Stach Kropiciel, 6.06.1924

Wachtyrz prezyntuje ślōnske artykuły ze starych cajtōngōw przepisane do alfabetu ślabikŏrzowego. Trzeba je rozumieć we kōntekście historycznym i niy przedstawiajōm ône ôpiniji ôd redakcyje.

Niech bydzie pochwalōny J. Chrystus!

Jednak to jeszcze niektōrzi ludzie nie wiedzōm jakby najlepiej nōm Polakōm dokuczyć. I w swojej pustej mōzgownicy wysilajōm sie na rozmajite sposoby, ktōrymi by polskich ôbywateli z rōwnowagi wyprowadzić. Ale na nic sie przida złość, bo keby złość, zazdrość i niynawiść zabijała, to dalibōg ani jedyn z nas by już nie żył. Takōm to niynawiściōm do Polski trzynsōm sie niektōre kobiety, matki gōrnoślōnske, ktōre prowadzōm w ôbecnym czasie dzieci do szkoły a kōniecznie żōndajōm niymieckej szkoły. Prziznōm sie, że nie moga sie u tych mynżōw ôwych germanizatorek dopatrzić ani za grosz rozsōndku, bo kedy pozwalajōm kobietōm rozstrzigać ô losie dzieci, to take tulity nie sōm wart ani fajki tabaki.

Zewszōnd dowiaduja sie, że najwiynksza czyńść dzieci, ktōre sōm zameldowane do szkōł mniejszości, należōm rodzicōm, ktōrzi nierzadko źle po niymiecku szwargocōm. Najwiyncej to te baby ze wsiōw ôd Ôpolo, Raciborzo i Koźlo germanizujōm swoje dzieci i myślōm sobie że straszne mōndrości fabrykujōm. Przidzie ci tako młodo kobieta ze wsi do miasta – to by ci w chałupie po polsku nie godała – bo to pōnoś nie fajnie – ale łōmie sobie jynzyk i klekoce do dzieci po szwabsku co sie przisłuchuje, jakby tam ktosikoj tykōm po płocie proł. I co tako matka ô to dbo, że teraz, kedy dziecko do niymieckej szkoły posyło, to gdy ôno ze szkoły wyjdzie nie bydzie miało sposobu do pozyskania sobie stanowiska. Co jōm to ôbchodzi, że, aby dogodzić swojej pysznej kapuścianej głowie i aby uczynić na złość „Polokōm”, ôdbiero dziecku na prziszłość chleb z rynki, bo skoro ôno ze szkoły niymieckej wyndzie, to nie bydzie ôno poradziło czytać i pisać po polsku. A kto to przijmie takego klipy do pracy, ktōry państwowego jynzyka nie zno. Przeciwnie w szkole polskej nauczy sie też cosikoj po niymiecku, aby 2 jynzyki poznać. Toż też radza wszystkim ôbywatelōm naszym, aby przi zameldowaniu dzieci do szkoy, je do polskej szkoły zgłosili, zaś te dzieci, ktōre już do niymieckej szkoły chodzōm, z tej szkoły ôdebrali a do polskej posłali. Do niymieckich szkōł niech posyłajōm sobie Niymcy swoje dzieci – nasze dzieci należōm do polskich szkōł.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Kochani czytelnicy „Gościa Niedzielnego” mi darujōm, żechsie ô sprawie szkolnej tak rozmachoł, ale myślołech sobie, że ta sprawa jest tak bardzo ważna, że jej należy dużo uwagi poświyńcić.

