Marcin Szewczyk: Czamu Ślōnzok nie śmi być prawicowcym

Sōm my dwa dni po wyborach na prezidynta kraju. Wygroł ich Karol Nawrocki spiyrany bez środowisko luźno pojyntej prawice. Tak po prowdzie, keryś mōndrzejszy żurnalista padoł, co tak rychtyk zwyciynzca powiniyn pōmiynić miano na Karol „Byle nie Trzaskowski”, bo te hasło najlepszy pokazuje społeczne nastroje tydni kere łoto minyły.

W tym emocjōnalnym ferworze zwolyłech se przi tej ôkazji na złośliwy kōmyntorz zamieszczōny na portalu społecznościōwym, kery poniżyj przitoczōm:

„W taki dziyń jak dzisiej, trocha mi je żol, że jeżech tak mało społecznościowy. Ni mōm tiktoka, instagrama, snapchata etc. Yno FB do starych ludzi i X. A w taki dziyń rychtyk rod bych otwar se piwo i posłuchoł lewackigo wycio. Nie żeby mi jakoś nowy prezydynt pasowoł. Nie ô to sie rozchodzi, po prostu lubia jak lewactwo wyje i desperacko kwiczy”

Czy spodziywołech sie ryakcji? No toć! Pōmina te pozytywne, bo ô nich ni ma cweku szrajbować. Te negatywne były dwojakigo rodzaju.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Piyrsze skupiały sie na tym, co jo pastwia sie nad przegranymi, rzōm sie z jejich porażki etc. Po piyrsze to ni ma jejich porażka, yno Rafała Trzaskowskigo i jego sztabu. Bez cołko kampania pokozali jak fest różniōm sie ôd typowego miyszkańca tego kraju. Jak to sie godo, jak fest ôdklejyni sōm ôd rzeczywistości. Sōm kandydat nie poradziył prawie nigdy zapanować nad swojim wielkopańśkim dziwaniym sie na plebs z wiyrchu, lekceważyniym, kejnedy nawet pogardōm. Kandydat kery niby tak fest wspiyro wszelko „inkszość”, ale tak rychtyk pokazuje sie, iże je to yno inkszość kōncesjōnowano, tako kero ônymu sie widzi. Ku tymu nie idzie też nie spōmnieć jego narcystycznej ksiōnżki, kero stała sie jednōm wielkōm templatkōm pod interetowe memy.

Ludzie kerzi go spiyrali zresztōm byli po jednych piniōndzach. Argumynty ô tym, że ze wszyskich kandydatów Pan Rafał najlepszy wyglōndo w ancugu… ech, nie byda tego kōmyntować, bo to było by po prostu jałowe, argumynt w stylu „dycki dziyń dobry godoł, ministrantym był”… Za to mistrzostwym tego ôdklejynio i pogardy były dwie sytuacje, piyrszōm sławetny „dublet kaczorów” byłego prezidynta Komorwskigo, a drugim dar z miecha zimioków dany do DPSu…

I na to wszysko prziłazi przerysowano ryakcjo podobnych elit ze środowiska żurnalistów lewicowych portali, cajtungōw, a lewackich influyncerōw, kerzi terozki ślimtajōm do swojich złotych iphonów na instagramie bo nie wiedzōm „co to terozki bydzie”. Publicznie rozrywajōm szaty, jak to sie godo, abo targajōm se kudły z brody. Inksi w porywie zmyślōnego strachu (gynau, zmyślōnego, bo yntlich prezidynta z PiS terozki też dyć mōmy, pra?) pokazujōm jak wybiyrajōm kierunek emigracje, abo szykujōm już bajtlōm zagraniczne szule, coby nie musiały chować sie w tym „ciymnogrodzie”. Ci najlepsi to pomału fertich sōm wyciepować telewizory z ôkiyn jak po przegranym szpilu zaprzotego manszaftu. Tako polsko wersjo tego co było po wygranej Trumpa w Hameryce. Histeryczny szloch do kamery w stylu „Oh God! Why did you do this for us!”

Sam jeszcze zwōla se na mało dygresjo. W pōniydziałek zarozki po wyborach, jak wylazowołech z auta w drōdze do firmy mijała mie jakoś anonimowo babeczka, kero doś głośno godała bez mobilniok. Usłyszołech taki zdani: „No i ôn je tak załōmany tym wynikiym Rafała, że dzisiej ekstra musioł wziōnś UŻ i nie był w sztandzie iś do roboty”… Ludzie rychtyk?

I ja, gynau ô tym był mój wpis. Bo mie to bawi. Bo po drugij zajcie, tej mynij elitarnej, tej co trocha twardszy depce po zoli, niezależnie ôd wyników jakichkolwiek wyborów takich ryakcji ni ma, i nigdy nie było na tako skala. Takim ludziōm niezależnie ôd wyników świat sie nie wali, po prostu na nastympny dziyń normalnie stowajōm na szychta i nie przeżywajōm tego pod publiczka.

