Stanowisko śląskich stowarzyszeń z woj. opolskiego

Dekady starań śląskich środowisk (stowarzyszeń, wydawnictw, naukowców, polityków i aktywistów) przyniosły ostatecznie efekt w postaci oficjalnego docenienia śląskiej kultury oraz uznania języka śląskiego jako jej nierozłącznej części. Spowodowało to liczne dyskusje, w których my – sygnatariusze niniejszego stanowiska – zobowiązani jesteśmy także zabrać głos.

Największy w historii rozkwit śląskiej kultury i języka jest efektem dziesięcioleci trudów i pracy śląskich aktywistów, którzy byli marginalizowani w życiu społecznym i kulturowym województwa opolskiego. Dziś Ślązacy to największa nieuznawana oficjalnie mniejszość w Polsce. Ponad 60 tys. osób w województwie opolskim określiło swoją narodowość w ostatnim spisie powszechnym jako śląską, a niemal 85 tys. zadeklarowało posługiwanie się językiem śląskim. To największa grupa mniejszościowa w regionie, której nie wolno lekceważyć, zwłaszcza w świetle badań naukowych, gdzie czołowe ośrodki akademickie jednoznacznie stwierdziły, że śląski spełnia wszystkie kryteria języka. Ów zachodniosłowiański język kreuje wspólnotę ludzi o odrębnej tożsamości, a jednocześnie jest wyrazem historycznie kształtującego się poczucia etnicznej odrębności Ślązaków. Dziś Rzeczpospolita Polska zwraca się ku Ślązakom w procesie uznania języka śląskiego za język regionalny oraz w otwartej dyskusji o prawach Ślązaków jako zachodniosłowiańskiej grupy etnicznej.

Sprzeciwiamy się traktowaniu języka i kultury śląskiej jako jedynie składowej części kultury polskiej, czy niemieckiej. Dla nas – Ślązaków – śląski język i kultura są samodzielnymi elementami konstytuującymi naszą tożsamość.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Ślązacy stale stawiani są przed koniecznością udowadniania i uzasadniania istnienia swojej tożsamości oraz języka. Próbę uczynienia z języka śląskiego elementu kultury niemieckiej traktujemy jako przykład wybiórczego i instrumentalnego traktowania śląskojęzycznego dorobku, w którego kształtowaniu Mniejszość Niemiecka nie uczestniczyła. Zamiast przedmiotowego traktowania kultury jednej mniejszości przez drugą, oczekiwalibyśmy partnerskiej współpracy obu grup, tj. Ślązaków i Niemców, na Śląsku Opolskim. Żadnej osobie nie odmawiamy możliwości jednoczesnego działania na rzecz obu języków i kultur – śląskiej i niemieckiej. Sprzeciwiamy się jednak przejmowaniu kultury i języka jednej grupy etnicznej przez organizację mniejszościową innej narodowości.

Chcielibyśmy, aby Śląsk Opolski stał się polską i środkowoeuropejską Alzacją, wzorcowym dla jednoczącej się Europy regionem, w którym Polacy, Ślązacy i Niemcy żyją razem tworząc wielokulturową wspólnotę. Taki wizerunek regionu byłby niewątpliwym walorem kulturowym i turystycznym, może też podnieść jego pozycję w kraju i w Europie, a ponadto otworzyć nowe kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego.

Dlatego apelujemy do przedstawicieli mniejszości niemieckiej i władz województwa opolskiego o dialog ze Ślązakami. Jako przedstawiciele Ślązaków oczekujemy partnerskiej współpracy z pełnomocnikami ds. wielokulturowości Zarządu województwa, który jest politycznie oraz instytucjonalnie powiązany z mniejszością niemiecką. Z naszej strony oferujemy gotowość do pracy i wspólnego działania. Niech polityczne kalkulacje zostaną zastąpione współpracą na rzecz naszej małej ojczyzny, dlŏ naszygo Hajmatu, für unsere Heimat – Śląska Opolskiego.

Sygnatariusze:                                                                                             

– Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej

– Wydawnictwo Silesia Progress

– Stowarzyszenie Regios

– Stowarzyszenie Opowiadamy

– Kolektyw Modé-Ślōnzŏki

***

Dekady usiyłowań ôd ślōnskich strzodowisk (stŏwarziszyń, wydŏwnictw, wisynszaftlerōw, politikerōw a aktiwistōw) yntlich prziniysły efekt: ôficyjalny docyniyniy ślōnsky kultury a uznaniy ślōnsky gŏdki za jeji niyôdłōncznõ tajlã. To spowodowało siyłã dyskusyji, we chtorich my – sygnataryjusze tygo stanowiska – tyż mōmy powinnojść dźwignōńć gos.

