Ostatnio noc Karlika Pistulki

 

We hereszcie. Na środku biny dźwiyrze. Ze lewyj strony biny korytorz, ze prawyj cela. We dźwiyrzach kuklok. We celi łożko, stoł i stołek. Na łożku leży chop. 

STARY WACHTYRZ (stoi na korytorzu, we jednyj rynce trzimie miska a we drugij ćwiartka chleba): Herr Pistulka, aufsztyjyn! Abyndesyn!

Cisza

STARY WACHTYRZ  (tak do śmiychu): Karlik, stowej bo pudziesz nyny o proznym pysku!

Cisza

STARY WACHTYRZ  (kuko bez kuklok): Panie Pistulka, padom wom po dobroci: Stowejcie!

Cisza

STARY WACHTYRZ (proszonco): Karlik, ty wiysz co mosz pedzieć…

PISTULKA (stowo ale tak jakby mu sie niy chciało): Karl Pistulka, gefangyne numer cwajhundetdrajunddrajcig!

Stary Wachtyrz otwiyro dźwiyrze, stawio jedzynie na stole i siado na stołku.

STARY WACHTYRZ: Jerona Karlik, dziyń w dziyń ta samo lajera. Niy umisz ajnfach sie meldować, jak kożdy inkszy tukej?

PISTULKA (biere miska, chlyb i siado na łożku): Jo nima kożdy inkszy.

STARY WACHTYRZ: Ja, ja… jo wiym, ty żeś je som rojberhauptman Karl Pistulka!

PISTULKA: Gynau!

STARY WACHTYRZ (do zgody): Beztoż tyż mosz ta ajncla. Inksi niy majom tukej takich luksusow. Jydz zupa podwil gorko.

PISTULKA (marudnie): Zupa, zupa… Kaj je szpek? Kaj je omasta? To majom być te luksusy? Jeszcze niydowno tobych takij płonyj lury ani mojimu psowi niy doł!

STARY WACHTYRZ: Ja Karlik, ale jeszcze niydowno niy siedziołżeś tukej, we Ratiborer Ansztalt.

PISTULKA: I już zaniydługo niy  byda siedzioł!

STARY WACHTYRZ (poruszony): Karlik, ty wiysz, jak myślisz uciyc to jo tego niy moga słuchać!

PISTULKA (lacho sie): Richat, nie boj sie. Jak byda chcioł uciyc to na zicher ci tego niy wypaplom!

STARY WACHTYRZ (ze urazom): Jo się niy boja. Jo tu yno robia i ze tyj roboty musza utrzimać familijo. Jo niymom zakopanych skarbow kajś we lesie pod Łaziskoma!

PISTULKA (zaś się lacho): Jo tyż niy! Ty Richat za dużo czytosz cajtongow! W lesie pod Łaziskoma? A możno pod Orzeszym…? We tunelu pod kościelnom  gorkom? Gold i geld, geld i gold… Żurnalisty, Richat! Za nimi niy trefisz…

STARY WACHTYRZ: Ale, ale… Dobrze że to godosz. Słyszołżech jak Braun godoł co mo do ciebie jedyn żurnalista przijechać.

PISTULKA: Oberdirechtor Braun?

WACHTYRZ: Ja, gynau tyn istny! I jeszcze padoł, że to dobrze bo o nim tyż napiszom we cajtongach. Żurnalista ze samego Berlina!

PISTULKA: A co jo mom do niego?

WACHTYRZ: Ty nimosz do niego nic, ale on mo cosik do ciebie! Przeca ty żeś je rojberhauptman Pistulka. Ciebie znajom we Niymcach, we Polsce, na cołkim świecie! Chce sie cie wypytać jak to było ze tom pancerkasom od Winklera.

PISTULKA: Pierona, durch o tyj pancerkasie. Jo już tego niy umia słuchać! Przeca na biydnego niy trefiło, pra…?

STARY WACHTYRZ: Niy o to się rozchodzi. Winklera żodyn niy żałuje, ale wszyscy som ciekawe jakżeś tyn pieronowy klamor wysmyczył i ze piyrszego sztoku na droga spuścił.

PISTULKA (w zocy): Ja, Richat. Niyftore majom gowa yno skuli tego coby im rajn niy loł dyszcz! Ale niy rojberhauptman Herr Pistulka…

STARY WACHTYRZ (lacho sie ze serca ale za chwila godo blank na poważnie): Karlik, niy gniywej sie ale jo ci musza coś pedzieć. Jo godoł wczora ze Marijom.