Z Tarnowskich Gōr mi sam pisze jedyn czytelnik „G. N.”, N. F., że w tamtejszej szkole gōrniczej pozwolił sobie jakiś uczyń zerwać ôrła białego, zniweczyć i podrzeć. Słusznie jest ōw czytelnik rozgniewany, i pyta sie mnie, coby to Niymcy takymu gałganowi zrobili, gdyby ktosik im czarnego ôrła tak podarł. Mōj kochany przijacielu! Niymcy by już tam wiedzieli, coby z takim draniym zrobić, bo ôto dowiaduja sie, że w Szōmbierkach polacy sobie jyno w izbie przi zamkniyntych ôknach powstańczōm piosynka śpiewali a za to ich spotkała sōndowa kara każdego po 150 marek złotych. Kto nōm nasze godło narodowe znieważa, tyn pluje nam w twarz, tedy musza sie jyno przejechać w Tarnowske, aby tam tymu niymieckymu liziłapie po grzbiecie przejechać. Myśla, że i nasza władza ukarze należycie takego ôrgesza.

Kedych był w dni krziżowe na procesji u nos na wsi, to po skōńczōnym nabożyństwie, kiwał mi nasz ksiōndz proboszcz abych tam do niego zajrzał. Ôtōż, kedych tam przibył, uskarżał mi sie na niektōrych ludzi, ktōrzi to naszych ksiynży ciōngle w zymbach majōm. Czy ksiōndz siedzi w dōmu, czy idzie miyndzy ludzi czy sobie wejdzie na szpacer lub zajrzi do towarzistwa – czy jest abstynynt, lub czy używa z miarōm napoji – ze wszystkego niektōre jynzyki kryncōm bicz na skōra ksiyndza. Jest poważny – źle! jest wesoły też źle – a dlaczego, bo u ludzi cosikoj nie rychtyg. Eh – to bardzo brzidka moda, kedy z braku inkszej roboty ôbgaduje sie kapłanōw, przez co sie szkodzi religii. Przeca kady po swojej robocie powiniyn mieć swōj wolny czas, bo każdy człowiek musi miećjakaś rozrywka i nie może tego żodyn żōndać, aby kapłan nic nie mioł ze życia jak robota i plotki za nia. To wyraźnie tuplikuje, że jak trefia na tako kupka bob, ktōre melōm jynzykami i innych ôbgadujōm to mojim synkatym w nie tak zamieszōm, aże sie kurz zrobi. Wiyncej wychowania! kochani czytelnicy – rzeknijcie to wszystkim tym, kaj tego brakuje.

Pyta mie sie sam jedna czytelniczka z Ôrzegowa kaj to mo adresować listek, ktōry chce do mnie napisać. Ôtōż prosza adresować do Redakcji „G. N.” do Wiel. ks. dr. Kubiny w Katowicach, ktōry mi wszystke listki do chałupy posyło, bo jo sie tak dużo włocza, że mnie ani rusz nie zastanie w chałupie.

Moje machanie w gawyńdzie w strōna karczm na G. Ślōnsku ôdniosło już dobry skutek. Bo ôto dowiaduja sie, że Szan. pan Wojewoda wydal ôstry zakaz udzielynia nowych kōncesji na knajpy, zaś przi najmniejszym przewiniyniu nakaza debranie kōncesji. I tak w tyn sposōb bez tyn przikłod w Katowicach ôdebrano cosikoj 23 kōncesji, a pōnoś w Krōl. Hucie, 18 czy 19 kōncesyj. Dobrze tak! im mniej bydzie tych nor zepsucia tym lepiej bydzie miyndzy ludźmi. Bo też to niektōre chłopiska ślewajōm ta ôchmara do swych gordzieli i trwōniōm swōj grosz zamiast go przinieść żōnie i dzieciōm. Jacy też to ci ludzie głupcy – toż ze swojōm rodzinōm nie mo miłosierdzia ale rodzina karczmarza tak kocha, że tam z kolegami cały geltag przepije.

Wszyńdzie kaj sie jyno pokoża, pytajōm mnie sie ludziska, jakto jeszcze bydzie z tym bezrobociym na Ślōnsku.

Chodziech tam jest chłopisko proste i nosza buty i szeroki kapeusz, jednak cisna sie do tych wysokich głōw,ktōre to niby wszyckym kerujōm i pytōm ich sie, aby mi cosiki powiedzieli jak to ôni na te rzeczy patrzōm. I ôd nich to sie dowiaduja, że rzōnd polski całōm siłōm sie staro, aby bezrobocie zażegnać. Ale nie jest to tak lekko, kedy na te bezrobocie 3 rzeczy sie składaj.

Najprzōd silni i dobrze zorganizowani pracodawcy, potym rozbici i miyndzy sobōm sie bijōncy robotnicy, ktōrzi stare ôrganizacje swoje rozbijajōm a przez to robotnikōw ôsłabiajōm i wkōńcu drożyzna wyrobōw przymysłowych, przez ktōrōm nie możymy kōnkurować z inkszymi wyrobami.

Brewider każdym powia, że ida za robotnikym, bo sōm jako stary inwalida, ktōry 40 lot na kopalni robił a teraz na starość przi swej małej chudobie życie prowadzi, wie co to jest robić a być wyzyskanym. Jednak aby take bezrobocie zażegnać, trzeba ôfiar z dwuch strōn. Jednōm ôfiara pōnieśli robotnicy, ktōrym zarobek zmniejszōno, a drugōm muszōm pōnieść pracodawcy, ktōrzi sie muszōm kōntyntować mniejszymi zyskami – wtynczas wyroby bydōm tańsze i można je bydzie sprzedawać. A za tym idzie ruch, praca i chleb.
To też mōm nadzieja, że jak ta gawynda czytać bydziecie, bezrobocia już nie bydzie.

Życzył bych to każdymu na świynta Zielōnych Świōntek.

Jedno z najpiynkniejszych świt chcymy ôbchodzić w skupiyniu i z nadziejōm, że tak jak wiosna zwyciynżyła zima, tak też i nasza praca zorganizowana i mōndra zwyciynży bieda wśrōd naszego ludu czego sie szczerze spodziewa wszystkim Wesołych Zielōnych Świōnt życzōnc

uniżōny sługa
Stach Kropiciel.

Społym budujymy nowo ślōnsko kultura. Je żeś z nami? Spōmōż Wachtyrza

Jōnek Swaczyna sjeździōł cołki świat bez Google Maps, przeczytoł Wikipedyjõ, a adresy do Firefoksa wpisuje z pamiyńci. Nawiydzŏ wszyjske eki internetu i rŏz za kedy przinosi do Wachtyrza to, co znojdzie.

Śledź autora:

Ôstŏw ôdpowiydź

Twoja adresa email niy bydzie ôpublikowanŏ. Wymŏgane pola sōm ôznŏczōne *

Jakeście sam sōm, to mōmy małõ prośbã. Budujymy plac, co mŏ reszpekt do Ślōnska, naszyj mŏwy i naszyj kultury. Chcymy nim prōmować to niymaterialne bogajstwo nŏs i naszyj ziymie, ale to biere czas i siyły.

Mōgliby my zawrzić artykuły i dŏwać płatny dostymp, ale kultura powinna być darmowŏ do wszyjskich. Wierzymy w to, iże nasze wejzdrzynie może być tyż Waszym wejzdrzyniym i niy chcymy kŏzać Wōm za to płacić.

Ale mōgymy poprosić. Wachtyrz je za darmo, ale jak podobajōm Wōm sie nasze teksty, jak chcecie, żeby było ich wiyncyj i wiyncyj, to pōmyślcie ô finansowym spōmożyniu serwisu. Z Waszōm pōmocōm bydymy mōgli bez przikłŏd:

  • pisać wiyncyj tekstōw
  • ôbsztalować teksty u autorōw
  • rychtować relacyje ze zdarzyń w terynie
  • kupić profesjōnalny sprzynt do nagrowaniŏ wideo

Piyńć złotych, dziesiyńć abo piyńćdziesiōnt, to je jedno. Bydymy tak samo wdziynczni za spiyranie naszego serwisu. Nawet nojmyńszŏ kwota pōmoże, a dyć przekŏzanie jij to ino chwila. Dziynkujymy.

Spōmōż Wachtyrza