Nŏwiãkszi wy historyji rozkwit ślōnsky kultury a mŏwy to je efekt dziesiōntek lŏt roboty ôd ślōnskich aktiwistōw, co byli marginalizowani we społecznim a kulturowim życiu ôpolskygo wojewōdztwa. Dzisiej Ślōnzŏki to sōm nŏwiãkszŏ ôficyjalnie niyuznŏwanŏ mańszojść we Polsce. Wiãcij jak 60 tauzynōw ludzi w ôpolskim wojewōdztwie ôkryślyło swojã nŏrodowojść za ślōnskõ, a bezmała 85 tauzynōw zadeklarowało, co rzōndzi po ślōnsku. To je nŏwiãkszŏ mańszojściowŏ grupa w regijōnie a niy idzie jã lekcewŏżyć, ôsobliwie we świetle naukowich podszukōnkōw, kaj czołowy akademicky ôstrzodki jednoznacznie stwiyrdziyły, co ślōnski społniŏ wszysky kryteryja jynzyka. Ta zachodniosłowiańskŏ gŏdka kreuje spōlnotã ludzi z ôdrymbnōm tożsamojściōm, a w tyn sōm czas je wyrazã historycznie se formujōncygo poczuciŏ etniczny ôdrymbnojściy ôd Ślōnzŏkōw. Dzisiej Polskŏ Republika ôbrŏcŏ se ku Ślōnzŏkōm w procesie uznaniŏ ślōnsky za regijōnalnõ gŏdkã a we ôtwarty dyskusyji ô rechtach Ślōnzŏkōw choby zachodniosłowiańsky etniczny grupy.

Sōm my przeciw traktowaniu ślōnsky gŏdki a kultury yno za tajlã kultury polsky abo niymiecky Dō nŏs – Ślōnzŏkōw – ślōnskŏ gŏdka a kultura to sōm samodzielny elymynta, co kōnstytuujōm naszã tożsamojść.

Ślōnzŏki sōm durch stawiany przed kōniecznojść dokazować a klarować istniyniy swojy tożsamojściy a gŏdki. Prōba zrobić ze ślōnskygo jynzyka elymynt niymiecky kultury bierymy za bajszpil wybiōrczygo a insztrumyntalnygo traktowaniŏ ślōnskojynzyczny erbowizny, co w ônij formowaniu Niymieckŏ Mańszojść niy uczestniczōła. Miast sytuacyje, kej jedna mańszojść przedmiotowo traktuje kulturã ty drugy, ôczekowali by my partnerskõ spōłrobotã ôbuch grup, to je Ślōnzŏkōw a Niymcōw, na Ôpolskim Ślōnsku. Żŏdnymu niy bierymy możnojść działać do ôbuch gŏdek a kultur – ślōnsky a niymiecky. Niy dŏwōmy ale zwŏlã, coby kultura a gŏdka jednyj etniczny grupy bōła przejmowanŏ ôd mańszojściowy ôrganizacyjy inkszy nŏrodowojściy.

Chcieli by my, coby Ôpolski Ślōnsk se stoł polskōm a strzodkowoojropejskōm Alzacyjōm – mustrowim do kuplujōncij se Ojropy regijōnã, kaj Polŏki, Ślōnzŏki a Niymcy żyjōm do kupy a do kupy tworzōm multikulturowõ spōlnotã. Taki ôbrŏz regijōnu by bōł na zicher kulturowim a turystycznim walorã, może tyż dźwignōńć ônygo pozycyjõ we polskim sztacie a we Ojropie a ôkrōm tygo ôtworzić nowy richtōnki społeczno-ekōnōmicznygo rozwoju.

Beztōż apelujymy do przedstawicielōw niymiecky mańszojściy a reskiyrōnku ôpolskygo wojewōdztwa ô dijalōg zy Ślōnzŏkōma. My, przedstawiciely Ślōnzŏkōw, ôczekujymy partnerskõ spōłrobotã ze połnomocnikōma ds. wielokulturowojściy we Zarzōńdzie wojewōdztwa, chtori je politycznie a insztytucyjōnalnie swiōnzani z niymieckōm mańszojściōm. Z naszy zajty ôferujymy, że sōm my gotowi do spōlny roboty a działaniŏ. Niych polityczny kalkulacyje banōm zastōmpiōny ôd spōłroboty dlŏ naszygo hajmatu, für unsere Heimat, dla naszej małej ojczyzny – Ôpolskygo Ślōnska.

Sygnataryjuszy:

– Stŏwarziszyniy Ôsōb Ślōnsky Nŏrodowojściy

– Wydŏwnictwo Silesia Progress

– Stŏwarziszyniy Regios

– Stŏwarziszyniy Opowiadamy

– Kolektyw Modé-Ślōnzŏki