Lędziny: Tkając mosty – Gerhart Hauptmann w śląskim dialogu literackim
W dobie postępującej cyfryzacji i szybkiej konsumpcji treści, Powiatowa Biblioteka Publiczna w Lędzinach przygotowała projekt kulturalny, który ma szansę upowszechnić zwyczaj czytania wnikliwego i świadomego. Inicjatywa Tkając mosty: Gerhart Hauptmann w śląskim dialogu literackim realizowana będzie od 6 maja do 8 października 2025 roku na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego oraz Chełmska Śląskiego.
Głównym punktem, aż chciałoby się napisać „osnową”, jest dramat Tkocze (Tkacze) dolnośląskiego noblisty G. Hauptmanna, w wyjątkowym przekładzie na język polski i śląski autorstwa Mirosława Syniawy. Wyjątkowym, bo to pierwsze tłumaczenie w Polsce oddające prawdziwą strukturę oryginalnego tekstu. Mimo że utwór pochodzi z 1892 roku i opowiada o buncie tkaczy śląskich z 1844 roku, zachowuje zadziwiającą aktualność. Porusza bowiem uniwersalne tematy dzielenia społeczeństwa przez pieniądze, mniejszości pozostającej na marginesie zmian, walki o ludzką godność czy zachowania równowagi między postępem technologicznym a prawami człowieka.
Tkając mosty jest przedsięwzięciem o wyjątkowo wysokim poziomie merytorycznym, ale pomyślanym tak, by był przystępny dla każdego, nawet osoby, która na co dzień nie gustuje w teatrze i utworach noblistów. Uczestnicy będą mogli poznać tekst dramatu, śledząc niczym detektywi wątki, które nie tylko nie straciły na aktualności, ale wręcz przeciwnie – dziś nabrały jeszcze większego znaczenia.
„U Hauptmanna postęp został właściwie przeciwstawiony etyce. Dziś dużo mówimy o balansie między rozwojem cywilizacyjnym a ochroną podstawowych praw człowieka, ale wielu z nas ma poczucie, że tempo przemian nie wszystkich premiuje w podobny sposób – mówi dr Joanna Knapik, pomysłodawca i koordynator merytoryczny projektu. – Dla mnie osobiście najbardziej fascynujące jest to, że teraz, w dobie tak intensywnych przemian związanych z transformacją klimatyczną oraz cyfrową, utwór Hauptmanna może być odczytany na zdecydowanie więcej sposobów niż w czasie, kiedy powstawał.”
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Program projektu jest imponujący, a szczególnie wartościowa jest jego interdyscyplinarność. Łączy bowiem literaturę z historią, teatrem i podróżą kulturową w sensie dosłownym i przenośnym.
Punktem wyjścia będzie spotkanie z wydawcą “Tkoczy” Pejterem Długoszem z wydawnictwa Silesia Progress oraz tłumaczem i poetą Mirosławem Syniawą. Organizatorzy zapraszają 6 maja do Powiatowej Biblioteki Publicznej w Lędzinach i zapewniają, że poznamy kulisy pracy nad wydaniem. Biorąc pod uwagę fakt, że podczas prac tłumacz zapoznał się z 31 przekładami w 21 językach (!) – owe kulisy są naprawdę intrygujące. Będzie też mowa o adaptacji sztuki na potrzeby Teatru Śląskiego, przy której Mirosław Syniawa współpracował.
Przewidziano też dwa wykłady, prowadzone przez dr Joannę Knapik, które pozwolą lepiej uchwycić kontekst samego dramatu (Śląska mozaika: jak XIX wiek kształtował społeczeństwo i gospodarkę regionu, 15 maja) oraz przybliżyć niezwykle ciekawy choć kontrowersyjny życiorys noblisty (Milczenie także jest wyborem, 17 czerwca). Chętni wezmą udział w warsztatach czytania performatywnego (10 i 24 maja) prowadzonych przez dr. hab. Przemysława Kanię (Teatr Zagłębia) oraz dr. Piotra Bułkę (Teatr Śląski), wykładowców Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie, prowadzących również niezwykle kreatywne warsztaty aktorskie dla dorosłych w ramach Aktorskiej Drużyny.
Wyjątkowym doświadczeniem będzie wycieczka śladami noblisty, która poprowadzi uczestników przez miejsca związane z Hauptmannem: Szczawno-Zdrój, Szklarską Porębę, Jelenią Górę-Jagniątków oraz Chełmsko Śląskie (14-15 czerwca). Ta ostatnia lokalizacja ma szczególne znaczenie, ponieważ to jedyne miejsce w Polsce z zachowanymi oryginalnymi domami tkaczy, gdzie można poczuć na własnej skórze kontekst i atmosferę opisywanych przez Hauptmanna wydarzeń. Zwieńczeniem projektu będą dwa czytania performatywne dramatu wyreżyserowane przez Piotra Bułkę: pierwsze w autentycznej scenerii Chełmska Śląskiego, drugie na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego jesienią tego roku.
Organizatorzy przewidzieli nagrody dla najbardziej aktywnych uczestników projektu: bilety na spektakl Tkocze w Teatrze Śląskim. Teatr Śląski patronuje przedsięwzięciu i czuwa nad wartością artystyczną projektu.
Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie https://tkajacmosty.mailchimpsites.com, natomiast formularz rekrutacyjny na wydarzenia wymagające zapisów można wypełnić na stronie: https://tiny.pl/3bfq-cqp Organizatorzy zachęcają też do śledzenia strony internetowej i mediów społecznościowych Powiatowej Biblioteki Publicznej w Lędzinach, gdzie na bieżąco informują o wydarzeniach związanych z projektem.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