PISTULKA (ze nerwami): A fto cie o to prosił?!

STARY WACHTYRZ: To był blank cufal, szła z manszaftym do roboty. Wiysz przeca że baby robiom drausyn, na mieście. Padała mi: „Powiydzcie Karlikowi co jo go niy wyzdradziła! Za fest mu pszaja. To Rosicko, ta sama co zymnom we jednyj celi siedziała. Ta wszystko wyklachała, lampucyra jedna! A jo gupio ji wierzyła.  Forgot, Herr Klymynt. Prosza wos, powiydzcie to Karlikowi!”

PISTULKA (nic niy godo)

Naroz ruch na korytarzu. Pokazuje sie jeszcze jedyn wachtyrz, fest napolony.

MŁODY WACHTYRZ: Herr Klymynt, Herr Klymynt! Podźcie sam yno, ale drapko!

Stary wachtyrz wyłazi na korytarz. Młody wachtyrz szepto mu coś na ucho. Stary wachtyrz aż sie cofie dwa kroki. 

STARY WACHTYRZ: Jesżeś sicher?

MŁODY WACHTYRZ: Padom wom. Stołech pod drzwiami, wszystko żech gynau słyszoł, bo tyż i Braun prawie co ryczoł. Na koniec pedzioł jeszcze: „Jak długo żech tu je oberdirechtorym to je piyrszy roz, coby za tela mordow na gnotku sie niy skończyło!”

STARY WACHTYRZ (włazi nazod rajn): Karl, siednij se.

PISTULKA (zadziwiony skuli tego wszystkigo): Dyć przeca siedza.

STARY WACHTYRZ: Karl, suchej tera dobrze. Bezmać prziszoł brif ze Berlina. Kajzer uwolnił cie od gnotka. Bydziesz żył…

PISTULKA (nic niy godo)

STARY WACHTYRZ: Karl, słyszysz co godom ?! Bydziesz żył.

MŁODY WACHTYRZ: Jak go sumiynie niy zabije! Siedym umarlokow na sumiyniu!

STARY WACHTYRZ: Jorg, dej pokoj.

MŁODY WACHTYRZ (fest znerwowany): Jak głosili wyrok to sie śmioł! Przeca jo przi tym był. Padoł coby do Jego Wysokosci telegrafować że on, rojberhauptman Pistulka, prosi Jego Cesarsko Wysokość o nojwyższy wymiar sztrofy! Bez rozszczylanie! Jak jakiś soldat! Na gnotku pod toporym miołeś skończyć, tak jak wysoki gericht pedzioł! To je sztrofa do takich jak ty!

STARY WACHTYRZ: Jorg!

MŁODY WACHTYRZ: Wyboczcie panie Klymynt, ale dziwia się wom że tak z nim trzimiecie! Bydziecie widzieć, jeszcze sie wom odwdziynczy.

PISTULKA (blank po cichu): Wszystkim się należało.

MŁODY WACHTYRZ: Ja? Tymu starymu Blumsztajnowi tyż? A co on ci takigo zrobil?

PISTULKA (naroz sie rozgodoł): Stary Blumsztajn był pragliwy. Jo mu dowoł dobrze zarobić. Wiela razy gościli my się u niego we gasthofie? A musisz wiedzieć młodzioku, że kaj sie rojberhauptman Pistulka gości, tam żodyn inkszy niy mo prawa za jedzynie i picie płacić! Choćby jod i pił coby go miało rozerwać. I kapela tyż jo zawsze obsztalowol. Ale Blumsztajnowi durch było mało. Zawoniało mu te gupie sto goldmarkow co mu policajmajster obiecoł. Zresztom jo mu nic niy chcioł zrobić, yno trocha tego gasthofu do luftu szpryngnonć, żeby go opamiyntać. Czasami niy idzie ganc po myśli, pra…?

MŁODY WACHTYRZ: Niy idzie ganc po myśli?! Przeca tego chopa rozerwało! A tyn Polok? Był młodszy odymie.

PISTULKA: Jankowski? Tyn se zasłużył. Uciyk z Polski bo tam mu już pod rziciom gorało. Jo go przijon do towarzystwa a on nos wyzdradził. Jak moj feldfybel zawsze padoł: „Ferreter zno yno jedyn sziksal.”