A terozki drugo tajla, kero zresztōm bydzie nawiōnzować do tytułu tego eseju. Widziołech to już przódzij, nale mom gyfil, co z kożdymi wyborami je yno gorszy. Ô co sie rozchodzi? No gynau ô to co na wiyrchu, Ślōnzok nie śmi być prawicowcym. W myśl nikierych myślicieli – nie byda szukoł czy rodzimych, czy importowanych z Warszawy bez ôdpowiedni kanały medialne – współczesny Hanys musi wyzbyć sie cołkigo swojigo jestestwa a dziedzictwa, a trzimać mo sie jednego postulatu, jakim je ślōnsko godka, i ewyntualnie myńszość etniczno.

Taki kōncesjōnowany Hanys musi zapōmnieć ô tym, co charakteryzowało pokolynia miniōne. Ni ma placu na wychowani wg tzw „3K” (Kinder, Küche, Kirche), ni ma placu na ślōnski pragmatyzm, na tutejszy etos roboty, umiłowani swojij ôjcowizny a spuścizny po przodkach.

Tradycyjny ślōnski matriarchat, podział babsko-chopskich rōl społecznych to już je terozki „niedzisiejszy relikt”, no bo kto to widzioł, coby yno chop robiył na grubie czyj kajś indzij, a baba chowała bajtle doma? W XXI wieku? Tak sie nie do „samorealizować” dyć – padoł komuś jakiś elitarny influyncer, kery przeca lepszy wiy jak sie samorealizować…

Gruby a przemysł? Absolutnie. Ekologia człowieku! Być światowy, nie zacofany. Ciebie, Ślōnzoku mo być gańba za te cołki zanieczyszczynia, co powodujesz swojōm szkodliwōm robotōm! Gańba za sia, i za swojich ôjców co mieli tela zoce do swojij roboty, do gruby kero ich futrowała i dowała poczuci wartości. No to wiydz terozki Hanysie, iże to ni ma żodno wartość, a twoji prziwiōnzani do takich rzeczy je haniebne a szkodliwe, bo przeca – jak godo niedoszły prezidynt – „planeta gore”.

Kościół i jego wartości? Nie byda sam ani nic godoł, bo takich dyskusji było już masa, i to nie yno na naszym ślōnskim placu. Kożdy myśla wiy co by sam było szrajbnyte.

Minyło pora pokolyń, i ta kōncesjōnowano Ślōnskość zwyrtła sie blank ôpacznie. Hankiejś Hanys mioł czuć duma ze swojij robotności i efektów tej roboty. Za to gańbować mioł sie swojij godki i „niepewnych narodowo przodków”. Dzisiej mo być z tego rod, za to mo spuścić łep, żałować gorzko, ôgłaszać Orwellowsko samokrytyka, że tak nieprawie myśloł, że tak fest niszczy planeta i środowisko choby jaki posożyt, niezależnie ôd tego wiela je w tym rychtyk prowdy, bo wszyjscy wielcy tego świata zdajōm sie jednak mieć to kajś.

I w tym wszyskim mōm taki gyfil, że w wielu ludziach uzaś ôdradzo sie na nowo ta pierwotno ślōnskość sprzed lot. Bo Hanys dycki mało godoł, a swoji se robiył. I widza to w przestrzyni naôbkoło. Bo dzisiej masa ludzi na Ślōsku, bardzij abo mynij publicznych rozważuje jako to sie stało, co tela ludzi sam welowało na tych strasznych kandydatōw z ôbozów, kere nie popiyrajōm postulatu o ślōnskij godce? Zwōla se na teza, że możno nie pasujōm im te nowo Warszawski ramy kōncesje na „ślōnskość jednego postulatu”, kere ktoś ze stolice łaskawie prōbuje im propōnować. Widzōm wszysko jednak szyrzyj. Nie pedzōm tego na głos, tak samo jak hankiejś nie protestowali głośno zazwyczaj przeciw kulturkampfowi, polityce Grażyńskigo, nazizmowi i komunizmowi. Dycki siedzieli cicho, a robiyli to, co uważali za słuszne.

Taki Hanys cie rod posłucho, nawet ci możno przitaknie czy przichwoli, nale yntlich zrobi po swojimu, tak jak ônymu godo jego zazwyczaj pragmatyczny rozum.

Marcin Szewczyk

Historyk, pasjonat rekonstrukcji historycznej, od wielu lat zaangażowany w działalność bractwa rycerskiego. Prezes Stowarzyszenia BASZTA promującego regionalne zabytki. Propagator używania ślōnskij godki kaj sie yno do. Autor powieści po śląsku “Silesia Noir” i “La danse macabre“, wielokrotny laureat konkursu “jednoaktówka po śląsku”.