Kostuś trōmpyjciorz

3 lutego 2024 Aleksander Lubina 0 Kōmyntarzy

Siedem moich jednoaktówek w latach 2016-2023
wyróżniono w konkursie na jednoaktówkę Śląsku.
Wśród nich był

Kostuś trōmpyjciorz

postaci: Kostuś, Mamulka, Utopek, Starzik, trzy siostry (Wierka, Nadka, Luba), Francik.
Scena zaciemniona, powoli wschodzi słońce, oświetla łóżko, na którym niespokojnie śpi dziesięcioletni chłopczyk. Na nocnym stoliku leży trąbka, na sztalugach stoi spory blejtram, widać biurko i krzesło.
Chłopczyk się budzi. Podchodzi do sztalugi i na tle ciemnego lasu maluje utopka (trzymającego w dłoniach czerwone serce?).
Po chwili chłopiec bierze trąbkę i zaczyna grać. Trwa to jakąś chwilę.
Do pokoju wchodzi Mama.

Mamulka: Dziyń dobry, synku.
Kostuś: Dziyń dobry, Mamulko.
Mamulka: Dziyń dobry. ôbudziłeś mie graniym. Festelnie sie raduja. Gryfnie grosz. To nowy kōnsek?
Kostuś: Ja, to blank nowe. Byda to groł na egzaminie.
Mamulka: A to kiejś namalowoł?

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Mamulka pokazuje na obrazek.

Kostuś: Wczorej we wieczōr.
Mamulka: Bardzo mi sie podobo. Mosz tela talyntōw. Pōdź śniadać.
Kostuś: Dobrze.
Mamulka: … i pojadymy do kościoła?
Kostuś: Dobrze.
Mamulka: A potym na smyntorz do ōpōw?
Kostuś: Klaro.
Mamulka: Coś ty dzisiej taki: dobrze, dobrze? Wczorej nie był żeś taki usłuchliwy…
Kostuś: Nie gniywej sie.
Mamulka: Dobrze, dobrze i przepraszam. Nie poznaja cie, synku. Ćwiczysz na trōmpyjcie, malujesz. Nie musza cie gōnić do trōmpyjty… Co sie stało?
Kostuś: Nic, nic takiego.
Mamulka: A dyć, dyć. Rzeknij mi prowda. Co sie stało? Prosza, prosza…
Kostuś: Śniło mi sie.
Mamulka: Ôpowiysz mi?

W tym miejscu można porozmawiać z widownią. Ale niekoniecznie.

Kostuś: Był mały, taki malutki, taki wiysz… Szlimy bez las – ciemny las, wiele strōmy, corozki wiyncyj stromōw, nic niy było widać – nawet nieba. Cima, cima. Strachoł żech sie, trzimołech cie za rynka. Narozkiś sie straciła, szukołech cie i szukołech. Nikaj cie nie było! Zaświeciły sie gwiozdy i dwa miysiōnczki: jedyn na niebie, a drugi w jeziorze. Na tym miysiōnczku na wōdzie stoł ciupinka rzadny chopek, co we garści trzimoł wiosło. Był mały, taki malutki, taki wiysz… Pokozoł na mie, kozoł mi wlyźć i powiosłowoł na środek jeziora, ku wysepce. Wysiedlimy, wleźli do szałasu, chopek wziōn w garść moje rynce i mocne je potar, coby sie rozgrzoły. A na sōm kōniec doł mi szolka ze ciepłym kakałem.

