Utrŏpy Micyny: Betlyjki ôd Alfōnsa Ficnera [foto + film]

Niykedy bergmanōm na pynzyji sie fest mierznie i po jakimś czasie dostŏwajōm ptŏka. Inakszyj idzie pedzieć, że znojdujōm sie hobby abo że poświyncajōm sie swojij pasyji. Na Fytlu tyż mōmy taki jedyn egzymplŏrz, kery sie mianuje Alfōns Ficner. Chop kŏżdego roku na Świynta Bożego Narodzyniŏ buduje w dōma srogõ ruchōmõ betlyjkã. I jak to czynsto bywŏ, czowiek chce dobrze, a potyn mŏ skuli tego yno utrŏpã. Ôd grudnia do lutego mocka ludzi słazi mu sie do chałpy coby sie ta betlyjka poôglōndać. Nale karlus sōm je tymu winowaty, bo betlyjka richtig piyknie wyglōndŏ. A kejby zbudowoł jakesi ańfachowe brzidajstwo, to miołby choć aby świynty pokōj. Alfōns nigdy niy wajŏ, nale wierzyłach, że powie mi prŏwdã, co ôn richtig ô tym wszyjskim myśli.

MICYNŎ: Alfons, jŏ wiym, że już dŏwnij twōj fater budowoł ta betlyjka kŏżdego roku na świynta. Powiydz, kedy to sie richtig zaczło?

ALFŌNS FICNER: Jŏ ta betlyjkã pamiyntōm ôd 1958 roku. Jŏ sie urodziōł w piyńdziesiōntym szōstym, ale fater piyrszy rŏz budowoł jōm już dużo wcześnij. Niy bōła takŏ srogŏ jak ta dzisiyjszŏ, bo miała yno kole dwadziścia bazowych figur, z ôwiyczkami możno ze trzidziści. Ta, kerŏ terŏzki u mie widzicie mŏ już tych figur sto piyńdziesiōnt.

Ôbŏcz betlyjki ôd Alfōnsa Ficnera:

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

MICYNŎ: Ôjciec przizwŏloł cobyś mu przi tymu pōmogoł abo ci kŏzoł niy zawŏdzać?

AF: Absolutnie, tata niy pozwolōł nom ani niczego tyknōńć ale my byli take wrazitke, że zawdy musielimy tam cosik pōmacać. Rŏzczasu jednyj figurce uleciała gowa i dostali my za to hiby. Tōż dobrze my z mojymi siostrami wiedzieli, co betlyjka je yno ôd ôjca.

MICYNŎ: Jak ôjciec umar, to żeś jōm już robiōł sōm. Niy chcioł żeś tego ciepnōńć w pierōny?

AF: No niy, bo ôjciec mioł przed śmierciōm take trzi postulaty i ône sie tyczyły mie. Pedzioł tak: “Betlyjka, ôgrōdek a gołymbie sōm twoje i mŏsz ô to wszyjsko dbać.” Tōż niy mioł żech wyjściŏ i już sztyrdziści dwa lata sōm dbōm ô tyn nasz ôgrōdek, a na świynta budujã betlyjkã. Yno gołymbie ôddoł żech szwagrowi. Muszã pedzieć, co piyrsze dwa lata bōły ôkropne, bo nojprzōd ta moja betlyjka to bōło yno ćwierć z tego co mioł fater. Niy mioł żech do tego grajfki. Ale kajś po dwōch, trzech latach zmobilizowoł żech sie, coby zrobić coś lepszego. Chcioł żech zbajstlować jakesi ruchōme elymynty i ku tymu użōł żech nojprzōd sztyry silniki, co żech je dostoł ôd szwagra. Zaczło sie ôd świyntyj rodziny i trzech krōlōw, potyn bōło tego corŏz to wiyncyj. Dzisioj w betlyjce mōm już zainstalowanych dziewiytnŏście silnikōw.

MICYNŎ: Jerōna, tela silnikōw? A niy boisz sie, że ci ta betlyjka samstōnd ôdjedzie?

AF: Haha, niy. Jŏ sie barzij boł, że mi sie to kejś w kōńcu hajcnie, bo tam je tela sztrōmu, kablōw i wszyjskigo. Beztōż terŏzki mōm w dōma zawdy narychtowane sztyry gaśnice proszkowe.

MICYNŎ: Fajnie, że niy zapōminŏsz o BHP. A powiydz mi jeszcze, co mama bez te wszyjske lata gŏdała na tyn cały bajzel, co żeś go przi skłŏdaniu betlyjki robiōł w izbie. Niy zawŏdzało jij to?

AF: Mama to bōła bardzo ciyrpliwŏ a wyrozumiałŏ kobiyta. Siedziała i nic niy gŏdała. Ale potyn, jak betlyjka bōła fertich a jŏ już posprzōntoł, to bōła zachwycōnŏ.

