Ikar/Ikarus alla breve

Aleksander Lubina

Ikar/Ikarus alla breve

O poezji Przemysława Rostropowicza

Gdzieś między poezją a Dichtung w zaprzeczeniu Sarmacji pojawił się Ikarus Przemysława Rostropowicza. Tomik wart przeczytania, refleksji i wyciszonej  rozmowy.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Breve Rostropowicza to ciche teksty, spod których przeziera a wrażliwość autora, który nikomu się nie narzuca.

To kontemplacja głęboko refleksyjna. To teksty, w których waży wyciszenie.  To aedicula z antabą poruszaną czuła ręką człowieka, który do niczego nie pretenduje, nigdzie nie chce należeć, by zdobyć poklask. To tren poety…

W Zamiast wstępu autorstwa prof. Joanny Rostropowicz czytam: „Ateny były zobowiązane wysyłać corocznie na Kretę siedmiu chłopców i siedem dziewcząt na pożarcie przez Minotaura. Pewnego razu ateński bohater Tezeusz postanowił udać się tam wraz z grupą młodych przeznaczonych na tę straszną ofiarę i zabić potwora. Lecz jak dostać się do tajemnego miejsca, w którym przebywał potwór? I jak stamtąd wrócić? Amor omnia vincit („miłość zwycięża wszystko”), takie przekonanie panowało w antycznym świecie. I tym razem słowa te okazały się prawdziwe. Córka Minosa zakochała się w Tezeuszu i zwróciła o pomoc do Dedala. A ten wymyślił kłębek, który do dziś nazywa się kłębkiem Ariadny i poinstruował ją, jaki jej ukochany ma zrobić z niego użytek. Tezeusz zabił Minotaura i bezpiecznie wydostał się z labiryntu – młodzi Ateńczycy zostali uratowani, a zakochana w Tezeuszu Ariadna uciekła razem z nim z Krety. Wtedy Minos wydał wyrok na Dedala¹⁾ i jego syna. Owidiusz w Metamorfozach opowiada, że król Krety postanowił zatrzymać ich na wyspie, aby nie mogli zdradzić tajemnicy labiryntu. Jego straże nieustannie obserwowały morze, by przypadkiem mistrz i jego syn nie opuścili wyspy. Przemyślny Dedal skonstruował jednak dla siebie i dla syna skrzydła, spajając użyte w nich ptasie pióra woskiem. Pouczył Ikara, by leciał środkiem, zawsze środkiem, bo środek jest najlepszy – pomiędzy ziemią   a niebem, zawsze w tej samej odległości od nieba i ziemi. Przez bliskość wody pióra rozmokną i skrzydła mogą się rozlecieć; gdy zaś poleci się za wysoko, żar słońca roztopi wosk, a to także zaszkodzi skrzydłom. Ciąg dalszy jest wszystkim znany. Najchętniej – i najczęściej – przypadek Ikara interpretuje się następująco: młodzi winni słuchać pouczeń rodziców, bo inaczej spotka ich zły los. W niemieckim obszarze językowym często nawet słychać przestrogę: Flieg nicht zu nah an die Sonne („nie leć za blisko słońca”). Winą za upadek rozmarzonego chłopca, chcącego zobaczyć z bliska, jak wygląda niebo, obarcza się zatem jego samego. A czyż winny nie był jego ojciec, który zabił genialnego konkurenta, dając się ponieść tak podłemu uczuciu jak zazdrość? Lecz nie narzucajmy interpretacji, każdy może znaleźć własną. Autora zamieszczonych tu wierszy o Ikarze interesowały w dzieciństwie bardziej opowieści mitologiczne niż tradycyjne bajki, a w dorosłym życiu, gdy już został naukowcem, zaczął specjalizować się w problematyce polityki społecznej, dziedzinie zajmującej się zaspokajaniem potrzeb człowieka. Jak w związku z tym widzi on los chłopca pragnącego zaspokoić swoje potrzeby i marzenia?”

Brewiarz Rostropowicza jest oszczędny, skromny, nie szafująca kwiecistą, rozbuchaną metaforyką. Ciche teksty, spod których przeziera nietuzinkowa wrażliwość autora, jego wyczulenie na szczegół otaczającej rzeczywistości.

Tomik jest dwujęzyczny. Autorką wersji niemieckiej jest Anna Elysia Radke.

Non omnia possumus omnes – non omnis moriar.

1. Detal ukazuje najmniejsze szczegóły niewidoczne lub nieczytelne na dalszych planach. Detal ma na celu przedstawić właściwości fizyczne ciała lub przedmiotów. Może też służyć wzbudzeniu napięcia lub wywołaniu określonych emocji, a także podkreśleniu znaczenia danego obiektu. Detale często występują w podsumowujących scenach filmu, przed samym jego końcem.

===================================================================

Przemysław Rostropowicz, Ikar/Ikarus, wyd. Silesia, Opole 2023