Hajer (18+)
4 grudnia to oczywiście Barbórka – jedno z najważniejszych świąt na Górnym i Dolnym Śląsku (zagłębie wałbrzyskie i legnickie), silnie zakorzenione w kulturze górniczej. W okresie, do którego nawiązujesz, etos górnika był rzeczywiście wyjątkowo silny:
- Górnik był symbolem siły i odpowiedzialności. Mówiono, że „górnik żywi kraj”, a fizyczna sprawność – „mięśnie hajera” (czyli górnika pracującego przy ładowaniu i łamaniu węgla) – była czymś, co budziło szacunek.
- Barbórka była świętem całego środowiska, nie tylko robotników: orkiestry górnicze, pochody, msze, karczmy piwne, okolicznościowe akademie – wszystko to budowało silne poczucie wspólnoty.
- Na Śląsku świętowała cała rodzina, bo praca w kopalni była ryzykiem, trudem i zasługą, którą doceniano także w życiu codziennym.
A tu moja rymowanka, dajaca hejerow rada!
„Dziś się wiele pozmieniało,
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Towarzystwo rozbestwiało.
Zamiast robić, ile siły,
Chcą protestów każdej chwili.
Nie do wszystkich to przestroga,
Lecz uwaga raczej sroga:
Bo kto myśli, że gruba sama się wyżywi, niech zapomni o proteście i do gruby na dół zejdzie”.
A na koniec mej historii, wica tekstu biblioteki śląskiej.
„Hajer…
Romboł hajer klocek, romboł go pod ścianom
I przy tym rombaniu ciulnoł sie w kolano.
Że go zaskoczyło to nogłe zdarzynie,
na wcześniejszy wyjazd dostoł pozwolynie.
Poszol se przekopym, jak mamlas po szynach
a tu na zakryncie…Dup w niego maszyna.
Kieby sie obejrzoł za siebie do zadku,
to by boł uniknoł przikrego wypadku.
Stanoł i nadepnoł na kulok urżniynty
i gwóźdź zarościały wloz mu aż do piynty.
Musioł borok siednąć na okorków kupie,
zaroz poczuł drzazga w swojyj chudyj dupie.
Górnik aże skoczył, hełm mu slecioł z gowy
i ciulnol tom gowom w ring od obudowy.
Buła mu wylazła na pośrodku glacy
Stracioł równowaga i ciulnoł na cacy.
Jak lecioł na plecy, chycioł za kolejka
palec mu przicisła jakos kurwa belka.
Chycioł za betonik, kiery wisioł z kraja,
betonik wylecioł i dostoł nim w jaja.
Druty co styrczały, wlazły mu do miecha,
trza mieć kurwa noga pierońskiego pecha.
Jeszcze zdonżył chycić jakoś deska z tyłu,
półka go prziczasła i ćwierć tony pyłu.
Gadają wypadki, niy chodzom parami.
Jak to jest naprowda słyszeliście sami.
Tak jest niebezpieczno robota górnika.
Niy rób nic na dole – unikniesz ryzyka!”
Maciej Mischok ze szole