MICYNŎ: Kŏżdego roku twoja betlyjka robiyła sie corŏz to wiynkszŏ. Na zicher udŏłś na to kupã pijyndzy, pra? Niy bōło ci szkoda? Możno byś sie woloł ôstawić wiyncyj na gorzołã i cygarety? Abo na jake luksusowe auto uszporować?

AF: No niy, niy. Mioł żech takõ motywacyjõ, cwek, coby kŏżdego roku bōło w tyj betlyjce cosik nowego, lepszego. Nowŏ figurka, jakiś ruchōmy elymynt, malućkŏ fojera z keryj richtig leci smōnd abo rzeczka kerōm naprŏwdy płynie woda. Przede wszyjskim dużo kasy szło na ôświetlynie, bo stare byrny żech zamiyniōł LEDami. No i porzōnd żech kupowoł nowe silniki, coby jak nojwiyncyj figur sie ruszało.

MICYNŎ: Jŏ wiym, że kŏżdy z chyńciōm prziłazi na Fytel, coby sie ta twoja betlyjka poôglōndać. I to niy yno familijŏ a kamraty. Powiydz, fto cie sam jeszcze nawiydzŏ.

AF: Muszã sie prziznać, że jŏ już je tym wszyjskim przerażōny, bo mie to pōmału zaczynŏ przerastać. Tukej w ôkresie świōntecznym poradzi sie przikludzić pŏraset ludzi. Jŏ już sie musza z gośćmi za kŏżdym razym ugŏdać, coby ich tukej w tym samym czasie niy bōło za dużo. Bo jak do tyj izby wlejzie przikładowo grupa sztyrdziestu szkolŏrzy, to jŏ już sam żŏdnego wiyncyj niy poradzã wciś. A kolyndnikōw przijmujã roztōmajtych, ôd dzieci i rechtorōw ze szkoły i z przedszkola, po dziynnikŏrzy, ksiynży i Zwiōnzek Gōrnoślōnzŏkōw.

MICYNŎ: Te wszyjske ludzie robiōm ci sam pewnikym kupã larma. Jak ty to umisz strzimać?

AF: Je to ciynżke, nale mōm satysfakcyjõ, że ludzi ciekawi to, co jŏ robiã. Że całŏ ta moja robota to niy je darymny futer. Ludzie, a nojczyńścij dzieci w podziyńkowaniu śpiywajōm mi kolyndy i pastorałki. Rŏd tego suchōm.

MICYNŎ: No ja, fajnie, ale mŏsz tyż utrŏpã, bo na zicher naniesōm ci niyrŏz kupã marasu do chałpy. Pōmŏgajōm choć aby potyn umyć delōwkã?

AF: No, jŏ w tyj sprawie to już trochã zmōndrzoł. Terŏzki żech je dycki narychtowany, bo w izbie kłada folijõ. Beztōż ludzie niy muszōm syminać charbołōw, a jŏ mōm tepich czysty. Potyn yno ta folijõ swinã i wyciepnã, tōż roboty za dużo przi tymu niy mōm. W kuchni yno przejadã mopym i szlus. Ale jak by mi wszyjscy wleźli na tyn tepich do izby w szczewikach, to bych sie tego nigdy niy dopucowoł.

MICYNŎ: Powiydz mi jeszcze Alfōns, po wiela stojōm bilety? Werci ci sie to aby wszyjsko?

AF: No, biletōw jako takich to jŏ sam niy sprzedŏwōm, bo niy wiym czy by mie za to niy zawarli. Chyba bych musioł mieć kasã fiskalnõ i zapłacić podatek. Ale goście niykedy ôdwdziynczajōm sie jakimś drobnym gyszynkiym.

MICYNŎ: Mōm nadziejã, że ci aby żŏdyn niczego z tyj betlyjki nigdy niy porwoł.

AF: Niy, niy, nic takigo mi sie niy przitrefiyło. Niykerym cosik sie podobŏ i rynkōm tam siyngajōm, ale na szczyńście nic mi niy znikło. U mie po tych byzuchach raczyj przibywŏ jak ubywŏ.

Wierzã, żeście sie z tyj naszyj gŏdki choć aby pŏrã rzeczy nauczyli. Po piyrsze, jak chcecie sie betlyjka ôd Alfōnsa ôbejzdrzeć, to nojprzōd wejrzijcie sie na te wszyjske zdjyńcia. Jak wōm to niy styknie i chcecie przijechać na Fytel, to przodzij ugŏdejcie sie ś nim na kōnkretny termin. Nojlepij tyż prziwiyźcie ze sobōm dużo folije i kibel z mopym. No i niy rōbcie za dużo larma. Kŏżdy, fto mŏ jakigoś ptŏka musi być narychtowany na roztōmajte poświyncynia, nale tych borŏkōw tyż trza mieć w zŏcy. Tak samo jak normalnych ludzi.