Im Feuerschein. Opolska powieść opolskiego pisarza – Oppeln 1837-1842

Aleksander Lubina

Im Feuerschein. Opolska powieść opolskiego pisarza – Oppeln 1837-1842

Alfred Nowinski (ur. 18 sierpnia 1881, zm. 19 stycznia w Oppeln), górnośląski  pisarz, poeta, dramaturg, działacz kulturalny).  (wiki)

Blask Ognia. Powieść z miasta górnośląskiego Alfreda Nowinskiego w tłumaczeniu profesor Joanny Rostropowicz pozwala poznawać zniewalające Opole sprzed 200 lat. Książkę czyta się szybko, wrażenie pozostaje na długo, zwłaszcza jeśli podeprzemy się mapami, rycinami, pocztówkami i zdjęciami. W powieści z roku 1928 mamy wątki historyczne, społeczne, kryminalne i miłosne! Wszystko to, co naśladują współczesne autorki i dzisiejsi autorzy literatury pop.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Dla Nowinskiego znacząca literatura niemieckojęzyczna nie była czymś nieznanym. W Blasku ognia znajdujemy wpływy  Nathana Mędrca, Fausta, Z życia nicponia, Żyda Süßa. Nie wykluczam, ze względu na onomatopeje, że Scholtis pisząc Wiatr od wschodu znał powieść Nowinskiego… Fragmenty omawianej powieści dokumentują także stosunkowo znajomość łaciny przez autora. Nowinski nie był więc jedynie górnośląskim La Fontainem i hajmatautorem.

Alfred Nowinski to  przede wszystkim autor powieści Blask ognia z roku 1928, która  prowadzi  po ulicach i zaułkach górnośląskiego  miasta lat 1837-1847 zachowanego dla potomności już tylko w tłumaczeniu autorstwa prof. dr hab. Joanny Ostropowicz, które ukaże się niebawem.

Tłumaczka w języku polskim zabarwionym trafionymi silesianizmami wędruje śladami  postaci Nowinskiego po Adalbertgasse, Goslawitzer Gasse, Judengasse, Klostergasse, Krakauer Gasse, Odergasse, Pfarrgasse, Schulgasse, Sebastiangasse, Scharfrichtergässel, Adalbertstrasse, Karlsstrasse, Nikolaistrasse…

Rostropowicz prowadzi za rękę  czytelnika oczarowanego Oppeln sprzed dwóch wieków w okolice An den Fleischbänken, Bergel Apotheke, Gasthaus zum Stern, do gospody Frau Webern, Hotelu de Saxe,  do kościoła  minorytów i do kościoła Świętego Krzyża,  Krakauer Tor, Mühlgraben, Odervorstadt, do posterunku celnego, na Töpfermarkt, do Schlossgrund,  ku Winskiemu, na  wyspę Bolko, Wzgórza Winowskie, i do Zum Blauen Bär lat 1837-1842.

Nazw nie tłumaczymy, żeby być w zgodzie z prawdą czasu i ułatwić odnajdywanie miejsc na starych mapach, rycinach, pocztówkach i fotografiach.

Idąc za tekstem Nowinskiego/Rostropowicz spotykamy w drodze dziewiętnastowiecznych opolskich mieszczan, których reprezentują: Augustini – burmistrz; Bachinger – mistrz ślusarski; Beer – rajca; Anton Blassius – stróż; Hans Engelbert – subiekt;stara Fiedlerka i Fiedler  Karlik; Finstermann – policjant; franciszkanin; Andreas Fuchtlich – ślusarz; Gabenschmied – sąsiad Fiedlerów; Geiselt – dyrektor, z corką Marthą; Gettenheim  – radca szkolnyGoretzki –burmistrz po śmierci Augustiniego; Gramlich – szewc, przyjaciel Blasiusa; Gumpel  – biedak; Hartlieb – sąsiad Sommerów; Wilhelm Hauptner  – niezbyt szczęsliwie zakochany kowal, ślusarz, stara Hauptnerka; Heftel – listonosz; Helling – którego, dom płonie; Ismael Knoch – przechrzta i jego ortodoksyjny ojciec Aarno; Koltsch – rakarz; Krause – stolarz;kuratus z kościoła św. Krzyża; Kuroies – gospodarz, który w  pożarze traci majątek; Lechner – karczmarz; Lehwald – dyrektor liceum; Libor – świadek podpalenia; Liebele – miejski głupek, świadek podpalenia, Lögel – podpalono mu dom; Mimietz – rentier; Merkel – tkacz;   Gottlieb Müller – trębacz ogłaszający kolejne pożary); Nanny – służąca nomnachów; Nimbach Robert – rajca, jego żona rajcowa, oraz córka Augusta, Nüßler – kramarz, synek Josel; Samuel Peretz – stary Żyd; Sala Peretz; Randauer – jemu też  podpalono dom; Karl Reinhold – przystojny pocztylion,Renner – komisarz (w czapce Dreimeister); Rupsch;  Schachtelmann – szczotkarz; Schweder – z chorą córką, Schwechting – kramarz; Schütze – kominiarz (czeladnik); Scübura; Seifert; Lene (Helene) Sommer – główna postać powieści; rodzice Leny Sommer – postaci kluczowe; Lieber – asesor; Teigert – piekarz; Thielmann – Gasthaus zum Stern; Walek – rybak; Wehring – pastor; Weintraub – kantor, zmarła mu  córka; Hilde Werner  – przyjaciółka Lene, zakochana w Gustawie Hegewaldzie; Wetzlar – doktorowa, córka Gertrud; Willmer – komisarz Wippelt – rymarz.

Odnajdujemy też postaci krakowskie: barona; Barucha – sługe  synagogi na/w Kazimierzu;przeora – dominikanów.

Na kartach Blasku ognia  bierzemy udział w ważnych wydarzeniach nie tylko miejskich w dniach 25.05.1837, 5.3.1838,  15.10.1841, 1.10.1840 i uczestniczymy katolickich świętach kościelnych.

No cóż, trochę jeszcze o pisarzu. W okresie tzw. powstań opowiedział się za pozostaniem Górnego Śląska w państwie niemieckim. Służył w Grenzschutzu ¹⁾, był czynny w Abwehrze (wywiad i kontrwywiad) oraz był gliwickim niemieckim okręgowym komisarzem ds. plebiscytu. Jako komisarz organizował obronę cywilną oraz transporty śląskich migrantów, żeby mogli głosować w plebiscycie. Nowinski działał społecznie w Związku Górnoślązaków Wiernych Ojczyźnie” i był redaktorem  „Pismo Opolan Wiernych Ojczyźnie”.  (wspierałem się wikipedią).

• Grenzschutz Ost (, dosłownie „Ochrona Granic Wschód” albo „Straż Graniczna Wschód”) – powstała w latach 1918–1919 paramilitarna formacja ochotnicza działająca na wschodnich rubieżach Republiki Weimarskiej razem z Freikorpsem i Selbstschutzem. Zbrojnie przeciwstawiała się odłączeniu terenów wschodnich od Niemiec.(Wiki)