Geudka – dwugłoska „eu” w dialekcie głogóweckim
Geudka – dwugłoska „eu” w dialekcie głogóweckim (www.fb.com/geudka) – fanpage o takim tytule powstał na Facebooku na początku marca tego roku. Jego autorem jest pochodzący ze Smolarni Robert Hellfeier – regionalista, autor publikacji i artykułów o lokalnej historii oraz popularyzator tamtejszej, lokalnej odmiany śląskiego… ślyłnsky geudki.
- Bo w Racławiczkach stoi „keło za stodełył”, a nie „koło za stodołōł”.
- W piekarniku piecze się „kełeucz”, a nie „kołoucz”.
- A deszcz z nieba wczoraj „padeł”, a nie „padoł”.
Mowa tu o charakterystycznej dwugłosce „eu” („eł”), która spotykana jest w kilku miejscowościach północnej części powiatu krapkowickiego, a łącznie w kilkunastu dawnego, historycznego powiatu prudnickiego (Kreis Neustadt).
Celem stworzonego fanpag’a jest popularyzowanie wiedzy o coraz rzadziej występującej dwugłosce „eu” w dialekcie głogóweckim, która na przestrzeni lat stała się pewnego rodzaju wyróżnikiem dla mieszkańców, w których mowie jeszcze ona występuje.
O „heuczyniu”, bo tak przyjęło się mówić o używaniu dwugłoski „eu”, pisał w swojej książce m.in. Feliks Pluta – filolog polski, specjalizujący się w dialektologii. W publikacji z 1963 r. pt. „Dialekt głogówecki – część I, fonetyka” napisał tak: „W Kujawach informowano, że oni sami mówią „pou̯t” ‘padł’, a w sąsiednich Racławiczkach „pöu̯t”; „u nou̯s kou̯o – v‿Racu̯avičkach keu̯o, škeu̯a”. F. Pluta cechę tę określił przejściem dawnego „ā” (tzw. „a” pochylone lub „a” długie) w dyftong „öu̯” || „eu̯”.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Należy zaznaczyć, iż F. Pluta zasięg występowania pochylonego „a” w formie dyftongu (dwugłoski) „eu” rozszerzył dalej na południe, aż do miejscowości na linii Biała – Głogówek. Obecnie zasięg występowania tej cechy dialektu głogóweckiego jest znacznie mniejszy, co może mieć związek z przemianami jakie zachodzą w śląskiej mowie (geudce) i wypieraniem mniej popularnej dwugłoski „eu” przez częściej używaną „ou”.
Uchwycenie i zachowanie od zapomnienia zanikającego współcześnie „heuczynia” jest głównym celem, dla którego powstała opisany tutaj fanpage. Jego autor publikuje na nim ciekawostki dotyczące śląskiej geudki, przytacza w formie teksty fragmenty rozmów z mieszkańcami swojej rodzinnej parafii Racławiczki i popularyzuje wiedzę o języku śląskim.
W jego imieniu zapraszam do polubienia i śledzenia:
A osoby chcące zgłębić szczegóły tej geudki i dyftongu „eu” zachęcam do lektury artykułu pt. Racławsky keło i dwugłoska „eu”: