Ślōnzoki  przajōm gołymbiōm

Gołymbie to u nas na Ślōnsku sōm jak dziecka. Ô nich sie dbo bardzi niż ô swoja baba. Zresztōm te krzidlate ptoki to sōm takim symbolym cołkigo Ślōnska i bez nich niy ma życio.

Pamiyntōm jak żech była małōm dziołchōm to mōj tatulka jak i wszyjscy sōmsiedzi chowali gołymbie pocztowe. Doôkoła niy było żodnej chałupy, we kierej nie było by gołymbnika. Niy powiym żeby mi sie te ptoki niy podobały, bo sōm fest piykne, no ale czasym to my mieli ich doś, zwłaszcza mamulka.

Jak prziszło lato i były niedzielne loty, to była u nas we chałupie Sodōma i Gōmora. Żodyn bajtel niy mioł prawa pokozać sie na dworze, żeby ich niy wylynkać, a tatulek i wszyjscy gołymbiorze siedzieli na miedzy i wachowali. Jak yno sie keryn gołōmb pokozoł i lecioł do gołymbnika, to ô mało se giczali nie połōmali, no bo kieryn boł warciejszy tyn wygrywoł.

Były za to rozmańte nagrody, bo te gołymbie miały na szłapie pieszczōnki kere sie syminało i wciepowało do takigo specjalnego zygara.  Potym właściciel gołymbi jechał wartko na kole z tym zygarym do jednego miejsca i tam to sie pokozało keryn gołōmb bōł piyrszy.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Kożdy gołymbiorz mioł se w zocy jak jego gołōmb przilecioł piyrszy. Dzisiej już tak niy chowiōm tych gołymbi, bo jak to wszyjscy padajōm, ône zanieczyszczajōm środowisko. No ale jeszcze lecy kaj sōm gołymbiorze, kerzy chowiōm te fajne ptoki i do dzisioj były taki loty, to znaczy sie kōnkursy, keryn gołōmb pryndzy przileci.

Szkryflōm były, bo pszeca tyn wirus, no wiycie co mo ta korōna, wszystko poprzestawioł nōm do gōry nogami i s tych lotōw w łōńskim roku nic niy wyszło. Powiym Wōm, że mōj brat to je tyż taki zapolōny gołymbiorz, ale jo mu dycko godōm, że skuli tych ptokōw to ôn mo ptoka, bo jest na pyndzyji i cołki czas siedzi we gołymbniku. Godo se z tymi gołymbiami jak z dzieckami, kupuje im nojlepszy futer, jakiś witaminy i jeszcze coś inszego. Nie dziwota, że to Ślōnzoki tak tym gołymbiōm przajōm i wiycie co jo sie niy za bardzo znōm na tych rasach, ale jest ich wiela.

Jak była ta wystawa we Katowicach, to nasi gołymbiorze jechali na nia i chyba yno Ôpatrznoś zrobiła tak ,że mieli ôkropne szczyńści, bo pora godzin potym ta hala sie zawaliła. No ale niy wszyjscy mieli taki szczyńści, bo ze sōmsiednich wsi z jednej familiji prziwaliło trzech: ôjca, syna i ziyńcia, keryn co prowda  miyszkoł kaj indzi, ale przijechoł na ta wystawa. Jak godali potym ludzie, że tyn ziyńć przijechoł po swoja śmierć, a podług mje, to widać tak miało być.

Tera tak se myśla, że miyndzy tymi gołymbiami a gołymbiorzami było taki przoci. Jak chop sie powadzioł ze babōm w dōma, to se szoł do tego gołymbnika pogodać z gołymbiami, bo ône wysłuchały swojigo Pana i tak piyknie mu gruchały. Nie dziwota że jak ftoś widzi tera tako porka, kero se przaje, to pado że gruchajōm jak gołōmbki i majōm recht.

No ale wroca sie do tej wystawy, kaj zginyło wiela ludzi, a te gołymbie, kere były we klotkach i uciykły, to jak my widzieli we telewizorach, siadały kaj szło i czekały na swojich gołymbiorzy. Jedne sie doczekały, a jedne niy.

A jak rozchodzi sie ô te gołymbie, to chca Wōm jeszcze do szpasu pedzieć taki zdarzyni. Jak żech była takōm frelkōm i chodziłach do szkoły, dycki po lekcjach szli my se pochodzić trocha po mieście, bo my mieli wiela czasu na autobus, tōż i zaglōndali my do sklepōw. A przeca były to czasy, kiedy nie było towaru. Beztōż jak kajś my widzieli jaki ôgōnek, to my tam zaro lecieli. Byli my strasznie ciekawi, co tyż dzisiej ciepli do sklepu. Wiycie, jak tak człowiek sie przydziwoł tym ludziskōm, to wiela sie ô nich dowiedzioł. Jedni stowali we tym ôgōnku kejby yno se poklachać, drudzy zaś kejby rychtyk coś dostać. Jednyn roz do sklepu podjechało auto ze towarym i zaro zrobioł sie ôgōnek. Toż my też polecieli ôbejrzeć, bo ludzie padali, że prziwiyźli gołōmbki, a my jak to taki frelki tyż stanyli w tym ôgōnku, no w tej kolejce. Stoła przed nami tako starka trocha ślepo i gucho i jak  my doszli do lady, kejby kupić mamulce te gołōmbki, to ta starka, kero stoła przed nami zaczyna wrzeszczeć. Jak sie potym pokozało, ta starka kupiła tyż te gołōmbki. Wziyna ta krałza z tymi gołōmbkami, ôglōndo, ôglōndo i niy może sie pochytać, w końcu sie ôkropnie wkurzyła i wrzeszczy:- Paniczko wyście sōm cygana, co żeście mi sprzedali, kaj sōm te młodziki? Jo yno widza kapusta. Taki to były czasy, a dzisiej jak by my to pedzieli młodym, to niy uwierzōm pedzōm, że gupoty godōmy.

Tera ludzie majōm towor, a niy majōm piyniyndzy, a przed tym były piyniōndze, a niy było towaru. I widzicie, jak to te czasy sie zmiyniajōm, ale niy gołymbie, bo ône jak były tak i ôstały s nami i nikaj niy chcōm sie ruszyć ze tego naszego Ślōnska .

A tak to na kōniec chcieła bych Wōm ciepnońć tu taki wierszyk, kieryn naszkryflałach zaro po tym zawalyniu sie hale wystawowej, kaj zginyło wiela gołymbiorzy.

         Wierność

Mōj ty gołōmbku wierny kamracie
ratuj mie prosza, szukej pōmocy
pod tym betōnym co mie przywaloł
nie moga przeca umrzeć tej nocy.

Poleć wysoko do samego nieba
powiydz Pōnboczkowi że jo tu czekōm
i chocioż bydōm niedzielne loty
jo na msza puda to mu przirzekōm.

A jak by mi sie czasym nie chciało
ty mie spamiyntosz dziubeczkiym swojim
możesz mie nawet porzōndnie podziubać
nie pogorsza sie, tyś kamratym mojim.

W tobie ratunek i pocieszyni
nie dej mi umrzyć tej srōmotnej nocy
przyniyś na skrzydłach jakoś nadzieja
widzisz te światła tam szukej pōmocy.

Wysłuchoł gołōmb lamyntu kamrata
światła taszlampy szuko w ciymności
trzepie skrzidłami jak by chcioł prziniyś
na tych krzidełkach trocha jasności.

Już za nieskoro gołōmbku wierny
twōj kamrat umar wierność została
i pōjdzie za nim prosto do nieba
bo w jego sercu miejsca se szukała.

Regina Sobik