Utopek: Pij pleku. Ôgrzyj sie. Już lepij?
Kostuś: Lepij.
Utopek: To dobrze. Mosz stracha?
Kostuś: Boja sie.
Utopek: To dobrze. Mosz sie trocha strachać. Trocha. Ino trocha. Spokopiłś, czamu cie mamulka tukej przikludziła?
Kostuś: Bo niyrod łaża do szuli?
Utopek: Niy.
Kostuś: Bo czasym niy chca grać na trōmpyjcie?
Utopek: Niy.
Kostuś: Bo czasym niy chca malować?
Utopek: Niy.
Kostuś: Boch niyusuchliwy?
Utopek: Trocha prowdy w tym je.
Kostuś: Bo nierod łaża do kościoła?
Utopek: Niy tak cołkiym.
Kostuś: Bo nierod ida na kirhof?
Utopek: Tak i niy.
Kostuś:To czamu mama mnie tu ôstawiła?
Utopek: Mōm ci pomōc.
Kostuś: Co?
Utopek: Mōm ci pomōc.
Kostuś: Mie pomōc?
Utopek: Mōm ci postawić jedno jedyne pytanie i pomōc, cobyś nalozł ôdpowiydź.
Kostuś: Jakie to pytanie?
Utopek: To roz ciynżkie a roz ajnfachowe pytanie.
Kostuś: Jakie?
Utopek: Jakie? Jakie? Proste. Sōm downoś mioł se je postawić i tela. A beztōż, coś se go sōm niy postawił, to siedzisz tukej semnōm pośrzodku wody…
Kostuś: Jakie to pytanie?
Utopek: A no takie: Po co cie mamulka na świat wydała, o co cie mamulka urodziła? Po co żyjesz?
Kostuś: Jak to po co?
Utopek: No właśnie, po co?
Kostuś: A mamulka nie może mi wyklarować? A Wy mi nie mogecie pedzieć?
Utopek: Niy, niy moga. To twoje żiwobycie. Sōm musisz znojść ôdpowiydź.
Kostuś: Mogecie mi pomōc?
Utopek: Na to żech tu je. Akurat to robia. Akurat ci pōmogōm.
Kostuś: A jak nie znojda ôdpowiedzi?
Utopek: Bydziesz tak długo szukoł, aż znojdziesz.
Kostuś: A jak znojda felerno ôdpowiydź?
Utopek: Jak znajdziesz zło ôdpowiydź, to we twoim hercu zapanuje chłōd, gwiozdy pomrōm
i miesiōnczek zgaśnie, klara niy zaświyci, a niebo zwali ci sie na głowa. Nasza wyspa sie straci, nie dostanymy sie na brzeg. A ty już ôstaniesz semnōm, ôstaniesz semnōm i niy pōdziesz nazod do mamulki.
Kostuś: To co mōm zrōbić? Jak mōm znaleźć ôdpowiydź? Dyć mocie mi pomōc!
Utopek: Zawieza cie na brzeg, tu je drugie wiosło. Mogesz mi pomōc przy wiosłowaniu. Wysadza cie tak, cobyś nogōw nie zmoczył, bo przed tobōm dugo sztreka.
Kostuś: Kaj mōm iść?
Utopek: Przed sia – ôbejrzysz srogi strōm na polanie, przi nim stoi chałpa. Wtoś tam na cie czeko.
Kostuś: Jak go poznōm?
Utopek: Zagrosz na trōmpyjcie i tyn ôn wyńdzie do ciebie. No i spōmnij se – ôdpowiydź to ino jedne słowo. Jedne słowo. Jedne a niy dwa i niy trzi.

Dej pozōr tyż: Ożywienie We Ślōnsku

W tym miejscu można porozmawiać z widownią

Scena zaciemniona. Kostek gra na trąbce. Natychmiast niebo jaśnieje gwiazdami, pojawiają się księżyc i chata na polanie. Przed Kostkiem staje mały człowieczek w białej tunice.