MŁODY WACHTYRZ: Piykne towarzystwo. Zadziubaliście go nożami na polu pod Piotrowicami.

PISTULKA: Ja, mosz recht, tak było. Ferreter zno yno jedyn sziksal.

MŁODY WACHTYRZ: Jo ci yno powiym, że jakby to odymie zależało to jeszcze dzisiej w nocy byś gowa na gnotku położył.

STARY WACHTYRZ: Jorg! Dej se pozor! Dyć niy ty bydziesz godoł Jego Wysokosci co majom robić. Oni se już dobrze przemedykowali co i jak. Niy ciebie krytykować co Kajzer rozsondzo, abo…? Pedzioł że Pistulka na gnotek niy należy i szlus! Fertig!

MŁODY WACHTYRZ (trocha pomiyszany): A czy jo krytykuja? Tak yno godom.

STARY WACHTYRZ (tak do zgody): Jorguś, przedstow se tak na swoj rozum: Jakby Karlik był taki zły jak godosz, to czy ludziska tak by mu pszoli? Przeca wiysz że nima u nos żodnyj wsi kajby Pistulki niy chwolili. Pieśniczki o nim śpiywajom. Pytom się czamu?

MŁODY WACHTYRZ: Ja, śpiywajom, mocie recht. Ale tyż niy wiedzom wszystkigo. Spytejcie sie swojigo hauptmana co mu tyn wachtyrz ze Mikołowa zrobił?

STARY WACHTYRZ: Wachtyrz ze Mikołowa? A co to z nim było?

MŁODY WACHTYRZ: Ja, stary wachtyrz, starszy od wos panie Klymynt. Wasz Karlik zaszczelił go we samym środku miasta. Tak ajnfach – wzion i zaszczelił chopa!

STARY WACHTYRZ: A jo sie ciebie pytom, skond ty to wszystko wiysz?

MŁODY WACHTYRZ: Pisało we cajtongach.

STARY WACHTYRZ (lacho sie): Widzisz Karlik, zaś te żurnalisty!

PISTULKA (nic niy godo)

PISTULKA (naroz): Jo sie we Berlinie o życie niy prosił.

MŁODY WACHTYRZ: Ty niy, yno twoja muter.

PISTULKA (ciepie sie na młodego wachtyrza): Ty pieroński…

Oba wachtyrze trzimiom fest Pistulki. Drap wylatujom z cele, zatrzaskujom dźwiyrza. Pistulka ciepie sie po celi.

Bina drugo

Na wachtyrzowni.

STARY WACHTYRZ (wyciyro se czoło taszyntuchym): Jerona, to było ale brynclich!

MŁODY WACHTYRZ: Ja, mocie recht panie Klymynt, pieronym brynclich.

STARY WACHTYRZ: Wszystko żeś dobrze pedzioł, yno o tyj mutrze niypotrzebnie.

STARY WACHTYRZ (wyciongo cyntelka ze kapsy i biere srogi szluk): Jerona, niy wiym tera czy to dobrze czy źle…

MŁODY WACHTYRZ: Ale co myślicie?

STARY WACHTYRZ: No tyn brif z Berlina. Jużech myśloł, że jak bydzie krotko przed gnotkym to mi wszystko powiy. Bo bydzie widzioł, że inaczyj wszystko przepadnie. A tak wszystko sie pomiyniało. Tera mo czas. Dużo czasu. Ale my tyż momy czas, możno cosik skuli tego czasu ugromy, pra…? Ale Jorg, pamiyntej że Karl nima gupi. Muszymy uważać coby nic niy spokopił.

MŁODY WACHTYRZ: Ale kaj tam panie Klymynt. Wy umicie go tak podebrać, padom wom, że aż sie niyroz dziwuja skond wom to prziłazi!

STARY WACHTYRZ (w zocy): Czekej yno, jak bydziesz mioł przerobione tela lot co jo, to tyż tak bydziesz poradził. Wiysz jak to padajom: „Kajn majster felt von himel”. Z niczego nima nic… Wiysz co mi dzisiej pedzioł? Że możno mo to schowane we tunelu pod jakomś koscielnom gorkom we Orzeszu.

MŁODY WACHTYRZ: I myślicie że niy cygani?

