Pejter Długosz: Spory światopoglądowe a tożsamość śląska

W ostatnich dniach przez media społecznościowe przetoczyła się dyskusja o angażowaniu się bądź nie śląskich organizacji i samych Ślązaków w sprawy społeczne oraz światopoglądowe przetaczające się przez Polskę i Europę. O ile jasnym dla mnie jest, że Ślązacy nie powinni relatywizować zła, jakimi są m.in. ksenofobia czy szowinizm, nawet wyłącznie w werbalnym wydaniu, to mam obawy, czy angażowanie śląskich ruchów emancypacyjnych – czy to na rzecz uznania Ślązaków za mniejszość etniczną czy śląskiego za język regionalny – w tematy światopoglądowe również po progresywnej stronie nie jest dla nich także zabójcze.

Śląski ruch emancypacyjny, którego częścią jestem już prawie 20 lat, jest słaby. Nie posiadamy żadnych ugruntowanych instytucji, a jego siłą napędową przez lata były działania setek aktywistów, zapaleńców, hobbystów. Nie zmienia tego faktu posiadanie kilku słabych stowarzyszeń, w większości bez jakiegokolwiek zaplecza finansowego czy kadrowego w postaci pracujących już nie hobbystycznie, po pracy aktywistów, lecz ludzi wykonujących programową działalność etatowo, dzień w dzień, krok po kroku. Sytuacji tej nie zmieniała także krótkotrwała “śląska wiosna” która zaczęła się wraz z wejściem Ruchu Autonomii Śląska do sejmiku woj. śląskiego. Nie możemy równać się ze społecznościami żyjącymi na zachodzie Europy w autonomicznych regionach (np. Katalończycy czy Szkoci) czy prawnie uznawanymi mniejszościami chociażby w Polsce, bo środki na kultywowanie śląskości, jakimi dysponują wszystkie śląskie organizacje, są pewnie mniejsze niż gminny budżet niejednej organizacji powiatowej w cywilizowanych państwach.

Dlaczego uważam więc, że angażowanie małych społeczności w sprawy światopoglądowe i ideowe jest dla nich zabójcze? Posłużę się pewnym modelem – mocno uproszczonym, bo zakładającym podział 50/50 w każdym z pytań, ale chyba dobrze obrazującym problem. W ostatnim spisie powszechnym 847.000 osób zadeklarowało narodowość śląską. Z tego jako pierwszą ponad 400.000. Jeśli tej grupie zadamy np. pytanie: “czy jesteś za adopcją dzieci przez pary jednopłciowe?” i założymy, że połowa powie TAK, a połowa powie NIE, to otrzymamy dwie grupy, po około 200.000 osób.

Jeśli teraz jedną z grup zapytamy, “czy dla ochrony klimatu jesteś za natychmiastowym zakończeniem wydobycia węgla?”, to po uzyskaniu odpowiedzi TAK lub NIE, otrzymamy kolejne dwie grupy tylko po ok. 100.000 osób. Jeśli im zadamy pytanie, np. “czy jesteś za wpisaniem praw zwierząt do konstytucji?”, to przy kolejnym podziale zostaną nam grupy po ok. 50.000 osób. Tym możemy zadać pytanie np. “Czy jesteś za zakazem nauczania religii w szkołach?”, to zostaną nam dwie grupy po 25.000 Ślązaków. Takich pytań możemy mnożyć (nie pytaliśmy jeszcze o aborcję, parytety, gender, etc), a przecież w każdym pytaniu jakaś grupa osób mogłaby opowiedzieć NIE WIEM, wtedy nie dzielilibyśmy społeczności śląskiej przez 2, tylko przez 3 i atomizowanie przebiegałoby zdecydowanie szybciej. Po zadaniu 10-15 takich pytań, szybko okaże się, że z ludźmi o podobnych poglądach zostaniemy w grupie 200-300 osób rozsianych po 2 województwach, niechętnych do pomocy osobom, które mają inne zdanie od naszego w którymkolwiek z pytań. Łatwiej nam będzie zaangażować się w ogólnopolskie stowarzyszenia, niż znaleźć blisko podobnie myślących w organizacjach śląskich.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Czy Ślązak powinien więc angażować się w dyskusje o prawa mniejszości seksualnych, ochrony klimatu czy praw zwierząt? Oczywiście! Ale niech robi to jako Pejter Długosz czy Marcin Musiał, a nie angażuje w każdą akcję śląskiej flagi*, próbując dowodzić żywotnych interesów dla śląskości w jednej ze kilkudziesięciu światopoglądowych spraw. Spory światopoglądowe pchają świat do przodu i polepszają nasz byt. Ale jeśli Ślązacy chcą być dojrzałą społecznością, to mają prawo się w każdym z tych pytań różnić i żadna odpowiedź nie podważa ich śląskości.

Najlepszym okresem działalności RAŚ był czas, kiedy był on mocno zróżnicowany wewnętrznie (gdy byłem w 7-osobowym zarządzie tej organizacji, to składał on się z katolików, ewangelików i ateisty, a w samej organizacji aktywni byli zarówno geje jak i lefebryści, libertarianie  jak i lewicowcy, etc), ale różnice nie miały znaczenia przy działaniu na rzecz Śląska. Owszem, sprzeczano się nie raz, ale po załatwieniu spraw śląskich, półżartem, półserio, najczęściej już przy piwie. Dzisiaj sytuacja w śląskim ruchu wygląda odwrotnie. Ważniejsze wydaje się być pytanie, na kogo głosowało się w wyborach prezydenckich, jakie zdanie ma się w 10 innych ogólnych kwestii, a Śląsk zostaje gdzieś na samym końcu, jako rzecz, którą możemy zajmować się po zdanie testu na dany typ obywatelskości.

I na zakończenie wrócę raz jeszcze do moich 20-letnich obserwacji i uczestnictwa w śląskim ruchu regionalnym. Zadajcie sobie pytanie “ilu nowych śląskich aktywistów poznaliście w ciągu ostatnich 4-5 lat, a ile znanych wam osób odpuściło działanie, bo poróżniły ich kwestie wcale nie śląskie?” Ja kojarzę z tego okresu 2 nowych polityków, za to osób, z którymi działałem 10-15 lat temu, a dzisiaj ich nie ma, lub co gorsza, odpłynęły w jakieś dziwne ekstremizmy nie związane już ze Śląskiem, co najmniej kilkadziesiąt. Jeśli macie podobny bilans, to odpowiedź o angażowanie śląskiej tożsamości w sprawy światopoglądowe nasuwa się sama.

Edit:

* śląska flaga jest tu użyta symbolicznie, jako chęć przypisania jej do jakiegoś jedynego słusznego nurtu. Nie jestem przeciwnikiem zabierania flag na jakiekolwiek demonstracje, manifestacje czy imprezy masowe.