, dalij, wele sztatōw kulo sie żywobyci industryje. Ône choby na poczōntku dwadziystego piyrszego storocza sleksza wyhaltowało i je myńsze niźli te sto lot tymu do zadku, nale tyż już troszyczka ôdmiyniōne. Miast srogich kōminōw kere niyroz przisłoniały niybo a farbowały luft choby jaki pofyrtolōny malyrz, terozki te moderne kōminy sōm fest schrōniōne, ponakrywane filtrami a po modrym niybie furgajōm piyrzaste chmōry a roztomajte ptōki. Miast ôkopcōnych, wyrczōncych, kostropatych werkōw, roztopiyrzōnych szyroko choby staro Szafarczyczka na ryczce wele familoka, pobudowane sōm mikre siwe budōnki kaj nojwiyncyj roboty majōm cichuśkie maszyny szterowane komputrami.
Ludzie kere niykyj we żywobyciu niy rajzowali do naszego Hajmata kej już sam trefiōm poradzōm sie fest udziwić, co sam mōmy tak wiela zielōności. Niy yno przepastne lasy pszczyński eli te wele Rudōw, nale tyż te sztrōmy, kere coroz frechownij wlazujōm na zidlungi we wiynkszych sztatach. Zdo sie, choby ta nasza erda, downij poharatano prōbowała sie terozki ôdrodzić trzi razy festelnij. Choby chciała wrōcić nōm to wszysko, co my ônyj swego czasu zachachmyncili. Choby chciała nōm skozać: „dziwejcie sie ludzie, coście za te wszyskie czasy kiedyście mie tak ôszkliwie plōndrowali, szkyrtali a prōbowali zwyrtnōnć na drugo zajta; wejrzycie se ludzie, coście za tyn czos stracili”.
Toż dziwom sie na to wszysko z tyj mojij hołdy. Widza samstōnd cołki mōj Hajmat. Widza te srogi rozblyszczone sztaty, widza sztrasy kiere wiedōm nos kajś ku inkszym landōm. Widza ôceany zielōności i słysza fligry kere furgajōm tysiōnce metrōw wyżyj. Widza hańdaleko nasze ślōnskie Byskidy choby ciyńkim blajsztiftym nakryklane pod polednim sońcym. Widza jeszcze lecy kaj zatoplano w tyj zielōności gruba i bulate kōminy ôd werku. Widza żōłto-modry cug jak ciśnie glajzami ku Katowicōm. Widza tyż te blank moderne werki a stare zōmki a palace. Widza powrożane rajn we sztaty biołe eli ceglaste turmy ôd kościoła. I wiym. Na zicher. Co jestech u sia.
Toż kończa mōj piyrszy brif spod hołdy. Ōnkel Maks napoczynoł swōj brif zowdy jednako i jednako ônego kōńczył: „Ôstōncie z Pōnbōcznkym.” Choć ôn sie z tym Pōnbōczkiym już wtynczos za fest niy kamracił. A moja Ōma niyskorzij jeszcze dugo siedziała bez poruszynio w zeslu z prōncio i wsparto ô fynsterbret dziwała sie na hołda. Nale pomyslōnkiym bōła hań, fōrt daleko… A przedstawiōm se, co Ōnkel Maks hań, fort daleko zowdy pomyslōnkiym bytowoł sam…
Ōnkel Maks słoł brify pod hołda a moje bydōm słane samstōnd. Spod hołdy. Wiycie jako…