Manfreda Kutymy życie nieuporządkowane

Na łamach czerwcowego numeru czasopisma Indeks (Nr 5-6, 2019), studenckiego miesięcznika Uniwersytetu Opolskiego, Manfred Kutyma opowiedział nam swoje „Nieuporządkowane życie”, w którym – twierdzi – zbyt wiele było decyzji konfliktowych, przypadkowych i nie do końca przemyślanych. W sumie jednak mówił o życiu barwnym, udanym i nie pozbawionym sukcesów.

Urodził się 6 sierpnia 1941 r. w Siołkowicach, w rodzinie robotniczej Piotra Kutymy. Maturę zdawał za miedzą, w pierwszym w Polsce liceum wiejskim, w Dobrzeniu Wielkim (1959). Odtąd życzeniem jego wcześnie owdowiałej matki była nauka „świętej” teologii i przywdzianie sukienki duchownego.  „Synek – powiadała z nieukrywanym entuzjazmem – gdybyś chciał pójść tą drogą i spełnić matczyne marzenia, to mógłbyś liczyć na bezgraniczną pomoc moją i całej rodziny. Cokolwiek powiedzieć, ta „doskonała” wizja drogi przez życie nie była pozbawiona pragmatycznego wyrazu, bowiem intymnemu wyznaniu matki Agnieszki towarzyszyła refleksja, westchnienie: bo kto ma księdza w rodzie, tego bieda nie pobodzie.

Syn jednak preferował medycynę, choć w końcu wybrał studia magisterskie na wydziale filologiczno-historycznym pierwszej w regionie wyższej uczelni, WSP, leżącej blisko, w granicach powiatu i możliwości codziennego dojeżdżania. Ale przeszłość, historia jako przedmiot wyboru wieloletnich studiów i podstawa wykształcenia oraz przyszłego zawodu? W pragmatycznie zorientowanym środowisku rodzimych Ślązaków decyzja ta wzbudziła niezrozumienie, kojarzyła się bowiem z Brotlose Kunst, co najwyżej hobby: „ot, przyjemne zajęcie wypełniające wolny czas, bowiem tematyka wykładów zorientowanych wyłącznie w przeszłość, była dla nich zbyt odległa od realiów codziennego życia oraz wymagań solidnego zawodu, gwarantującego przyszłość i udane życie”. Same studia od początku sprawiały mu ogromną przyjemność, poznał i nauczył się cenić wiedzę wokół Katedry Historii Śląska skupionych i życzliwych mu wykładowców, osoby cieszące się szczególnym uznaniem, profesorów Andrzeja Brożka, Józefa Kokota i dziekana wydziału – Władysława Dziewulskiego, który swą emocjonalną bliskością i radą niemal zastąpił mu ojca, którego osobiście nie miał okazji poznać, bo jako żołnierz Wehrmachtu zginął na froncie wschodnim. To „dzięki inspiracjom prof. Dziewulskiego zostałem historykiem z zamiłowania i…autentycznego wyboru” powiadał. Bo w moim życiu sprawdziły się mądre słowa pisarza i filozofa Waldo Emersona, który napisał, że w wyborze własnej drogi życia jest nam koniecznie potrzebny „człowiek, który nas zmusi do wyboru czegoś co naprawdę potrafimy”.

Jeszcze jako student M. Kutyma otrzymał (1965) etat asystenta w Zakładzie Oświaty Instytutu Śląskiego w Opolu prowadzonym przez profesora Teodora Musioła i zajął się bliżej zagadnieniami polityki oświatowej. Swą wiedzę i doświadczenie wzbogacał na studium doktoranckim w Instytucie Gospodarstwa Społecznego SGPiS w Warszawie, gdzie pod kierunkiem prof. Antoniego Rajkiewicza przygotował i obronił pracę doktorską, w której podjął temat „socjologicznego progu”, pragmatycznie zorientowanych aspiracji życiowych młodzieży śląskiej objawiających się w wyborze kierunku nauki i zawodu; jego praca pod tytułem „Progi życiowego sukcesu” ukazała się drukiem w 1974 r. nakładem PWN. Został samodzielnym pracownikiem naukowo-badawczym, członkiem zespołu ekspertów, rad redakcyjnych oraz sekretarzem redakcji czasopism, „Kwartalnika Opolskiego” i „Studiów Śląskich”. Rok przed ogłoszeniem stanu wojennego w Polsce opuścił Śląsk i zamieszkał na stałe, wraz z żoną Karin Wolff i synem Edwardem, we Frankfurcie nad Menem, w sąsiedztwie teściów. Podjął pracę w firmie „FRAPORT” prowadzącej w sąsiedztwie jedno z największych cywilnych lotnisk, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę; w sumie ponad 20 lat. W czasie poza pracą – jako wolny słuchacz – był gościem Uniwersytetu im. W. Goethego i „Deutsche Biliothek”, a oboje z małżonką korzystali chętnie z urządzeń i zasobów Pracowni Genealogicznej Mormonów, gdzie przy elektronicznym czytniku przejrzeli w sumie niezliczoną ilość metrów bieżących mikrofilmów ksiąg metrykalnych (urodzeń, ślubów i zgonów) parafii górnośląskich, zwłaszcza siołkowickiej oraz parafii husyckich exulantów Grodźca i Lubienia, w tradycji wyznania których wychowała się jego żona Karin.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Od 1990 r. rodzina Kutymów systematycznie odwiedzać poczęła swą ojczyznę, Siołkowice i Śląsk Opolski. Wcześnie nawiązała bliski kontakt z Towarzystwem Eichendorffa, a w 2003 r. ukazała się pierwsza ich publikacja w „Konserwatorium” (nr 38), wnet nastąpiły dalsze, w „Roczniku Łubowickim”, „Zeszytach Eichendorffa” oraz encyklopedii biograficznej „Ślązacy od czasów najdawniejszych…”. Owocnie zakończyły się rozmowy z dyrekcją Instytutu Śląskiego w Opolu i wójtami gmin w Dobrzeniu i Popielowie odnośnie do możliwości sfinansowania wydania obszernej monografii historycznej wsi Siołkowice, książki, która kończyła mozolny i kilka dziesięcioleci trwający proces gromadzenia materiału źródłowego; ukazała się drukiem w 2007 roku. Docent Kutyma natychmiast rozpoczął dalsze kwerendy i gromadzenie informacji celem sportretowana śląskich filarów europejskiej nauki, grona (13) noblistów urodzonych na Śląsku, a w czasach PRL-u świadomie przemilczanych i zapomnianych, bo z racji swych przekonań, wyznania czy pochodzenia narodowego nie mieścili się w profilu komunistycznego pojęcia autorytetu. Tymczasem swą twórczą pracą nobliści śląscy przyczynili się do upowszechnienia znajomości naszego regionu i jego bogatej kultury umysłowej w Europie i na świecie. Ujęta dwujęzycznie praca „Światło rozumu i wiedzy. Nobliści śląscy 1901 – 1999” ukazała się drukiem w 2018 r. staraniem Górnośląskiego Centrum Kultury i Spotkań im. Eichendorffa w Łubowicach.

Od kilku lat syn Edward prowadzi w Krakowie filię niemieckiej firmy „HAKO GROUP” zajmującej się produkcją, konserwacją i sprzedażą lekkich maszyn czyszczących.