STARY WACHTYRZ: Cygani na zicher! Ale to je egal. Padom ci Jorg, pomału zacznie som o tym godać. Widziołżech to już dużo razy. Jedyn potrzebuje wincyj a drugi mynij czasu. Ale zaczynajom godać wszyscy. Niy z musu, o niy… Yno kożdy mo tako chynć coby o tym gadać. A już nojbardzij te co siedzom we ajncli. Siedzisz we takij ajncli i cołki dziyń nimosz do kogo gymby otworzić. To cie kożdy byzuch cieszy. Choćby i wachtyrza. Ani sie zmiarkujesz a już zaczynosz ozprawiać. Tak ze samyj potrzeby serca, pra…?

MŁODY WACHTYRZ: Herr Klymynt, tera to prawicie jak som farorz abo co…

STARY WACHTYRZ (lacho sie): Ja, tyż możno beztoż moja nieboszczka mutra widzieli mie za farorza.

STARY WACHTYRZ (wypijo co jeszcze we cyntelce ibrich ostało): Jorguś, on mo bele kaj pokryte tysionce a tysionce markow! A kaj jeszcze gold? A kaj jeszcze szmuk?

MŁODY WACHTYRZ: Ja, gynau…

STARY WACHTYRZ: Ale yno on som wiy kaj. Przedstow se: mosz aż za tela, a twoja mutra przimiyro głodym. Niy bolałoby cie serce? No widzisz… Ale co mosz poradzić jak cie zawarli i niy wypuszczom już nigdy?

MŁODY WACHTYRZ: Musza mieć kogoś zaufanego. Kogoś co to za mie zrobi.

STARY WACHTYRZ (kiwo gowom że ja): A tera przedstow se taki fal: Siedzisz zawarty rok, dwa, trzi… Prziłażom roztomajte winkeladwokaty ze roztomajtych kancelariow. Padajom ci: „Herr Pistulka, jak dlugo bydom wos jeszcze tukej po darymnicy trzimac? Mogymy wom pomoc co byście zaś byli fraj!” Ty wiysz że to nima tak ajnfach. Ale kajś tam we skrytości medykujesz: A możno to richtig je myglich?

MŁODY WACHTYRZ: Ja, gynau. Tak jak to padajom: „Hofnung sztirb zulect.”

STARY WACHTYRZ: A som wiysz wiela takie adwokaty kosztujom.

MŁODY WACHTYRZ (kiwo gowom że ja)

STARY WACHTYRZ: Abo jeszcze inkszy fal: Wiadomo że Marija już za rok bydzie drausyn. Karlik ji pszaje durch, jo to wiym. Ale mo szpera na byzuchy, nigdy sie z niom niy zoboczy. Ani z nikim inkszym.  No to przeca potrzebuje kogoś tam drausyn, niy…? Coby Marija spomoc. A fto to mo być?

MŁODY WACHTYRZ (kiwie zadziwiony gowom): Panie Klymynt, skond wom to wszystko sie tak do kupy ukłodo?

STARY WACHTYRZ: Ja Jorguś, z niczego nima nic. Te całe lata tukej niy poszly mi na marne!

MŁODY WACHTYRZ (zaś sie lacho)

STARY WACHTYRZ: A ty co się zaś lachosz?

MŁODY WACHTYRZ: No bo wy panie Klymynt prawicie jak farorz w niedzieliczka na srogim a my przeca chcymy Pistulki oszydzić!

STARY WACHTYRZ: Padosz? A fto to je Pistulka?

MŁODY WACHTYRZ: No rojber.

STARY WACHTYRZ: Gynau, i to jeszcze jaki! Pamiyntej Jorguś że rojbra oszydzić to nima żodyn grzych. Kożdy farorz do nom recht. Żyda, Cygona i rojbra. O tym niy musisz nawet we suchatelnicy spominac! A tera poć sie drzymnymy. Yno cobyś za dwie godziny niy zapomnioł runda po hereszcie zrobić.

MŁODY WACHTYRZ: Niy, niy… Śpijcie spokojnie.

 

Bina trzecio

Na wachtyrzowni. Yno stary wachtyrz je dryny, śpi na stołku. Naroz wlatuje młody wachtyrz.

MŁODY WACHTYRZ: Herr Klymynt, Jezus Marija, Herr Klymynt…!

STARY WACHTYRZ (bałamontnie): Co je? Co się stało?

MŁODY WACHTYRZ: Pistulka, panie Klymynt! Jezus Marija…

 

 

 Koniec