Ślązacy – tom siódmy pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz

Schlesier

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

von den frühesten Zeiten

bis zur Gegenwart

VII

A–Z

herausgegeben von

JOANNA ROSTROPOWICZ

OPPELN 2023

HERAUSGEBER/WYDAWCA

Fundacja Nauki i Kultury na Śląsku

45-434 Opole, ul. Akacjowa 29

Ślązacy

od czasów najdawniejszych

do współczesności

VII

A–Z

pod redakcją naukową

JOANNY ROSTROPOWICZ

OPOLE 2023

HERAUSGEBER/WYDAWCA

Fundacja Nauki i Kultury na Śląsku

45-434 Opole, ul. Akacjowa 29

Gaude, mater Silesia,

prole fecunda nobili

Nach 1945 wurden mit dem Zuzug von Polen viele neue kulturelle Themen nach Schlesien gebracht, die zwar wert- voll sind, aber die heimische schlesische Tradition und Geschichte mit ihren Motiven verdrängten und immer mehr in den Hintergrund treten ließen.

Diese Tendenz spiegelt sich beispielsweise in der Benennung von Straßen, Plätzen und öffentlichen Gebäuden wider, die größtenteils nicht mehr auf unsere Geschichte und Tradition verweisen.

Immer häufiger verschwinden Denkmäler aus unserem Gebiet, die an schlesische Persönlichkeiten und an Ereignissein Schlesien erinnern sollten, sei es, dass sie entfernt werden oder mangels Pflege verfallen: Prächtige Paläste, Schlösser und Herrenhäuser, die einst die Zierde unseres Landes waren, auch Denkmäler und Gedenktafeln in deutscher Sprache. Die einstige Friedhofskultur – immerhin Teil des immateriellen Weltkulturerbes der UNESCO – gibt es nicht mehr: Grabstätten aus der alten Zeit in deutscher Sprache werden immer weniger, sie waren kulturelle Zeugnisse der näheren und ferneren Vergangenheit und ein wichtiges Bindeglied zwischen Gegenwart und Vergangenheit.

Museen vermitteln allzu oft ein verzerrtes Bild unserer Kultur und Geschichte.

Das Ziel der Reihe Schlesier von den frühesten Zeiten bis zur Gegenwart ist es, die so entstandene Lücke, wenn auch nur unzureichend, zu füllen, indem Persönlichkeiten vorgestellt werden, deren Wirken zur Entwicklung und zum Glanz unseres Landes beigetragen hat, auch wenn sie wenig bekannt oder vergessen sind oder sogar zum Schweigen gebracht wurden.

Wir hoffen, dass die Vorstellung der Leistungen und Taten unserer Landsleute, seien sie herausragend oder auch nur erinnerungswürdig, dazu beitragen wird, die zerrissenen Fäden unserer Tradition, Kultur und Geschichte zu vereinen und sie wiederzubeleben und so das wahre historische Antlitz Schlesiens in seiner Tiefe und Breite wiederherzustellen.

Wir sind all jenen zu Dank verpflichtet, deren selbstlose Arbeit und Hilfe die Herausgabe dieses Bandes möglich gemacht haben, den Autoren der Biographien, den Übersetzern, den Redakteuren und Korrektoren, den wissenschaftlichen Konsultanten.

Unser Dank gilt auch den Mitarbeitern der deutsch-polnischen Joseph- von-Eichendorff-Bibliothek in Oppeln (Opole), die uns seit vielen Jahren bei der Suche nach relevantem Material helfen.

Besonderer Dank gebührt Dr. Anna Elysia Radke aus Marburg, Prof. Dr. Wolfgang Reimann aus Regensburg und Julia Speicher aus Frankfurt am Main für das selbstlose Korrekturlesen der deutschen Texte.

Ein ebenso herzlicher Dank gilt denjenigen, die 1,5 % ihrer Steuer für den Druck dieses Bandes gespendet haben, sowie den Genossenschaftsbanken in Krappitz (Krapkowice) und Groß Döbern (Dobrzeń Wielki) für ihre großzügige finanzielle Unterstützung unseres Vorhabens.

Oppeln, Mai 2023.

Joanna Rostropowicz

Gaude, mater Silesia,

prole fecunda nobili

Po 1945 roku, wraz z napływem ludności polskiej, przeniesiono na Śląsk wiele nowych wątków kulturowych, które, choć cenne, przytłumiły nasze rodzime, śląskie, i zepchnęły je na dalsze, mniej widoczne pozycje.

Odbicie tej tendencji dostrzec można chociażby w nazewnictwie ulic, placów, budynków użyteczności publicznej, które to nazewnictwo w ogromnej mierze nie nawiązuje już do naszej historii i tradycji.

Coraz częściej też znikają z naszego terenu zabytki: wspaniałe zamki, pałac i rezydencje, będące niegdyś ozdobą tej ziemi. Znikają także nekropolie; dawna kultura cmentarna, która jest przecież częścią niematerialnego światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO, już nie istnieje: nagrobków z dawnych czasów w języku niemieckim jest coraz mniej. Były one kulturowymi świadectwami bliskiej i odległej przeszłości oraz ważnym łącznikiem między teraźniejszością a przeszłością.

Muzea zaś nierzadko prezentują wypaczony obraz naszej kultury.

Poszczególne tomy Ślązaków od czasów najdawniejszych do współczesności stawiają

sobie za cel wypełnienie, choćby tylko          w niewielkim stopniu, powstałej w ten sposób luki poprzez przybliżenie mało dziś znanych, zapomnianych lub wręcz przemilczanych postaci, których działalność

przyczyniła się do rozwoju i świetności naszej ziemi.

Ufamy, że zaprezentowanie dokonań naszych ziomków – zarówno wybitnych, jak choćby tylko wartych zapamiętania – przyczyni się do scalenia zerwanych wątków naszej tradycji i do ożywienia jej, przywracając tym samym naszej ziemi jej realne historyczne oblicze.

Winni jesteśmy wdzięczność wszystkim tym, dzięki których bezinteresownej pracy i pomocy niniejszy tom mógł powstać: autorom biogramów, tłumaczom, redaktorom i korektorom, konsultantom.

Dziękujemy także pracownikom polsko-niemieckiej Biblioteki im. Josepha von Eichendorffa w Opolu, którzy od wielu lat służą nam pomocą w dotarciu do odpowiednich materiałów.

Szczególne podziękowania należą się dr Annie Elysii Radke z Marburga, prof. Wolfgangowi Reimannowi z Ratyzbony oraz Julii Speicher z Frankfurtu nad Menem za bezinteresowną korektę tekstów niemieckich.

Równie serdeczne podziękowania należą się tym, którzy przeznaczyli na druk niniejszego tomu 1,5 % swojego podatku, a także Bankom Spółdzielczym w Krapkowicach i Dobrzeniu Wielkim za wspaniałomyślne wsparcie finansowe naszego przedsięwzięcia.

Opole, maj 2023.

Joanna Rostropowicz