Kostuś: Dziyń dobry, szczyńść Boże, wołajōm mie Kostek, Kōnstanty.
Starzik: Stare, blank stare miano.
Kostuś: A pan jak się nazywo?
Starzik: Niy poradza se spōmnieć, niy poradza, niy poradza… Jeżech tak stary, iże se niy spōmna, jako sōm sie miynia.
Kostuś: Przysłoł mie tu Utopek, żeby mi pan pedzioł, jak moga znojść łōdpowiydź na ważne pytanie.
Starzik: A jakbyś niy znod tyj ôdpowiedzi?
Kostuś: Jak niy znojda ôdpowiydzi, to we moim hercu zapanuje chłōd, gwiozdy pomrōm
i miesiōnczek zgaśnie, klara niy zaświyci, a niebo zwali mi sie na głowa, utopkowo wyspa sie straci, nie dostanymy sie na brzeg. A jo już zostana śnim i niy pōńda nazod do Mamulki.
Starzik: A ty chcesz pōńść nazod do mamulki?
Kostuś: Dyć, że chca.
Starzik: To jakie to pytanie? Sōm bych chcioł wiedzieć.
Kostuś: Po co mie Mamulka na świat wydała, po co mie Mamulka urodziła? Po co żyja? Jaki jest cel mojego żiwobycio? Jaki sens ma moje żiwobyci?
Starzik: Ech, no, to niy je lekko ôdpowiydź.
Kostuś: Jako?
Starzik: Jo myśloł żech nad tym cołkie żiwobycie, wiysz. A ty to tak ajnfach chcesz wiedzieć?
Kostuś: Jako?
Starzik: Całe życie żech nad tym myśloł.
Kostuś: Jako jest ôdpowiydź?
Starzik: Mōm ci pedzieć?
Kostuś: Pōwiydzcie. Pōwiydzcie, prosza.
Starzik: Ôdpowiydź to: piynkno, dobro i prowda.
Kostuś: Piynkno, dobro, prowda… Piynkno, dobro, prowda? To nie to! Mo być jedno słowo.
Starzik: Wybrać musisz sōm!
Kostuś: Piynkno mijo. Piynkno zależy od tego, wto patrzy. Piynkno zależy od tego, wto patrzy. Dobro… dobro… dobro…? No, nie wiem. Dobro… dobro… dobro…? Godo sie: Dziyń dobry, Dobra-noc? Prowda? Prowda? Ciynżko wybrać? Musza wybrać?
Starzik: Musisz wybrać!
Kostuś: Musi być coś ważniejszego.
Starzik: Niy wiem?
Kostuś: Wto moge wiedzieć?
Starzik: Niy wiem. Las jest wieli, jak mi nie wierzysz, to szukej dali.

Dej pozōr tyż: Ożywienie We Ślōnsku

Scena zaciemniona. Kostek gra na trąbce, gra i gra. Niebo powolutku pokrywa się gwiazdami, pojawia się księżyc i trzy dziewczynki – każda w sukience innego koloru: jedna w niebieskiej, druga w złotej, trzecia w czerwonej. Kostek odkłada trąbkę.

Kostuś: We ôczach mi się troi? Niy? Klajdy majōm rōżne farby: modro, gold, czyrwōno. Zaś mōm wybiyrać?
Trzi siostry: Dzień dobry. Nie jest żeś grzeczny, mōgłbyś sie przywitać i przedstawić.
Kostuś: Dzień dobry. Jestem Kostek. Przepraszam, że się nie przywitałem. A wy jako sie miynicie?
Trzy siostry:
Siostra w modrym klajdzie: Jo je Wierka. Znaczy sie Wiera.
Siostra w gold klajdzie: Mie wołajōm Nastka. Znaczy sie Nadieżda.
Siostra w czerwōnym klajdzie: Jo sie miynia Luba. Znaczy sie Lubow.
Kostek: Szwarne miana. Jo je Kostek, znaczy sie Konstanty.
Trzi siostry: Tyż gryfnnie. Co tu robisz?
Kostek: Szukōm ôdpowiedzi na ważne pytanie. Jak niy znajda ôdpowiedzi, to już nigdy nie ôbocza mojij Mamulki.
Trzi siostry: Jakie to pytanie, teważne?
Kostek: Po co żyja? Co jest najważniejsze w żiwōbyciu?
Trzi siostry: Możno my?
Kostek: Wszyjstkie trzi?
Trzi siostry: Wszyjstkie trzi.
Kostek: Nie, to mo być jedno słowo?
Trzi siostry: To musisz wybierać! Musisz wybrać – abo Wierka, albo Nastka, albo Lubo? No, kero wybierosz? No, kero?